Świetlik łąkowy – Nazwa świetlik pochodzi od greckiego słowa euphrosyne, co w tłumaczeniu oznacza „dobry nastrój”, znany też jako ptasie oczka, złodziej mleczny lub świetlik lekarski – zaliczany jest do roślin całorocznych. Bez trudu można go spotkać w całej Polsce ale nie tylko, także na terenach całej Europy. Surowcem zielarskim jest ziele świetlika (Herba Euphrasiae). Jego charakterystyczną cechą są kwiaty które na tle otaczającej zieleni przypominają swoim wyglądem świeczki. Jego ulubionym miejscem bytowania są podmokłe torfowiska, wilgotne tereny, duże połacie łąk i lasów.
Świetlik łąkowy to rodzina pasożytnicza która rozwija się na korzeniach innych roślin łąkowych. Za pomocą ssawek pobiera od nich wodę wraz z solami mineralnymi. Jest owadopylny lub samopylny. Preferuje wilgotną, lekko bagienną glebę.
Okres kwitnięcia świetlika łąkowego przypada na okres od maja do końca października.
Świetlik łąkowy – zastosowanie
Zastosowanie i właściwości lecznicze świetlika leczniczego znane są na całym świecie. Kwiaty zbiera się w czerwcu i lipcu, w pełni rozkwitu. Roślinę ścina się tuż pod rozgałęzieniem. Nie należy uciskać, łamać i zbierać mokrych roślin, gdyż sczernieją. Zaleca się suszenie świetlika łąkowego rozłożonego cienka warstwą w warunkach naturalnych lub w temperaturze powyżej 30°C. Ze względu na bardzo dynamiczną utratę wilgoci, świetlik powinien dość szybko zostać poddany procesowi suszenia w pomieszczeniach o silnym przewiewie. Wysuszone, oczyszczone ziele świetlika przechowuje się w potrójnych torbach papierowych.
Ziele świetlika pozyskuje się wyłącznie ze stanu naturalnego. Ze względu na fakt, że roślina jest półpasożytem i trudno byłoby stworzyć warunki dogodne dla jej wzrostu, świetlik praktycznie nie występuje w uprawie hodowlanej. Zbiera się go w okresie kwitnienia, ale przed wytworzeniem torebek nasiennych, pozostawiając ok. 1/3 rośliny w ziemi, aby mogła produkować nowe nasiona.
O skuteczności i jakości tej rośliny świadczy miedzy innymi jej skład. Dlaczego? Otóż w surowcu występują glikozyd — aukubina, garbniki, cukry, kwasy fenolowe, olejek eteryczny, pochodne kumaryny, żywice, sole mineralne, zwłaszcza związki miedzi i manganu. Stąd też szerokie zastosowanie i liczne właściwości lecznicze świetlika który w swoim działaniu posiada właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i ściągające.
Walory lecznicze świetlika w alergicznych i bakteryjnych zapaleniach spojówek oczu są powszechnie znane i stosowane. Pełną odpowiedzialność za te zdolność leczniczą ponosi aukubina, która z kolei hamuje wydzielanie histaminy, co zmniejsza reakcje alergiczne. Ponadto garbniki i kwasy polifenolowe zawarte w świetliku mają właściwości przeciwzapalne i przeciwbakteryjne (niszczą wiele szczepów bakterii, m.in. gronkowce i paciorkowce), uszczelniają naczynia krwionośne oczu oraz zapobiegają krwawieniom z naczyń siatkówki.
Świetlik łąkowy – właściwości lecznicze
Świetlik może być stosowany w zapaleniach spojówek oczu i brzegów powiek, w wiosennym zapaleniu spojówek, przypadkach „jęczmieni”, a także na zmęczone oczy pracą przy sztucznym świetle, czy długim oglądaniem telewizji. Jest on również cenny dla ludzi, których oczy są nadwrażliwe na promienie słoneczne. Może być polecany do przemywania oczu w przypadkach katarów przebiegających z ostrym łzawieniem. Powinni o nim pamiętać ludzie narażeni na pyły i dymy przemysłowe.
Odwar z ziela świetlika może być stosowany wewnętrznie w chorobach żołądka i wątroby, w zaburzeniach trawienia i w kolce żółciowej, u ludzi z obniżonym ciśnieniem tętniczym.
Medycyna ludowa polecała stosowanie świetlika przy bólach głowy i bezsenności. Świetlik łąkowy zalecany jest do użytku zewnętrznego w postaci przemywań i okładów w przypadku chorób oczu – w alergicznym i bakteryjnym zapaleniu spojówek, przy światłowstręcie, nadmiernym łzawieniu, szybkim męczeniu się wzroku.
Jak w praktyce działa świetlik? Preparaty ze świetlika uszczelniają naczynia krwionośne oczu, zapobiegają krwawieniom z naczyń siatkówki. Likwidują obrzęki, łagodzą oznaki zmęczenia i stresu. Przynoszą ulgę osobom cierpiącym na zespół suchego oka, którego przyczyną jest niewystarczające pokrycie rogówki i spojówki tzw. „filmem łzowym”.
Możliwe jest wykorzystywanie odwar z ziela świetlika w chorobach żołądka i wątroby, w zaburzeniach trawienia i w kolce żółciowej, a także u osób z obniżonym ciśnieniem tętniczym. Według medycyny ludowej preparaty ze świetlika pomagają przy bólach głowy i bezsenności.
Świetlik łąkowy – sposób użycia
Odwar – przygotowanie; 1 łyżka ziela świetlika następnie surowiec zalewa się szklanką letniej wody, miesza i ogrzewa pod przykryciem przez pół godziny. Nie zaleca się doprowadzania do postaci wrzenia, ani zalewania preparatu gotującą wodą ze względu na utratę cennych minerałów zawartych w świetliku co w znacznym stopniu może osłabić jego działanie lecznicze. Następnie płyn przecedza się i pije dwa razy dziennie po pół szklanki odwaru.
Wyciąg – wyciąg ze świetlika dodawany jest do niektórych preparatów ściągających skórę, stosowanych w leczeniu skaz.
Kataplazmy – 3 łyżki ziela zalać szklanką wrzątku i pozostawić do maceracji. Ciepłe owinąć w płótno i przykładać na oczy na 10 -15 minut. Pomaga na jęczmień i przy zmęczeniu wzroku.
