Mononukleoza wywoływana jest przez wirus Epsteina-Barr z grupy wirusów opryszczki. Wirus Epstein-Barr to jeden z wirusów zaliczanych do tzw. rodziny herpes. Wirus charakteryzuje się powinowactwem do limfocytów klasy B. Najbardziej typową chorobą wywoływaną przez wirus EBV jest mononukleoza zakaźna. Prowadzi ona do złego samopoczucia, znacznego osłabienia całego organizmu i zmęczenia. Wirus EBV odpowiada także za rozwój szeregu nowotworów w tym do najczęściej spotykanych zaliczamy; raka noso-gardła, migdałków, ślinianek, ziarnicy złośliwej a także może wywoływać chłoniaka Burkitta .
Choć o tym nie wiemy większość osób jest nosicielem wirusa Epstein-Barr bez jakichkolwiek objawów. Dlatego prawdopodobieństwo zarażenia jest ogromne i uważa się, że 80-90% ludzi jest zakażonym tym wirusem. Na ogół zarażenie wirusem powoduje powstanie trwałej odporności i wirus w formie nie aktywnej pozostaje w komórkach przez całe życie człowieka.
Przyczyny mononukleozy
Wiemy że główną przyczyną mononukleozy jest wirus Epsteina-Barr. Rodzi się pytanie w jaki sposób dochodzi do zakażenia tym wirusem i czy jest on groźny dla naszego organizmu? Do zakażenia dochodzi przez kontakt ze śliną zarażonego. W przypadku dorosłych są to najczęściej pocałunki dlatego mononukleoza nazywana jest często chorobą pocałunków. W odniesieniu do dzieci zarażenie może nastąpić w wyniku włożenia do buzi zabawki, którą wcześniej bawiło się chore dziecko.
Dlatego właśnie ryzyko zachorowania na mononukleozę najbardziej narażone są niezachowujące dystansu dzieci w żłobkach, przedszkolach i na placach zabaw. Najmłodsi zarażają się również, dzieląc się jedzeniem czy pijąc ze wspólnego kubka. Wirus najpierw pojawia się w śliniankach i tam się mnoży. Jednak pierwsze objawy mononukleozy pojawiają się dopiero po 30-50 dniach od zarażenia.
Odnotowuje się także przypadki zarażenia mononukleozą podczas transfuzji krwi, podczas korzystania w tych samych szklanek, picia napoju z tej samej butelki. Dużo mniej prawdopodobne jest zarażenie się wirusem poprzez kontakty płciowe co nie oznacza że jest to wykluczone.
Objawy mononukleozy
Objawy które towarzyszą mononukleozie nie są jednoznaczne. Z uwagi na to ze czas wylęgania się choroby jest długi, gdyż wynosi od 30 do 50 dni, niejednokrotnie jej rozpoznanie następuje w bardzo zaawansowanym stadium.
Choroba zaczyna się powoli, a w początkowej fazie choroby pojawia się:
– pogorszenie samopoczucia,
– wysoka gorączka,
– zapalenie gardła,
– powiększenie węzłów chłonnych, głównie szyjnych.
W trakcie choroby nie muszą występować wszystkie objawy na raz. Zdarza się iż podstawowym objawem jest bardzo wysoka gorączka dochodząca nawet 39,5 – 40,5 st. C i charakteryzująca się długotrwałością np. od 5 do nawet 3 tygodni.
Długotrwałość w występowaniu objawów mononukleozy jest dość charakterystyczne dla tego rodzaju choroby. Dlatego też uczucie osłabienia i zmęczenia utrzymuje się w czasie choroby i nasila się między 2 a 3 tygodniem trwania infekcji. Zapalenie gardła zwykle wywołuje bardzo dokuczliwy ból. Węzły chłonne powiększają się symetrycznie i dotyczyć to może każdej grupy węzłów, choć najczęściej są to węzły szyjne.
Bywa także że jedynym objawem mononukleozy jest powiększenie pojedynczego węzła chłonnego lub grupy węzłów. Także znaczne powiększenie śledziony może wskazywać na zachodzące i postępujące zmiany chorobotwórcze.
W ostrym okresie mononukleozy pacjent jest zmęczony, senny apatyczny. W późniejszym okresie, zwłaszcza w przypadku powiększenia śledziony, konieczny jest oszczędzający tryb życia. Nie ma szczepionki zapobiegającej zakażeniu wirusem EBV. Przestrzeganie podstawowych zasad higieny jest najlepszym sposobem profilaktyki mononukleozy zakaźnej.
Leczenie mononukleozy
Leczenie jest głównie objawowe, łagodzące przebieg choroby. Podaje się leki przeciwgorączkowe, czasami są wskazania do podania antybiotyku, gdy wystąpią powikłania bakteryjne, głównie bakteryjne zapalenie gardła.
W ciężkich przypadkach utrudnienia oddychania i wystąpienia innych powikłań leczenie prowadzi się w szpitalu. Przebycie zarówno mononukleozy zakaźnej, jak i zakażenia bezobjawowego powoduje uzyskanie odporności na całe życie.
Leczenie mononukleozy nie jest wymagane. Zawsze możliwie jak najszybciej należy skontaktować się z lekarzem.
W celu leczenia mononukleozy zaleca się w szczególności:
– dużo odpoczynku,
– eliminowanie bólu gardła poprzez stosowanie preparatów do tego służących,
– przyjmowanie leków takich jak; paracetamol lub ibuprofen.
Mononukleoza jest choroba zakaźną chorych nie izoluje się od społeczeństwa, bowiem ryzyko zakażenia jest naprawdę niewielkie, dopóki nie nastąpi bezpośredni kontakt ze śliną chorego. Zakażenie wirusem nie oznacza przy tym wystąpienia choroby. W większości przypadków choroba występuje bezobjawowo lub po prostu nie jest zdiagnozowana, ponieważ przypomina przeziębienie. Jedynie około 20% osób zarażonych wirusem wykazuje pełne objawy choroby.
Powikłania
Na wstępie warto zaznaczyć iż powikłania mononukleozy zakaźnej występują stosunkowo rzadko.
Jeśli jednak do takowych dojdzie najczęściej obserwuje się:
– problemy z oddychaniem,
– liczne bezdechy, spowodowane znacznym powiększeniem migdałków,
– niedrożnością przewodów nosowych,
– powiększenie węzłów chłonnych,
– powiększenie śledziony grozi jej pęknięciem.
