Leiszmanioza zaliczana jest do tropikalnych chorób pasożytniczych. Jej głównym nosicielem są moskity z rodzaju Pchlebotomus i Lutzomyia. Te owady o pospolitej nazwie „muszka piaskowa” charakteryzują się niewielkimi rozmiarami oraz dużą zdolnością adaptacji do zmiennych warunków klimatycznych. Jak dochodzi do zarażenia? Zarażenie Leishmania następuje przez ukłucie lub rozgniecenie i wtarcie moskita do rany. Już jedno ukłucie owada jest wystarczające do przeniesienia choroby.
Choroba występuje między innymi w Afryce, Ameryce Południowej oraz Azji. W nielicznych przypadkach można ją spotkać pod nazwą tzw. choroba turystów, ponieważ w krajach niezagrożonych jej występowaniem, pojawia się głownie „przywieziona” przez osoby wracające z podróży po krajach zagrożonych.
Leiszmanioza – rzyczyny
Rezerwuarem Leishmania sp. są ludzie, zwierzęta domowe oraz dzikie. W basenie Morza Śródziemnego dominującym źródłem zarażenia są psy, wśród których częstość występowania tej parazytozy może sięgać nawet 10%. Poza tym jako istotne źródło choroby wymienia się gryzonie, konie, osły, małpy i leniwce.
Chorobę wywołuje ponad 20 gatunków pierwotniaków z rodzaju Leishmania, należącego do gromady wiciowców. Pierwotniaki te charakteryzują się dużą różnorodnością gatunkową, utrudniającą taksonomię, oraz swoistym występowaniem na poszczególnych obszarach globu.
U przyczyn wywołania postaci skórnej liszmaniozy wskazuje się na jej źródło:
– Leishmania tropica,
– Leishmania major,
– Leishmania infantum,
– Leishmania aethiopica.
Do zajęcia skóry i błon śluzowych prowadzą zarażenia L. braziliensis, L. mexicana, L. aethiopica, zaś leiszmanioza trzewna jest wywoływana przez L. donovani, L. chagasi i L. infantum. Cechą wspólną rodzaju Leishmania jest powinowactwo do komórek układu siateczkowo-śródbłonkowego, wewnątrz których dochodzi do namnażania pasożya.
Szczególnie narażone na zachorowanie są osoby o obniżonej odporności: niedożywione, z chorobami współistniejącymi, dzieci oraz osoby starsze. Ponadto z uwagi na większe ryzyko ukłucia przez moskity podczas pracy w terenie, leiszmaniozę częściej obserwuje się u mężczyzn. Nieleczona leiszmanioza u kobiet w ciąży może powodować postać wrodzoną tej choroby.
Leiszmanioza – objawy
Leiszmanioza rozwija się stopniowo a jej charakter jest adekwatny do rodzaju. Okres wylęgania choroby może trwać od 10 dni do nawet 2 lat.
Statystycznie przyjmuje się iż najszybciej objawia się postać skórna choroby. Jak szybko? Otóż w kilka tygodni lub miesięcy po ukłuciu moskita powstają chorobowe owrzodzenia. Goją się trudno i długo, często pozostawiają szpecące, sinawe blizny na twarzy lub kończynach.
Postać skórno-śluzówkowa leiszmaniozy to najmniej z „przyjemnych” rodzajów. Jej konsekwencją są uszkodzenia tkanki ust, chrząstek i kości nosa, podniebienia twardego oraz krtani zmieniają twarz człowieka w maskę bestii. Wygląd chorych jest tak przerażający, że współmieszkańcy wypędzają ich z rodzinnych domów.
Inaczej przedstawia się sytuacja w leiszmaniozie trzewnej gdzie pasożyt osiada w śledzionie i szpiku kostnym. Jakie są objawy? Otóż przede wszystkim choremu towarzyszy ból głowy, gorączka z dwoma szczytami w ciągu doby, silne dreszcze. Charakterystyczne jest ciemnienie skóry oraz pojawiająca się w okolicach szyi oraz twarzy wysypka.
W tym przypadku kolejnym objawem jest znaczące powiększenie się śledziony. Jakie są tego konsekwencje? szpik produkuje coraz mniej białych i czerwonych krwinek a zaniedbana i nie leczona choroba powoduje powiększenie gruczołów limfatycznych, gromadzenie płynu w otrzewnej, a także krwawienie z nosa i dziąseł. Może prowadzić do śmierci.
Często również przy tej chorobie pojawiają się inne zakażenia, takie jak np. gruźlica. To właśnie przez takie współwystępujące choroby i infekcje wzrasta śmiertelność na wiele chorób, w tym właśnie także na Leiszmaniozę.
Leiszmanioza – leczenie
W przypadku tej choroby bardzo trafnym jest stwierdzenie zamiast leczyć zapobiegaj. Dlatego zwalczanie leiszmaniozy powinno być oparte na odstraszaniu i niszczeniu przenoszących ją moskitów oraz izolacji dotkniętych chorobą zwierząt i ludzi.
Zaleca się stosowanie moskitiery nasączonych środkiem owadobójczym. Istnieją także leki skuteczne w terapii tej choroby. W odmianie skórnej stosuje się środki przeciwgrzybicze, np. ketokonazol, w trzewnej – leki antymonowe, zaś postać skórno-śluzówkowa leczona jest amfoterycyną B i paromomycyną. Jak powszechnie wiadomo, w niektórych przypadkach może dojść do oporności na dane leki.
Postać skórną jest prostsza do zdiagnozowania, jednakże nie oznacza to, iż przebieg choroby jest wówczas łagodniejszy. Przy tej odmianie Leiszmaniozy pojawiają się na skórze długo niegojące się owrzodzenia, jak też szpecące blizny na ciele oraz na twarzy. Najbardziej zaostrzony przebieg choroby widoczny jest w odmianie skórno – śluzówkowej, w czasie której dochodzi do uszkodzeń tkanek miękkich, chrząstek i kości nosa, jak też podniebienia oraz krtani.
Choroba pasożytnicza jaką jest Leiszmenioza powoduje nie tylko rozległe zmiany na ciele, szpecące i bolące blizny, ale przede wszystkim wygląd chorego wpływa na jego psychikę, gdyż często zdarza się, że osoby cierpiące na to schorzenie, zostają wykluczone ze społeczeństwa ze względu na przerażający wygląd.
