Objawy oponowe stanowią grupę objawów neurologicznych związanych zarówno z zapaleniem mózgu, jak i zapaleniem opon mózgowych. Do ich wystąpienia może dojść także w przebiegu kiły układu nerwowego oraz podczas świnki.
Objawy oponowe
Przyczyna objawów oponowych jest zazwyczaj przykurcz mięśni powodowany porażeniem korzonków nerwowych. Zazwyczaj dotyczy to zapalenia mózgu i zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, jednak nie zawsze.
Gdy proces chorobowy obejmuje przestrzeń podpajęczynówkową jak bywa to w kile układu nerwowego również może dojść do prezentacji objawów oponowych. Ponadto objawy tego rodzaju mogą być wynikiem urazu, guzów wewnątrzcząsteczkowych.
Objawy oponowe – sztywność karku
Najbardziej powszechnym objawem oponowym jest sztywność karku. Polega ona na braku możliwości przyciągnięcia głowy podbródkiem do klatki piersiowej w pozycji leżącej. To objaw występujący u co trzeciej osoby chorej na zapalenie opon mózgowych. Ponadto wyróżnia się objaw Brudzińskiego karkowy oraz łonowy i policzkowy.
By je zbadać należy ułożyć pacjenta na leżąco z jedną ręką podpierającą głowę z druga na klatce piersiowej. Kolejno zadaniem pacjenta jest uniesienie głowy w kierunku mostka. Jeśli jest to niemożliwe a dodatkowo skutkuje mimowolnym zgięciem kończyn dolnych oznacza iż występuje objaw oponowy karkowy.
W przypadku łonowego objawy uciska się kość łonową. Gdy nastąpi zgięcie kończyn dolnych mówimy o objawie oponowym. W przypadku objawu policzkowego ucisk na policzek poniżej kości jarzmowej powoduje uniesienie przedramion i ich zgięcie. Objawy Brudzińskiego są typowe dla około 5% pacjentów z zapaleniem opon mózgowych.
Objawy oponowe – objaw Keringa
Objaw Keringa dzielimy na dolny i górny. W górnym przy zgięciu tułowia siedzącego pacjenta ku przodowi, stwierdza się odruchowe zgięcie kończyn dolnych w stawach kolanowym i biodrowym. Natomiast w dolnym objawie Kerniga w czasie biernego unoszenia kończyny dolnej, następuje mimowolne zgięcie w stawie kolanowym. Te objawy również są typowe dla około 5% pacjentów z zapaleniem opon mózgowych.
Objawy oponowe – objaw Flataua
Objaw Flataua występuje jako górny – karkowo-mydriatyczny oraz dolny – erekcyjny. Przy przyciąganiu głowy do klatki piersiowej poszerzeniu ulegają źrenice. Zaś w odmianie dolnej przy pochyleniu tułowia do przodu obserwuje się erekcje prącia.
Inne objawy oponowe
Objaw Weila-Edelmana, objaw Amossa, objaw Bikelesa, objaw Hermana. Objawom oponowym najczęściej towarzyszy ból głowy, nudności a także wymioty i nadwrażliwość na bodźce, w szczególności światło i dźwięki.
