Dżuma – jest chorobą bakteryjną atakującą przede wszystkim gryzonie w szczególności szczury i świstaki. Za jej rozwój ponosi odpowiedzialność związek zarazek chorobotwórczy pod nazwą Yersinia pestis który dostaje się do organizmu za pośrednictwem pchły o egzotycznej nazwie xnenopsylla cheopis, która to żeruje na szczurze śniadym. W konsekwencji ukąszenia pojawiają się zmiany zgorzelinowe skóry, które przybierają barwę czarną i dlatego dżuma od początku nazywana była czarną śmiercią (mors nigra). Populacje ludzkie atakuje kiedy brakuje naturalnych żywicieli dlatego ataki epidemii zawsze poprzedzało masowe wymieranie szczurów.
Przyczyny dżumy
Głównym sprawcą odpowiedzialnym za rozprzestrzenianie się dżumy jest tak zwana pałeczka czyli bakteria Yersinia pestis. Choroba bije rekordy popularności zwłaszcza w Afryce, Azji i obu Amerykach. Nosicielami zarazków dżumy są głównie szczury ale nie tylko. Wśród innych zwierząt które mogą stanowić zagrożenie wymienia się miedzy innymi wiewiórki, króliki, nornice, susły i popielice.
Główną przyczyną zakażenia człowieka stanowi ugryzienie przez pchłę, występującą u zarażonych gryzoni, istnieje także możliwość zarażenia się drogą kropelkową.
Zarazki po wniknięciu do organizmu atakują węzły chłonne i okoliczne naczynia, a następnie dostają się do krwiobiegu i wywołują zmiany w innych narządach. Dżuma wylęga się w okresie 2-10 dni i występuje w 3 postaciach.
Objawy dżumy
Objawy dżumy uzależnione są bezpośrednio od tego, z jakim rodzajem dżumy mamy do czynienia. W medycynie wyróżnia się trzy rodzaje dżumy i zaliczamy do nich:
– postać dynamiczna,
– postać płucna,
– postać posocznicowata.
Pierwsza z nich charakteryzuje się wysoką temperaturą ciała, dreszczami, złym samopoczuciem. W tym rodzaju dżumy zaatakowane węzły chłonne bardzo szybko się powiększają , przy czym stają się także bardzo bolesne. Konsekwencją takiej reakcji organizmu jest pękanie węzłów wraz z ropnymi niejednokrotnie krwistymi wybroczynami.
Następuje znaczne osłabienie układu krwionośnego co w konsekwencji owocuje licznymi zgorzelami, które powodują czarnienie na przykład palców u stóp oraz rąk. Ten rodzaj dżumy charakteryzuje się bardzo dużym wskaźnikiem umieralności.
Druga postać dżumy czyli tak zwana płucna dżuma uznawana jest w medycynie za najniebezpieczniejszy rodzaj dżumy i obarczony jest wysoką śmiertelnością. Wśród najbardziej charakterystycznych objawów tego rodzaju zaliczamy miedzy innymi:
– duszności,
– uciążliwy kaszel,
– dyskomfort i ból w klatce piersiowej,
– wysoka temperatura.
Postać posocznicowa dżumy związana jest z powikłaniem po wystąpieniu dżumy dynamicznej lub płucnej. Ten rodzaj dżumy rozwija się w bardzo szybkim tempie. Objawy dżumy posocznicowej przypominają zatrucie w tym silne bóle brzucha, krwiste wymioty oraz wysoka temperatura ciała. Prawie każda osoba zarażona tym rodzajem dżumy umiera.
Leczenie dżumy
Leczenie dżumy powinno odbyć się niezwłocznie po rozpoznaniu choroby. Gdy tylko zachodzi podejrzenie zachorowania na dżumę koniecznie należy podać chorej osobie silne antybiotyki które zminimalizują choć w małym stopniu postęp choroby.
W leczeniu dżumy wykorzystuje się miedzy innymi:
– pozajelitowe podawanie antybiotyków (gentamycyna, streptomycyna, ciprofloksacyna, cefalosporyny, niektóre tetracykliny )
– leczenie wspomagające,
– chirurgiczne opracowanie dymienic.
Podanie antybiotyków jest konieczne nawet jeśli nie są jeszcze znane wyniki przeprowadzonych badań laboratoryjnych. Bardzo często chorzy nie chcą dopuścić do siebie myśli że mogą cierpieć na tak poważną chorobę. Leczenie dżumy niestety wymaga dłuższej terapii farmakologicznej.
Lekarz specjalista od razu może zalecić obowiązkową hospitalizację pacjenta. Dżuma jest niezwykle silną zakaźną chorobą która może prowadzić nawet do śmierci.
Najczęściej podczas leczenia dżumy stosuje się terapie antybiotykową zarówno doustną jak i dożylną
Lekarz może podać antybiotyki bez znajomości wyników laboratoryjnych. Jeśli obawy potwierdzą się niezwłoczna jest przymusowa hospitalizacja aby w maksymalnym stopniu ograniczyć rozprzestrzenianie się choroby.
Powikłania mają gorsze rokowania i prowadzą do ogólnoustrojowego zakażenia organizmu lub zapalenia płuc z krwiopluciem, dusznością i zasinieniem.
W żadnym przypadku nie należy bagatelizować czy lekceważyć objawów wskazujących na występowanie dżumy gdyż bez zastosowania leczenia w postaci dymieniczej dochodzi do śmierci w 50% przypadków, a w postaci septycznej występuje bardzo wysoka śmiertelność i rokowania są niezwykle poważne.
Leczenie dżumy może również wiązać się z wykonaniem drenażu i nacięcia węzłów chłonnych (max po upływie 48 godzin od podania pierwszej dawki antybiotyków). Niezwłocznie zleca się również przeprowadzenie bakteriologicznych badań na podstawie pobranego płynu z węzłów chłonnych.
Gdy zachodzi podejrzenie że ktoś z rodziny mógł zachorować na dżumę leczeniu poddawana jest cała najbliższa rodzina która miała kontakt z chorą osobą, leczeniu poddawane są również wszystkie osoby które mogły mieć kontakt z chorą osobą.
Wszystkie osoby muszą zostać starannie przebadane tak aby w znacznym stopniu zminimalizować ryzyko rozprzestrzeniania się tej bardzo niebezpiecznej choroby.
Dżuma pomimo dynamicznego rozwoju medycyny nadal co roku zbiera pokaźny odsetek chorych którzy niestety umierają.
