Szkarlatyna – Streptococcus pyogenes – u jej podstawy leżą liczne szczepy paciorkowców, produkujące toksynę bakteryjną. Szkarlatyna to rzadka choroba bakteryjna powodująca różowo-czerwoną wysypkę. Wysypka ta ma fakturę przypominającą papier ścierny. Szkarlatyna dotyka głównie dzieci między 2 a 10 rokiem życia. Choroba ta powodowana jest zakażeniem bakteriami paciorkowców grupy A – tej samej bakterii, która jest przyczyną anginy. Dlatego też źródłem zakażenia jest chory na anginę lub płonicę. W jaki sposób może dojść do zakażenia szkarlatyną? Otóż zarazić się można drogą kropelkową, a także przez przedmioty lub pokarmy zakażone przez chorego.
Choroba wylęga się krótko od 1 doby do 5 dni.
Przyczyny szkarlatyny
Szkarlatyna inaczej zwana płonicą to choroba wywołana przez paciorkowca beta-hemolizującego z grupy A – Streptococcus pyogenes. Paciorkowiec ten wytwarza niebezpieczną toksynę erytrogenną. Bakteria przenoszona jest drogą kropelkową i może wniknąć do organizmu przez błony śluzowe lub przez uszkodzoną skórę (tzw. płonica przyranna). Dlatego u przyczyn zarażenia szkarlatyną upatruje się bezpośredni kontakt z osobą zakażoną. Źródło infekcji to zakażony paciorkowcami człowiek, nosiciel bakterii, u którego objawy nie pojawiły się, lub osoba, u której objawy wystąpiły.
Odnotowuje się przypadki zachorowań dzieci na szkarlatynę w wyniku kontaktu z osobą dorosłą chorującą na anginę.
Objawy szkarlatyny
Istnieje szereg charakterystycznych objawów które wskazują na rozwój szkarlatyny w organizmie człowieka. Pierwsze objawy występują od 2 do 5 dni od momentu zarażenia. Wśród najbardziej widocznych objawów zaliczamy:
– wysypka,
– bardzo wysoka gorączka, oscylująca w granicach nawet 40 stopni,
– infekcje i stany zapalne gardła,
– powiększenie objętości migdałków,
– ogólne osłabienie organizmu,
– tkliwości bolesność węzłów chłonnych,
– torsje,
– nudności.
Charakterystyczna dla szkarlatyny wysypka pojawia się po około 24 godzinach od ataku gorączki lub równocześnie z nią. Jak wygląda? Przede wszystkim jest drobna i mocno czerwona, szkarłatna. Występuje przede wszystkim w ciepłych miejscach na ciele oraz w jego zgięciach – w pachwinach, zgięciach kolan i łokciach, na brzuchu oraz pośladkach i piersiach. Wysypka znika samoistnie po kilku dniach niestety na jej miejsce pojawia się natomiast grubopłatowe łuszczenie się skóry – tzw. objaw retrospektywny.
Leczenie szkarlatyny
W większości przypadków przechorowanie szkarlatyny połączone z właściwym leczeniem daje trwałe uodpornienie. Ponowne zachorowanie występuje u nie więcej niż 5 % osób, które wcześniej chorowały na płonicę. Często wiąże się nie tyle z reinfekcją, ile z niewłaściwym leczeniem infekcji pierwotnej, zbyt wczesnym przerwaniem antybiotykoterapii lub niewłaściwym dawkowaniem leku.
Wśród najczęściej spotykanych powikłań wyróżniamy miedzy innymi:
– zapalenia ucha środkowego,
– ropnych zmian na skórze,
– gorączki reumatycznej,
– zapalenia mięśnia sercowego,
– kłębkowego zapalenia nerek.
Po przeprowadzeniu ogólnego rozeznania i postawieniu diagnozy lekarz zaleca zazwyczaj antybiotykoterapię. Bardzo istotne jest aby dziecko chorujące na szkarlatynę przyjęło pełną dawkę leku pomimo nagłej poprawy stanu zdrowia. Należy pamiętać, że szkarlatyną można zarazić się również od zdrowego nosiciela paciorkowca. Jeśli w rodzinie występuje kilka przypadków płonicy, warto wszystkim domownikom pobrać wymazy z gardła i przy stwierdzonym nosicielstwie również zastosować antybiotykoterapię.
W trakcie choroby, szczególnie w pierwszych dniach, gdy dziecko silnie gorączkuje, należy podawać w zaleconej przez lekarza lub producenta dawce paracetamol lub ibuprofen. Jeśli temperatura mimo to jest wysoka, można zastosować domowe sposoby na jej zbicie takie jak zimne okłady.
Wbrew obiegowym opiniom szkarlatyna nie występuje tylko u dzieci, osoby dorosłe również mogą na nią zachorować.
W profilaktyce szkarlatyny natomiast nie stosuje się szczepień, gdyż nie została jeszcze stworzona skuteczna szczepionka przeciwko tej chorobie.
Dziecko, u którego podejrzewa się wystąpienie szkarlatyny powinno otrzymać niezwłocznie pomoc medyczną. Wówczas konieczna jest konsultacja z lekarzem. Nigdy nie należy bagatelizować gorączki u dziecka czy wysypki dlatego jeśli zauważysz pierwsze objawy szkarlatyny, zwłaszcza w przypadku, gdy dziecko przechodziło w ostatnim czasie anginę skonsultuj się ze specjalista. Nieleczona szkarlatyna może wywołać poważne powikłania dotyczące serca, nerek oraz innych narządów.
Aby w realny sposób zmniejszyć dyskomfort odczuwania skutków szkarlatyny zaleca się w szczególności odizolowanie dziecka od pozostałej grupy maluszków. W konsekwencji uniemożliwimy także dalsze rozprzestrzenianie się szkarlatyny. Bardzo istotną rolę odgrywa prawidłowe i odpowiednie nawadnianie organizmu dziecka. Dbałość o higienę osobista oraz możliwie jak najczęstsze wietrzenie pomieszczeń w którym przebywa chore dziecko. Zaleca się także częstą wymianę pościeli co powoduje zmniejszenie ilości bakterii w otoczeniu chorego.
Dziecko, które przeszło szkarlatynę, jest osłabione i musi mieć czas na powrót do pełnej formy. Po każdym antybiotyku konieczne jest odbudowanie flory bakteryjnej całego organizmu. Dlatego też dziecko z uwagi a ogólne osłabienie powinno zostać w domu jeszcze przez 7–10 dni po ustąpieniu objawów.
