Wąglik to na przestrzeni ostatnich lat zapomniana ostra choroba zakaźna ludzi i zwierząt wywołana przez bakterię tak zwaną laseczkę wąglika. Bakterie wąglika można spotkać w glebie i wodzie niemal na całym świecie. Wąglik występuje w Ameryce Łacińskiej, Azji i Afryce; w Europie raczej jest rzadkością. Zakaża organizmy zwierzęce, które są dla nich idealnym środowiskiem rozwoju. Najczęściej są to krowy, owce, kozy, świnie, itp. Mogą być również przenoszone przez dzikie zwierzęta, ptaki i ich odchody.
Wąglik – przyczyny
Zachorowania u ludzi mają charakter odzwierzęcy a podstawowym zarazkiem są bakterie – laseczki wąglika (Bacillus anthracis). Niemożliwe lub bardzo mało prawdopodobne jest zakażenie człowieka od człowieka.
Chorobę wywołuje tlenowa gramdodatnia laseczka wielkości kurzu (bacillus anthrocis). Chociaż jej zarodniki giną pod wpływem 10 minutowego gotowania – to w stanie zasuszonym, jako tzw. przetrwalnik może przetrwać do 40 lat.
Naturalnie występujący wąglik rozwija się po kontakcie z chorymi zwierzętami lub skażonymi produktami zwierzęcymi. Choroba najczęściej występuje u zwierząt roślinożernych, które się zarażają, spożywając przetrwalniki obecne w glebie.
Wyróżniamy trzy rodzaje wąglika;
1) wąglik skórny – do zarażenia dochodzi w skutek zranienia w wyniku bezpośredniego kontaktu bakterii z raną lub obtarciem skóry. Konsekwencją jest powstanie swędzącego guza, który gwałtownie przemienia się w czarną ranę. Konieczna jest bardzo szybka i właściwa diagnoza oraz pomoc lekarska. Rocznie rozpoznaje się około 2000 takich przypadków. Zwykle występuje ona po kontakcie ze zwierzętami chorymi na wąglika. W latach 1944–1994 w USA zgłoszono 224 zachorowań na skórną postać wąglika. Największą epidemię zarejestrowano w Zimbabwe w latach 1979–1985; zachorowało ponad 10 000 osób, większość na postać skórną.
2) Wąglik rozwijający się w żołądku pochodzi od spożywanego, zarażonego mięsa zwierzęcego. Charakterystyczne objawy silny ból brzucha, wymioty krwią, oraz gwałtowne biegunki. Postać żołądkowo–jelitową wąglika spotyka się rzadko, aczkolwiek opisano epidemie w Afryce i Azji. Ta postać zakażenia występuje po spożyciu niedogotowanego skażonego mięsa i może się objawiać jako wąglik jamy ustnej i gardła lub postać jelitowa. Postać jelitowa choroby, rozwija się bardzo rzadko u człowieka. Do zakażenia dochodzi, poprzez zjedzenie zakażonego mięsa lub wypicie mleka z istnieniem laseczek wąglika. Objawami, towarzyszącymi zarażeniu, są nudności, wymioty, biegunka z krwią, gromadzenie się płynu w jamie brzusznej, osoba choruje na posocznicę.
3) tak zwany „wąglik wdychany” , lub „wąglik płucny„. Z tą formą mamy do czynienia gdy osoba wystawiona jest na działanie dużej ilości zarodników wąglika rozpylonych w powietrzu, w czasie gdy go wdycha. Pierwsze objawy podobne są do zwykłego przeziębienia, ale szybko mogą one się zmienić na poważne problemy z oddychaniem, oraz objawy szoku.
W 1982 roku w czasie epidemii na terenach rolniczych w północnej Tajlandii stwierdzono 24 przypadki wąglika jamy ustnej i gardła po spożyciu skażonego mięsa bawolego. W 1987 roku również w północnej Tajlandii opisano 14 chorych na wąglika żołądkowo–jelitowego w postaci ustno–gardłowej lub jelitowej.
Wyjątkiem jest stosowanie tej bakterii jako broni biologicznej przez terrorystów, co miało już miejsce np. w USA. Zainhalowanie lotnego proszku zawierającego przetrwalniki laseczki wąglika poprzez drogi oddechowe powoduje blisko 100% zagrożenie dla życia.
Istnieje grupa ludzi należąca do tak zwanej grupy podwyższonego ryzyka. W przeszłości najbardziej zagrożeni zachorowaniem byli pracownicy zajmujący się sortowaniem wełny w zakładach przemysłowych. W latach 1900–1978 w USA odnotowano jedynie 18 zachorowań na tę postać wąglika u ludzi. Większość z nich dotyczyła grup ryzyka, do których należą pracownicy zakładów przetwórstwa sierści lub skóry koziej oraz pracownicy zajmujący się obróbką wełny lub garbarstwem a 2 przypadki spośród 18 związane były z pracą w laboratorium.
Wąglik – objawy
Wśród najbardziej charakterystycznych objawów wąglika wymienia się:
– zapalenie węzłów chłonnych,
– znacznie podwyższona temperatura ciała,
– ogólne złe samopoczucie,
– silne bóle głowy,
– dreszcze,
– spadek a nawet utrata apetytu,
Charakterystyczne objawy mogą się różnić w znacznym stopniu od tego jaki obszar ciała został zainfekowany. Postać płucna choroby, również dotyczy przedostania się larw wąglika do wnętrza organizmu, tylko tym razem, za pośrednictwem układu oddechowego.
Wśród najczęstszych objawów płucnego rodzaju choroby zaliczamy miedzy innymi:
– dreszcze,
– gorączka,
– zapalenie płuc o ciężkim przebiegu,
– obrzęk płuc wraz z przedostaniem się płynu do opłucnej.
Konsekwencją postaci płucnej wąglika, jest zazwyczaj śmierć po czterech dniach od zachorowania.
Wąglik – leczenie
Bardzo istotną rolę w diagnostyce odgrywa czas. Ponieważ z uwagi na tempo zmian każde zachorowanie na wąglika podlega obowiązkowej hospitalizacji oraz rejestracji.
W leczeniu wąglika stosuje się antybiotyki w szczególności takie jak:
– penicylinę,
– ciprofloksacynę,
– doksycyklinę,
– leczenie objawowe (przeciwbólowe, przeciwgorączkowe).
Choroba, mimo leczenia, wiąże się z dużą śmiertelnością. Dlatego w walce z wąglikiem najważniejsze jest zapobieganie zakażeniom.
Powikłaniem tej postaci chorobowej, może być posocznica, zakażenie organizmu laseczką wąglika wraz z przedostaniem się pasożyta do krwi.
