Konflikt serologiczny to problem dotyczący nie tylko ciąży, chociaż głównie mówi się o nim w kontekście ciążowym. Wystąpić może wówczas, kiedy kobieta matka posiada krew z czynnikiem Rh-, a ojciec dysponuje krwią Rh+. Wówczas organizm ciężarnej w dziecku widzi wroga i atakuje go przeciwciałami.
Konflikt serologiczny
Ludzka krew różni się i praktycznie każdy ma inną, jednak niektóre ze sobą łączą się bez „atrakcji” inne kompletnie nie współpracują. We krwi występuje antygen D, który nie występuje u niektórych osób. Gdy nienarodzone dziecko posiada antygen D po ojcu go dziedzicząc a matka go nie posada dochodzi do konfliktu. Wówczas gdy organizm kobiety zidentyfikuje antygen D zaczyna go atakować i zwalczać podobnie jak ciało obce czy drobnoustroje.
Wytwarza wówczas przeciwciała. Ta identyfikacja antygenu następuje przy zetknięciu się krwi z krwią „intruza”. Do tej sytuacji dochodzi zwykle w chwili porodu lub poronienia. Stąd pierwsza ciąża jest niezagrożona, bowiem organizm w czasie porodu nie jest wstanie zwalczyć płodu. Niestety wytworzone przeciwciała podczas pierwszej ciąży mogą uaktywnić się w drugiej i przeniknąć przez łożysko atakując krew dziecka. Brak jego wykrycia a raczej zagrożenia nim może prowadzić do silnej anemii u dziecka lub żółtaczki, jak też obumarcia ciąży. Jednak współczesna medycyna pomaga dzieciom z odmiennym RH.
Konflikt serologiczny – ryzyko konfliktu
Do konfliktu serologicznego dojść może nie tylko w ciąży i podczas porodu ale też w przypadku transplantacji, transfuzji krwi. Zdecydowana większość ludzi posiada antygen D i ich krew określa się jako RH+, pozostali którzy go nie posiadają są oznaczeni jako RH-.
Aż 85% populacji posiada RH+. Jeśli ojciec dziecka i matka mają krew RH + wówczas konflikt serologiczny nie występuje. Dotyczy zaś kobiet o RH ujemnym pod warunkiem ze płód dziedziczy RH po ojcu (dodatnie). Wówczas konflikt serologiczny może zaistnieć podczas odklejenia się łożyska, w przypadku poronienia i ciąży pozamacicznej jak również w przypadku krwotoku, w toku badań prenatalnych i zabiegów wewnątrzmacicznych. Aby powstały przeciwciała, do organizmu matki musi przedostać się co najmniej 0,2 ml krwi płodowej.
Konflikt serologiczny – profilaktyka, zapobieganie konfliktowi
Po pierwsze matka i ojciec winni mieć określoną krew, zwłaszcza kobieta w ciąży. Gdy istnieje ryzyko konfliktu podaje się ciężarnej zastrzyk immunoglobulinę anty D (określaną też jako anty RhD lub Rhogam). Jest to naturalny produkt wytwarzany z krwi, który zapobiega powstaniu w ciele matki groźnych dla dziecka przeciwciał.
Substancja ta niszczy wszystkie krwinki krwi płodu jakie dostały się do krwiobiegu matki. Tym samym organizm kobiety nie produkuje przeciwciał. Skuteczność tej metody wynosi aż 99%. w Polsce zastrzyk wykonuje się do 72 godzin po porodzie. Zastrzyk aplikowany jest też kobietom po poronieniu, osunięciu ciąży pozamacicznej, krwotoku i aborcji.
Konflikt serologiczny – gdy dojdzie do konfliktu?
Jeśli okaże się iż matka posiada już przeciwciała antygenu D tzw. odczyn Coobsa wówczas kwalifikuje się do szczególnej opieki. Poziom przeciwciał w jej organizmie musi być pod stałą kontrolą w kolejnej ciąży jak i podczas ciąży w której doszło do konfliktu.
Należy także co 2-3 tygodnie przeprowadzać badanie USG, które sprawdzi, jak konflikt serologiczny wpływa na dziecko. Jeśli poziom przeciwciał jest niski – zagrożenie jest niewielkie i może obejdzie się bez interwencji medycznej. Kiedy natomiast przeciwciał jest tak dużo, że zagrażają bezpieczeństwu dziecka, być może lekarze podejmą decyzję o wcześniejszym ukończeniu ciąży i przeprowadzeniu transfuzji krwi u dziecka. Bardzo rzadko się zdarza, by transfuzja była konieczna jeszcze przed porodem, ale taki zabieg również jest możliwy.
Przenikanie przeciwciał anty D przez łożysko nasila się po 16.-18. tygodniach ciąży, a największe jest w III trymestrze, dlatego ciążę konfliktową powinno się zakończyć w 37. lub 38. tygodniu jej trwania.
