Babeszjoza u ludzi powodują pierwotniaki takie jak Babesia gibsoni, Babesia canis, Babesia conrade, Babesia divergens. Babeszjoza, inaczej piroplazmoza, jest chorobą pasożytniczą odzwierzęcą. Sprawcami choroby są pierwotniaki, które zagnieżdżają się w erytrocytach, podobnie jak malaria, z którą babeszjoza może być pomylona w obrazie mikroskopowym. W przypadku ludzi babeszjoza stanowi szczególnie zagrożenie wobec osób o obniżonej odporności np. osoby starsze lub po przeszczepach, dzieci.
Człowiek zaraża się po ugryzieniu przez kleszcza lub pchłę, zarówno od osobników dorosłych jak i larw. Możliwe jest także zakażenie w drodze transfuzji krwi, która nie jest badana na obecność pierwotniaka.
Objawy
Babeszjoza u części osób przebiega bezobjawowo, lub daje objawy podobne do przeziębienia. Do najbardziej charakterystycznych objawów towarzyszących tej chorobie możemy zaliczyć miedzy innymi:
– wysoką gorączkę,
– dreszcze,
– złe samopoczucie,
– ogólne zmęczenie,
– niedokrwistość hemolityczna,
– powiększenie śledziony,
– powiększenie wątroby,
– leukopenię,
– małopłytkowość,
– nadmierne pocenie się,
– bóle mięśni,
– rozbicie,
– nudności,
– brak apetytu,
– splenomegalia,
Babeszjoza może mieć szczególnie ciężki przebieg u chorych z zaburzeniami odporności. W grupie największego ryzyka znajdują się:
– noworodki
– osoby starsze
– osoby po zabiegu usunięcia śledziony
– osoby zakażone HIV/AIDS
– osoby cierpiące na choroby układu odpornościowego
– biorcy przeszczepów
– osoby po chemioterapii
Babeszjoza u zwierząt
Za wystąpienie babeszjozy u psów są odpowiedzialne wewnątrzerytrocytarne pierwotniaki z rodzaju Babesia. W szczególności wyróżniamy dwa rodzaje:
– Babesia canis
– Babesia gibsoni,
Do zakażenia dochodzi w wyniku ugryzienia przez kleszcze gdzie następnie trafiają do krwi zwierzęcia, gdzie namnażają się w czerwonych krwinkach.
Te insekty atakują głównie na przełomie marca i kwietnia a pozostają aktywne do późnej jesieni. Obserwuje się je głównie w wysokich trawach na polanach i łąkach, na niskich krzewach i w zaroślach, gdzie czyhają na potencjalną ofiarę.
Najbardziej popularne kleszcze to:
– kleszcz łąkowy (Dermacentor reticulatus),
– kleszcz psi (Rhipicephalus sanguineus)
– kleszcz pospolity (Ixodes ricinus).
Babeszjoza u zwierząt przebiega dosyć podstępnie, a początkowo objawy niczym nie różnią się od zwykłego przeziębienia tak samo jak w odniesieniu do ludzi. Obserwuje się gorączkę, apatię, spadek apetytu, zmniejszone pragnienie. Często zarażone zwierzęta są po prostu smutne, nie chcą wychodzić na spacer, leżą w kojcu i słabo reagują na bodźce zewnętrzne.
W miarę rozszerzającej inwazji pojawia się bladość błon śluzowych, powiększenie węzłów chłonnych, a lekarz do którego trafia zwierzę odnotowuje niedokrwistość, spadek ilości hemoglobiny we krwi, wzrost poziomu transaminaz wątrobowych, czy podwyższenie parametrów nerkowych.
Wraz z postępującym rozpadem krwinek czerwonych dochodzi do wystąpienia tzw. hemoglobinurii – mocz zmienia kolor na rdzawo-brązowy, ze względu na zawartą w nim krew. Pojawiają się wymioty, biegunka. Gdy proces chorobowy się zaostrza, a postępująca lawina uszkodzeń nerek i wątroby gwałtownie przyśpiesza, może dojść do zatrzymania oddawania moczu i zażółcenia widocznych błon śluzowych, spojówek, skóry małżowin usznych, pach czy pachwin.
Leczenie
Podejrzenie babeszjozy powinno się powziąć u wszystkich pacjentów z gorączką, którzy w ostatnim czasie przebywali na terenie endemicznego występowania choroby, gdyż ukąszenie kleszcza może zostać przez nas całkowicie niedostrzeżone. Wstępna ocena lekarska oraz diagnoza powinna zostać oparta na podstawie mikroskopowego obrazu cienkiego rozmazu krwi, z jednoczesnym barwieniem tak przygotowanego preparatu Babesia są widoczne wewnątrz krwinek czerwonych (erytrocytów) jako struktury o kształcie pierścieniowatym lub owalnym. Objawem patognomonicznym dla babeszjozy jest występowanie pasożytów wewnątrzkrwinkowo w formie tzw. „krzyży maltańskich” – zjawisko to występuje jednak dość rzadko.
Ugryzienie kleszcza w większości przypadków powoduje powstanie odczynu miejscowego, tj. zaczerwienienia, obrzęku oraz bolesności w miejscu wkłucia.
W rozpoznawaniu zakażeń Babesia znaczenie ma również test immunofluorescencji pośredniej, wykrywający swoiste przeciwciała klasy IgG w surowicy krwi. Możliwe jest to jednak dopiero po 7 dniach od momentu ugryzienia przez kleszcza, a sam test nie pomaga nam zróżnicować czy mamy do czynienia z aktywną fazą choroby czy z chorobą już przebytą. Najbardziej doskonałą metodą diagnostyczną jest polimerazowa reakcja łańcuchowa (PCR), która umożliwia wykrycie swoistego dla danego gatunku materiału genetycznego pierwotniaka.
Bezwzględnym wskazaniem do podjęcia leczenia babeszjozy jest wykrycie pierwotniaka przy równoczesnej obecności objawów klinicznych. Postępowanie terapeutyczne jest zróżnicowane w zależności od ciężkości przebiegu choroby. W uproszczeniu można jednak przyjąć, że polega ono na stosowaniu schematów z uwzględnieniem następujących leków:
– atowakwonu,
– azytromycyny,
– klindamycyny,
– chininy,
– doksycykliny.
Ciężki przebieg i szybki postęp babeszjozy (najczęściej obserwowany w przypadku zakażenia gatunkiem Babesia divergens) nie rzadko wymaga zastosowania transfuzji wymiennej krwi.
Istnieje duże ryzyko wystąpienia licznych powikłań przekładających się na stany chorobowe takie jak:
– ostrą niewydolność oddechową z obrzękiem płuc,
– wstrząs septyczny,
– dysfunkcje krążenia,
– złą prace nerek.
