Nadczynność przytarczyc to choroba skutkująca osteoporozą i osłabieniem mięśni. Konsekwencją jej jest niewydolność nerek, liczne złamania kości. Przyczyną tego stanu jest niewłaściwa gospodarka wapniem, które powodują zaburzenia hormonalne.
Nadczynność przytarczyc
Nadczynność przytarczyc jest schorzeniem układu wewnątrzwydzielniczego (hormonalnego). Jego istotę stanowi nadmierne wydzielanie parathormonu (PTH) przez przytarczyce w stosunku poziomu wapnia we krwi. Schorzenie to obejmuje zwykle kobiety w starszym wieku. Przytarczyce to gruczoły wydzielania wewnętrznego (układu hormonalnego) zlokalizowane w bliskiej okolicy tarczycy.
Odpowiedzialne są one za wydzielanie parathormonu (PTH). Hormon ten wraz z kalcytoniną (hormonem wydzielanym przez komórki C tarczycy) i kalcytriolem (postać witaminy D) stabilizują gospodarkę wapniowo-zasadową. To dzięki tym substancjom we krwi utrzymuje się właściwe stężenie wapnia dbające o kości, chrząstki i mięśnie.
Nadczynność przytarczyc – wydzielanie PTH
Wydzielane hormony zależy od kilku czynników. Po pierwsze uzależnione jest od zawartości wapnia we krwi jak też aktywnej postaci witaminy D3. Zbyt niskie stężenie wapnia stymuluje przytarczyce do pracy. PTH sprzyja wówczas wzmożonemu wchłanianiu się wapnia z pokarmu, jak również zahamowaniu wydalania wapnia przez nerki.
Za wysokie stężenie wapnia blokuje bodźce pobudzające wydzielanie się PTH. Mechanizm tożsamy dotyczy aktywnej postaci witaminy D3. Stan zaburzenia pracy przytarczyc sprawia że przytarczyce produkują nadmiar PTH mimo iż wapnia we krwi nie brakuje, tym samym powstaje hiperkalcemia.
Nadczynność przytarczyc – przyczyny zaburzenia
Wyróżnia się postać pierwotną i wtórną nadczynności przytarczyc. Pierwotna dotyczy wad w budowie gruczołów przytarczyc. Mogą je powodować guzy lub przerost przytarczyc. Zwykle ta postać choroby występuje sporadycznie. Zaledwie 10% przypadków to kwestia genetyczna.
Natomiast jeśli chodzi o postać wtórną nadczynności przytarczyc mamy z nią do czynienia poprzez długotrwałe pobudzenie przytarczyc w wyniku powikłań okołochorobowych. Zazwyczaj to skutek uboczny chronicznej niewydolności nerek, jak też choroby jelit które nie wchłaniają wapnia.
Nadczynność przytarczyc – objawy chorobowe
Hiperkalcemia skutkuje uwolnieniem wapnia magazynowanego w kościach. Taka sytuacja jest bezpośrednią przyczyną rozwoju osteoporozy oraz podatności na złamania. Objawem hiperkalcemii są zaburzenia trawienia, w tym łaknienia, wzmożone pragnienie oraz nudności i bóle brzucha.
Ponadto może pojawić się choroba wrzodowa żołądka jak też zapalenie trzustki, zaparcia. Ponadto objawami nadmiaru wapnia we krwi jest osłabienie, ból głowy i apatia z tendencją do depresji. Może wystąpić nie tylko senność ale i śpiączka.
Charakterystyczne jest osłabienie siły mięśni i ból mięśni wespół z niewydolnością nerek. Typowym objawem współistniejącym nadczynności przytarczyc jest kamica nerkowa, kamica dróg żółciowych i zwiększona ilość moczu, a także anemia, arytmia, nadciśnienie tętnicze.
Nadczynność przytarczyc – diagnoza i leczenie
W diagnozie pomaga zdjęcie RTG oraz badanie USG i TK gruczołu. Wykonuje się też badania krwi oznaczając stężenie wapnia, PTH i fosforu. Dodatkowym wskaźnikiem jest poziom kreatyniny oraz badanie moczu z oznaczeniem obecności wapnia i fosforu. Pomocne jest USG nerek oraz markery metabolizmu kostnego.
Kolejnym z wskaźników ułatwiających diagnozę jest gęstość mineralna kości. W przypadku pierwotnej nadczynności przytarczyc leczenie polega na chirurgicznym usunięciu guza, a w przypadku przerostu całkowitym wycięciu przytarczyc.
W początkowym stadium choroby stosuje się farmakologię hamującą wydzielanie się PTH. W zależności od przypadku stosuje się też suplementacje witaminą D3 i wapniem. Jeżeli leczenie dotyczy postaci wtórnej należy przede wszystkim skupić się na wyleczeniu chorób będących przyczyną nadczynności przytarczyc.
