Złocień maruna – bylina o wzniosłej łodydze z liśćmi naprzemianległymi, pierzastosiecznymi. Na szczycie łodygi znajduje się koszyczek złożony z białych kwiatów języczkowatych i żółtych kwiatów rurkowatych. Cała roślina ma bardzo przyjemny zapach, a jej owocem jest niełupka. Gatunek ten pochodzi z Iranu i Iraku skąd poprzez rejon śródziemnomorski rozprzestrzenia się na cały świat.
Niekiedy złocień maruna mylony jest z rumiankem a to z uwagi na żółto – białe, postrzępione kwiaty. Jednak w przeciwieństwie do rumianku surowce leczniczym w przypadku złocienia są nie same kwiaty, natomiast ziele. Kwiaty nie posiadają większych właściwości leczniczych, a jedynie charakterystyczny, ostry zapach, co często wykorzystywane jest do odstraszania owadów.
Złocień maruna – zastosowanie
Surowcem jest ziele wrotyczu maruny – Herba Tanaceti parthenii (Herba Parthenii minoris = Herba Matricariae vera aromatica) zbierane w czasie kwitnienia i przetwarzane na świeżo lub suszone w zacienionym, przewiewnym miejscu w temperaturze nie wyższej niż 35 stopni C. Okres kwitnienia przypada na czas od czerwca do września. Zbiór koszyczków oraz ziela następuje w okresie od czerwca do sierpnia.
Do celów leczniczych wykorzystywano wiele innych gatunków złocieni (Chrystanthemum). W Polsce obok maruny występuje kilka gatunków złocieni, a najpospolitszym jest złocień właściwy tzw. margerytka (Chrysanthemum leucanthemum L.) – roślina łąkowa, ogrodowa o dużych brzeżnych, białych kwiatach języczkowych.
Zbiera się same koszyczki koniecznie w trakcie słonecznej pogody w szczycie kwitnienia. Zebrane części poddaje się suszeniu w temperaturze nie wyższej niż 35C. Z uwagi na bardzo silny zapach zaleca się przechowywanie ziela w zamkniętych szczelnie opakowaniach.
Złocień maruna – właściwości lecznicze
Ziele maruny stosowane jest zapobiegawczo w migrenach oraz w celu łagodzenia objawów ich występowania. Ponadto wykorzystuje się je do łagodzenia dolegliwości miesiączkowych. Jest to środek o działaniu uspokajającym, dezynfekującym, przeciwskurczowym i przeciwrobaczycowy a także stosowany w chorobach ginekologicznych.
Zawarty w surowcu składnik o nazwie partenolid hamuje działanie substancji odpowiedzialnych za rozszerzanie i zwężanie naczyń krwionośnych. Zapobiega agregacji płytek krwi oraz uwalnianiu neuroprzekaźnika – serotoniny. Działanie to może być korzystne w przypadku występowania bólów migrenowych, podczas których poziom serotoniny we krwi wzrasta, a także wzmaga się samoczynna agregacja trombocytów.
Złocień maruna wykorzystywany jest w celach leczniczych w stanach obrzęków i otwartych ran a także wykorzystywany jest do płukania jamy ustnej po zabiegach dentystycznych.
Naparów i odwarów z ziela używano w zaburzeniach trawienia, miesiączkowania i zewnętrznie w obrzękach i stłuczeniach. Obecnie w medycynie chińskiej złocień maruna w połączeniu z innymi roślinami stosuje się w zwalczaniu pierwszych objawów przeziębienia i grypy. Kwiaty wykorzystuje się do sporządzania standaryzowanych ekstraktów oraz innych leków ziołowych w fitoterapii chorób układu krążenia
Złocień maruna – sposób użycia
Według lecznictwa ludowego zaleca się stosowanie odwaru przy zachowaniu proporcji 2 łyżeczki na jedną filiżankę wody. Wywar trzymać pod przykryciem około 15 minut do całkowitego zaparzenia. Zaleca się picie trzy razy dziennie w celach złagodzenia zaburzeń trawienia.
Istnieje wiele przepisów które wskazują na przygotowanie nalewek czy naparów ze złocienia maruna. W szczególności popularna jest nalewka z maruny.
Nalewka z maruny – Tinctura Tanaceti parthenii
Preparat przygotowujemy w proporcjach 1:1 lub 1:3. Rozdrobnione złocień maruny należy zalać zalewając rozdrobniony surowiec gorącym lub zimnym alkoholem 50-60%. Rodzaj ciepłoty należy dobrać w zależności od tego jakiego ziela używamy czy świeżego czy suszonego. Zazwyczaj w przypadku ziół suszonych stosuje się zalewę zimną a w przypadku ziół świeżych zalewę gorącą. Miksturę należy odstawić na minimum 14 dni i dopiero po tym okresie można przystąpić do jej spożycia.
Dawkowanie to średnio 20-40 ml 2-3 x dziennie w przeziębieniu, grypie, gorączce, pasożytach wewnętrznych (owsiki, glisty), migrenowych bólach głowy, nieżytach przewodu pokarmowego i górnych dróg oddechowych.
Zaleca się także zewnętrzne stosowanie nalewki która wykorzystywana jest do smarowania obrzęków, stłuczeń, przy bólach reumatycznych, do wcierania w infekcjach bakteryjnych skóry i zmianach skórnych różnego pochodzenia.
Możliwe jest także rozcieńczenie nalewki z wodą (1:1) a następnie jej stosowanie do nacierania skóry jako środek odstraszający owady: komary, pajęczaki (w tym kleszcze).
Napar z maruny – Infusum Tanaceti parthenii
Napar przygotowujemy zalewając 1-2 łyżki ziela szklanką wrzącej wody. Odstawiamy pod przykryciem na 20 minut. Pijemy średnio 1-2 szklanki dziennie przy przeziębieniu, grypie, bólach głowy, pasożytach wewnętrznych, infekcjach bakteryjnych gardła i jamy ustnej (płukanki).
Istnieje możliwość zewnętrznego stosowania naparu. Zaleca się go w szczególności w okładach zmian skórnych, niegojących się ranach, wypryskach, czyrakach. W medycynie napar ze złocienia maruna stosowany jest w postaci nasiadówek przy świądzie odbytu, białych upławach i infekcjach narządów płciowych. Napar będzie działał ponadto napotnie i pobudzi miesiączkowanie.
