Meningokoki – to rodzaj bakterii z gatunku Neisseria meningitidis. Zamiennie stotuje się nazwę dwoinki zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. W konsekwencji swojego działania mogą powodować groźne, inwazyjne choroby meningokokowe takie jak zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych czy sepsa.
Na podstawie licznych badań udowodniono iż meningokoki występują w 13 różnych odmianach serologicznych. W Polsce najczęściej odnotowuje się zakażenia typu B i C. Meningokoki z grupy C częściej wywołują epidemie i wiążą się z wyższą śmiertelnością.
Meningokoki – przyczyny
W jaki sposób dochodzi do rozprzestrzeniania się tych groźnych bakterii? Otóż meningokoki przenoszone są drogą kropelkową lub przez kontakt bezpośredni z wydzieliną z górnych dróg oddechowych. Szacuje się iż okres wylęgania choroby wynosi zwykle od 3-4 dni.
Co charakterystyczne wśród niemowląt i młodszych dzieci choroba może mieć przebieg piorunujący, prowadząc w ciągu kilku godzin do zgonu. Niestety statystyki wskazują na to że najwięcej zachorowań obserwuje się u młodszych dzieci i młodzieży i to właśnie ta grupa społeczna jest szczególnie podatna na działanie meningokoków.
Meningokoki – objawy
Choroba meningokokowa charakteryzuje się stosunkowo krótkim okresem wylęgania. Po około tygodniu pojawiają się pierwsze znamienne objawy które wskazują na to iż coś dzieje się niepokojącego.
Wśród najbardziej charakterystycznych objawów wymienić można;
– występowanie bardzo wysokiej gorączki,
– silne bóle głowy uniemożliwiające normalne funkcjonowanie,
– torsje,
– dysfunkcje karku,
– zanik lub spadek apetytu,
– charakterystyczna sztywność karku objawiająca się niemożliwością poruszana głową w przód i tył,
– odrętwienie,
– oszołomienie,
– liczne zaburzenia świadomości,
– dystroficzne bóle mięśni ,
– w nielicznych przypadkach światłowstręt,
– plamy na skórze,
– punktowe krwawienia skóry.
Do grupy podwyższonego ryzyka zachorowania w szczególności należą niemowlęta i małe dzieci w wieku do 5 lat oraz młodzież w wieku 14-20 lat. Nawet w krajach posiadających system opieki zdrowotnej na wysokim poziomie, około 10% chorych umiera w wyniku zakażenia wywołanego przez meningokoki grupy C. U kolejnych 20% po przebyciu tej choroby pozostają trwałe powikłania. W przypadku zakażeń przebiegających z posocznicą śmiertelność wynosi ok. 50%.
Szczepić czy nie na meningokoki?
Warto przed przystąpieniem do działania czyli szczepienia uzyskać wiedzę kiedy i kto powinien poddać się temu szczepieniu. Otóż szczepienie przeciw meningokokom może być wykonane w każdym wieku i nie istnieją żadne przeciwskazania ze względu na wiek.
W szczególności zaś szczepienie przeciw meningokokom z grupy C wskazane jest u osób z grup ryzyka. Do grupy tej zaliczamy w szczególności dzieci od 3 do 6 miesiąca życia, młodzież od 12 roku życia oraz osoby dorosłe po ukończeniu 25 roku życia.
Szczepienia w szczególności muszą być stosowane u osób u których w skutek wykonywanej pracy i otaczającego środowiska patogenicznego może dojść do zarażenia. Wśród osób takich wymienia się osoby często podróżujące i pracujące na obszarach endemicznych i epidemicznych, żołnierze, studenci, dzieci przebywające w dużych skupiskach takich jak żłobki czy przedszkola.
W Polsce szczepienie przeciw meningokokom należy do zalecanych szczepień od 2005 roku.
Istnieje szereg przeciwwskazań które stanowią przeszkodę do przeprowadzenia szczepienia przeciw meningokokom. W śród najbardziej popularnych wymienia się wstępowanie:
– wysokiej gorączki,
– występowanie infekcji zapalnej w organizmie,
– zaostrzenie choroby przewlekłej,
– występowanie nadwrażliwości na którykolwiek składnik szczepionki.
Dotychczas nie jest dostępne szczepienie chroniące przed zakażeniami wywoływanymi przez meningokoki z grupy B.
Statystyki mówią same za siebie – prawie 10% chorych na sepsę wywołaną meningokokami typu C umiera, a kolejnym 20% po wygranej walce z chorobą pozostają trwałe uszkodzenia, np. częściowa utrata słuchu, uszkodzenie mózgu, utrata kończyn czy ataki padaczkowe. Na zakażenia najbardziej narażone są niemowlęta i dzieci do 5. roku życia, a także osoby z zaburzeniami odporności. Zachorowania wywołane meningokokami odnotowuje się głównie wiosną i jesienią.
Meningokoki – leczenie
Inwazyjna choroba meningokokowa cechuje się gwałtownym przebiegiem, wymaga wczesnego rozpoznania i natychmiastowego leczenia. Diagnoza zakażeń meningokokowych jest niezwykle trudna, gdyż początkowe objawy do złudzenia przypominają dolegliwości grypowe. Kolejnym czynnikiem działającym na niekorzyść chorego jest fakt, że nasilenie objawów pozornie zmniejsza się po ok. 4 – 7 h, co niejednokrotnie przyczynia się do opóźnienia momentu postawienia diagnozy i rozpoczęcia właściwego leczenia.
Zakażeniom meningokokami i ich powikłaniom można skutecznie zapobiegać, stosując szczepienia. Udowodniono, że programy szczepień ochronnych prowadzone w różnych krajach Unii Europejskiej z użyciem szczepionek przeciw meningokokom grupy C są w stanie znacznie obniżyć śmiertelność i zachorowalność na choroby wywołane przez tę grupę bakterii. W Polsce od 2005 roku szczepionka przeciwko meningokokom grupy C jest szczepieniem zalecanym w Programie Szczepień Ochronnych, ale pacjenci i tak muszą pokrywać jej koszty z własnej kieszeni.
