Koklusz u dorosłych zamienna nazwa to krztusiec. Koklusz jest chorobą układu oddechowego wywołaną przez zakażenie Bordetella pertussis, małą pałeczką Gram-ujemną. W większości przypadków koklusz występuje wśród niemowląt i małych dzieci, dlatego często nie jest uwzględniany w diagnostyce różnicowej przewlekłego kaszlu u dorosłych. Niestety na przestrzeni ostatnich lat zaobserwowano ponowne zwiększenie liczby zachorowania na krztusiec wśród młodzieży i wcześniej szczepionych dorosłych. Powszechnie uznaje się iż jest to podyktowane spadkiem lub całkowitym zanikaniem swoistej odporności organizmów.
Okres wylęgania kokluszu u dorosłych wynosi od 3 do 14 dni.
Przyczyny – koklusz u dorosłych
Wśród głównych przyczyn powodujących koklusz wśród osób dorosłych wymienia się i wskazuje na kilka czynników. Około 80 % dorosłych pacjentów skarżących się na długotrwały kaszel cierpiało właśnie na koklusz pomimo że w początkowej fazie byli leczeni na zupełnie inną przypadłość. Nieleczony krztusiec w przypadku dorosłych może doprowadzić do zapalenie płuc czy zapalenia ucha środkowego.
Krztusiec charakteryzuje się dużą zakażalnością, a przenosi się drogą kropelkową podczas kaszlu. W przypadku dorosłych i młodzieży szybkie rozpoznanie zachorowań na krztusiec oraz szczepienie przypominające zgodnie z zaleceniami szczepionką zawierającą toksoid tężcowi oraz zmniejszone dawki toksoidu błoniczego i bezkomórkowych komponentów pałeczki krztuśca ma kluczowe znaczenie w ograniczaniu transmisji krztuśca i występowaniu .
U osób dorosłych i starszych rozpoznanie kokluszu może być trudniejsze. Bo choć długotrwały, napadowy kaszel może nasuwać podejrzenie krztuśca, podobnie jak towarzyszące mu ataki duszności czy wymioty lub problemy ze snem, to jednak nie zawsze tę akurat chorobę bierze się pod uwagę. Zwłaszcza gdy ogólny stan zdrowia i wywiad lekarski mogą wskazywać na inne jeszcze przyczyny. Bywa więc, że pacjent jest kierowany na badania, które mają wykluczyć inne poważne schorzenia dróg oddechowych.
Jak dochodzi do zakażenia?
W przypadku kokluszu u dorosłych to człowiek jest jedynym gospodarzem pałeczek krztuśca. Dlatego tez co charakterystyczne dla wielu chorób zakażenie szerzy się drogą kropelkową w czasie kaszlu, kichania, mówienia lub przez kontakt bezpośredni z chorym. W jaki sposób rozwijają się pałeczki kokluszu? Otóż działanie chorobotwórcze pałeczek krztuśca polega na powstawaniu uszkodzeń aż do zmian martwiczych włącznie, w obrębie błony śluzowej krtani, tchawicy i oskrzeli. W konsekwencji wydzielane przez bakterie toksyny prowadzą do zmian nie tylko w drogach oddechowych, ale również w tkance mózgowej. Toksyny jak już sama nazwa na to wskazuje ich toksyczne działanie powoduje zwiększoną wrażliwość ośrodka kaszlowego co w konsekwencji prowadzi do podrażnienia receptorów kaszlowych dróg oddechowych, w następstwie czego pojawia się charakterystyczny kaszel, a odruch kaszlowy utrwala się na długo po ustąpieniu zakażenia.
Objawy – koklusz u dorosłych
Objawy które towarzyszą kokluszowi wśród dorosłych bardzo często mylnie interpretowane przez lekarzy i nie wskazują jednoznacznie na występowania tej właśnie choroby. Dlatego w diagnostyce konieczne jest podanie wszelkich zaobserwowanych objawów lekarzowi który skieruje nas na dodatkowe badania.
Do najczęściej spotykanych objawów towarzyszących kokluszowi wśród dorosłych zaliczamy:
– długotrwały nieżyt górnych dróg oddechowych,
– katar,
– ogólne osłabienie organizmu,
– infekcje gardła,
– suchy, napadowy kaszel,
– liczne, skokowe stany gorączkowe,
– zapalenie spojówek
– wymioty.
Leczenie – koklusz u dorosłych
Potwierdzić lub wykluczyć krztusiec mogą badania laboratoryjne. Zleca je lekarz do którego mamy obowiązek się stawić. Wśród czynników które wskazują na rozwój kokluszu u dorosłych zaliczamy miedzy innymi:
– podwyższona ilość białych ciałek we krwi,
– podwyższone OB,
– negatywny wynik posiewu wymazów z gardła.
Leczenie krztuśca u dorosłych wiąże się z zastosowaniem terapii antybiotykowej. Dodatkowo stosuje się leczenie objawowe, które ma na celu złagodzenie kaszlu. Najlepszym sposobem zapobiegania chorobie są szczepienia ochronne. Warto jednak wiedzieć, że odporność nabyta po szczepieniu nie jest wieczna. Z reguły ulega zmniejszeniu po upływie 5-10 lat.
Antybiotyki są skuteczne w eradykacji B. pertussis, ale nie wpływają istotnie na przebieg choroby, szczególnie w przypadku późnego wdrożenia leczenia .
Wśród chorób, którym można zapobiegać poprzez szczepienia, krztusiec charakteryzuje się największą chorobowością i umieralnością. Dlatego też w większości przypadków szczególnie zaleca się profilaktykę poekspozycyjną, jeżeli do zarażenia doszło w ciągu pierwszych 3 tygodni utrzymywania się kaszlu u osoby chorej na krztusiec.
Po upływie 3 tygodni ryzyko transmisji się zmniejsza, wówczas nie zaleca się wdrażania profilaktyki antybiotykowej. Zastosowanie tej metody może być rozważane z punktu widzenia powikłań które mogą towarzyszyć kokluszowi u dorosłych.
Aby skutecznie przeciwdziałać rozwojowi kokluszu u dorosłych ale także u niemowląt zaleca się w szczególności wcześniejsze podanie szczepionki dTpa i zaszczepienie większego odsetka populacji dorosłych. W celu zwiększenia i zachęcenia liczby szczepień na koklusz wskazuje się na podawanie szczepionki przy przyjęciu do szpitala lub przy wykonywaniu badań profilaktycznych, szczepienie w trakcie kampanii szczepień przeciwko grypie lub szczepienie kobiet po porodzie.
