Wścieklizna to wirusowa, bardzo niebezpieczna i zazwyczaj śmiertelna choroba zakaźna zwierząt. Bezpośrednia przyczyną jej występowania jest wirus Rabies virus (RABV). Jak działa? Atakuje ona ośrodkowy układ nerwowy, co powoduje zapalenie mózgu i rdzenia kręgowego. Chorobę nazywa się czasami „wodowstrętem”, gdyż na widok lub sam dźwięk wody ciało zakażonego reaguje mimowolnymi skurczami mięśni.
Należy pamiętać iż wścieklizna jest typowa chorobą odzwierzęcą, która jest niebezpieczna dla człowieka.
Medycyna wyróżnia dwa typy chorobowe wścieklizny:
– agresywny,
– cichy.
Wścieklizna – przyczyny
Do zarażenia człowieka dochodzi poprzez pogryzienie lub pokąsanie przez chore zwierzę, gdy do rany dostanie się jego ślina. Wówczas wirus przedostaje się do rany ofiary wraz ze śliną zwierzęcia.
Możliwe jest również zarażenie się bez pogryzienia, np. w przypadku gdy ślina chorego zwierzęcia dostanie się do ciała człowieka poprzez naturalne otwory (oczy, nos) lub poprzez uszkodzoną błonę śluzową, do której dostanie się ślina. Bardzo rzadko zakażenie następuje w wyniku przedostania się wirusa do ciała człowieka poprzez naturalne otwory. W szczególnych okolicznościach można zarazić się drogą powietrzną lub przez wydzielinę z nosa zwierzęcia.
Nie zaleca się w szczególności dotykać gołymi rękoma padłego zwierzęcia u którego zachodzi podejrzenie wścieklizny.
Warto pamiętać że źródłem zakażenia dla człowieka mogą być wszystkie ssaki, jednak najczęściej są to zwierzęta dzikie (np. lisy, nietoperze), psy, koty i gryzonie. Co ciekawe ryby, ptaki i gady nie chorują na wściekliznę.
Co się dzieje po przedostaniu się wirusa? Otóż wirus wścieklizny przechodzi do mięśni pokąsanego. Następnie poprzez tkankę nerwową wędruje do mózgu lub rdzenia kręgowego, gdzie powiela się. W konsekwencji na tym etapie wywołuje zmiany chorobowe. Wirus atakuje system nerwowy, powodując porażenie mięśni oddechowych.
Bardzo niepokojące jest to iż okres wylęgania się choroby dochodzi nawet do dwóch lat, jednak pierwsze objawy pojawiają się najwcześniej po 10 dniach od przedostania się wirusa do organizmu. Długość okresu inkubacji zależy od dawki zakażającej wirusa i miejsca pogryzienia.
Kontakt z chorym zwierzęciem, polegający na głaskaniu, czy nawet styczność z jego krwią, moczem lub kałem, nie stanowi istotnej ekspozycji na zakażenie, jeśli u człowieka nie było zranienia i kontaktu zaistniałej bądź wcześniej posiadanej rany ze śliną chorego zwierzęcia. Łagodność zwierząt dzikich może sugerować istnienie u nich choroby i niebezpieczeństwo późniejszego ukąszenia i zakażenia wścieklizną.
Wścieklizna – objawy
W zależności od rodzaju pokąszenia oraz jego miejsca objawy mogą pojawiać się w różnym stopniu i z różnym nasileniem.
Niezależnie od pogryzienia, wszelkie niegłębokie nawet zranienia czy otarcia naskórka, zadrapania lub otwarte rany zanieczyszczone materiałem potencjalnie zakaźnym, gdyż mogącym zawierać wirusy wścieklizny (ślina, mózg, płyn mózgowo-rdzeniowy), też mogą stać się źródłem i wrotami infekcji, chociaż taka ekspozycja rzadko wywołuje u człowieka zakażenie wścieklizną.
Wśród najbardziej charakterystycznych objawów towarzyszących zakażeniu się wścieklizną zaliczamy miedzy innymi:
– znaczne przekrwienie w przypadku ukąszenia,
– ból,
– nadwrażliwość tkankowa,
– mrowienie w kończynach,
– pieczeni,
– lekkie stany podgorączkowe,
– silne bóle głowy,
– torsje,
– silne pobudzenie psychoruchowe,
– omamy wzrokowe,
– ślinotok.
Do najbardziej charakterystycznego objawu wścieklizny należy zaliczyć wodowstręt. Dlaczego? Otóż jest to bezpośrednio związane z bardzo bolesnymi kurczami mięśni jamy ustnej, gardła i krtani, występującymi początkowo tylko przy piciu, następnie na sam widok wody, co czyni ugaszenie pragnienia niemożliwym.
Wścieklizna – leczenie
Nie ma skutecznego leku przeciw wściekliźnie. Wścieklizna jest chorobą nieuleczalną (możliwe jest jedynie złagodzenie jej objawów w warunkach szpitalnych), ponieważ nie poznano jeszcze do tej pory leków, które mogłyby uratować chorego.
W zależności od rodzaju urazu stosuje się leczenie w postaci:
– uodpornienie bierno-czynne – u pokąsanego pacjenta, polega ono na podaniu surowicy (immunoglobulina RIG, rabies immunoglobulin) oraz 5 dawek szczepionki.
– uodporninie bierne (surowica) chroni pacjenta do czasu uzyskania przez niego odporności czynnej (wytworzenie przeciwciał).
– leczenie objawowe – stosowane tylko wśród chorych u których zaobserwowano symptomy choroby.
Profilaktyka zapobiegawcza przeciw wściekliźnie w szczególności powinna opierać się na:
– prawidłowym zabezpieczeniu rany,
– niezwłocznym zgłoszeniu się do lekarza,
– określeniu stanu zdrowia zwierzęcia.
Zanim jednak udamy się do lekarza specjalisty który poradzi nam jak postępować należy po pokąsaniu przez zwierzę rany lub nawet najmniejsze otarcia naskórka przemywać przez 10–15 minut gorącą wodą z mydłem lub innym detergentem. Wskazane jest zastosowanie także środków antyseptycznych.
Na koniec ranę należy zaopatrzyć jałowym opatrunkiem i natychmiast udać się do lekarza, który zadecyduje o dalszym postępowaniu.
Warto pamiętać iż istnieją dostępne szczepionki przeciwko wściekliznę dlatego posiadając czworonoga w domu warto zabezpieczyć go i siebie przed ewentualną wścieklizną.
