Ostryż długi – czyli kurkuma dość rzadka roślina w naszych mieszkaniach a szkoda ponieważ to złoty środek na większość dolegliwości. Jest to bylina o kłączu z bulwami, z których produkuje się przyprawę. Kurkuma jest ceniona nie tylko ze względu na walory dekoracyjne, ale również wartość użytkową. Powszechnie znana jest pod postacią przyprawy.
Posiada długoogonkowe, lancetowate, odziomkowe liście, które u nasady się obejmują, tworząc tzw. pień pozorny. Kwiaty długie (zielone, różowe) zebrane w kłosokształtne kwiatostany. Właśnie z kłącza tego gatunku produkuje się znaną przyprawę tzw. kurkumę (indyjska przyprawę).
Ostryż długi jest tropikalną byliną do 1,5 m wysoką, należącą do rodziny Imbirowatych. Roślina ta ma charakterystyczne bulwiaste kłącze główne oraz liczne zgrubiałe kłącza potomne. Z kłącza wyrasta pęd kwiatowy oraz obejmujące go lancetowate liście.
Ostryż długi, kurkuma – zastosowanie
Jako przyprawę oraz co celów leczniczych ostryż długi wykorzystuje się kłącza które zawierają do 5% mieszaniny żółtych barwników, zwanych kurkuminoidami, ponadto do 5% olejku eterycznego o intensywnym zapachu, dużo skrobi, do 6% tłuszczu i tyle samo soli mineralnych.
W historii odnotowywano wiele różnych nazw ostryża długiego, wśród najczęściej spotykanych kiedy wymienia się; wygrywający z chorobą – jayanti, leczący gorączkę – jawarantika, zabójca robaków – krimighni, zabójca tłuszczu – mehagni, rozpuszczający tłuszcz – rabhangavasa, mający własną karnację – varavarnini, wzmacniający cerę – warna datri, nadający kolor – varnini, odtrutka – vishagni, do nacierania – gharshani. Zachwycano się jej wpływem na zmysły i można się domyślać, że kurkuma budziła w kobietach gwałtowne emocje, skoro w zapiskach możemy znaleźć także nazwę kaveri, co oznaczało nierządnicę. Na szczęście można także dokopać się do bardziej przyjaznych naz: ukochana żona (yoshitapriya), młoda dziewczyna (yuvati), dająca rozkosz sercu (hridayavilasini). Antropolodzy kultury i historycy naliczyli w sumie 53 różne nazwy opisujące jedno – kurkumę.
Roślina ta jest znana ludom zamieszkującym tereny Indii od tysięcy lat. Do Chinach trafiła prawdopodobnie w VII wieku do Afryki Wschodniej w VIII. Na Jamajce pierwsze zapiski wskazują na XVII wiek. Dziś, kurkuma jest powszechnie uprawiana w całej strefie tropikalnej.
Ostryż długi, kurkuma – właściwości lecznicze
Ostryż długi czyli popularna i bardzo modna w obecnych czasach przyprawa pod nazwą kurkuma znana jest od setek lat. Jej szerokie spektrum zastosowanie powinno działać mobilizująco i zachęcająco dla każdego komu nie jest obojętne jego zdrowie. Wszechstronność kurkumy dość wcześnie skłoniła naukowców do jej dokładniejszego zbadania, obecnie jest ona jedną z najbardziej zbadanych roślin leczniczych. Dziś już wiadomo, że jest ona substancją odpowiedzialną za całą aktywność terapeutyczną.
Wśród najbardziej znanych zalet kurkumy wskazuje się na właściwości:
– przeciwzapalne,
– przeciwnowotworowe,
– żółciopędne,
– oczyszczające.
Wykazuje ona silne właściwości immunomodulujące na drodze modulacyjnej ekspresji i aktywacji komórkowych białek regulatorowych, takich jak interleukiny, chemokiny, krwiotwórcze czynniki wzrostu oraz czynniki transkrypcyjne. Kłącze kurkumy jest wykorzystywane jako skuteczny produkt spożywczy w celu zapobiegania i wspomagania leczenia wielu chorób oczu, nie mniej celowe są dalsze badania w tym względzie.
Kurkuma jest wspaniałym lekarstwem na raka. Nie tylko zapobiega chorobie ale także hamuje wzrost komórek rakowych, a nawet może doprowadzić do ich samoistnego ginięcia poprzez zatrzymanie wzrostu naczyń krwionośnych w guzie (np. w przypadku czerniaka). Większość badań wykazała korzystny wpływ kurkumy przy leczeniu zespołu suchego oka, zapaleniu spojówek, jaskry, retinopatii niedokrwiennej i cukrzycy. Kurkumina powoduje częściowe hamowanie neuronalnego i naczyniowego uszkodzenia oczu w trakcie stresu oksydacyjnego, niedokrwienia lub angiogenezy, przerzutów nowotworowych oraz w czasie trwania chorób zapalnych oczu.
Na każdym kroku dobroczynne by nie powiedzieć zbawienne właściwości kurkumy są potwierdzane licznymi badaniami. Wskazują one np. na to że kurkuma ma pozytywny wpływ w hamowaniu przerzutów w przypadku raka sutków, leczeniu raka trzustki oraz szpiczaka mnogiego. Ponadto, udowodniono, że kurkuma w połączeniu z substancjami zawartymi w kalafiorze zapobiega rakowi prostaty oraz powoduje zatrzymanie wzrostu już istniejących komórek.
Istnieje szereg przypadków w których zostało potwierdzone działanie ostryża długiego. U dzieci zmniejsza on ryzyko wystąpienia białaczki kurkuma dodana do mięsa zmniejsza poziom związków rakotwórczych powstałych podczas grilowania, gotowania i smażenia nawet o 40 procent. Kurkuma zapobiega oraz spowalnia chorobę Alzheimera, zapobiega cukrzycy, a poprzez obniżanie poziomu cholesterolu wpływa korzystnie na pracę serca. Spokojnie więc możemy powiedzieć, że picie napojów z kurkumy oraz dodawanie jej do posiłków jest inwestycją na przyszłość.
Ostryż długi, kurkuma – przeciwwskazania
Ostryż długi stosowany przez dłuższy czas i w dużych dawkach, może podrażniać błonę śluzową żołądka i jelit. Ze względu na żółciopędne działanie, przeciwwskazaniem do stosowania kurkumy są choroby, w których utrudniony jest przepływ żółci w drogach żółciowych. Ze stosowania kurkumy zrezygnować powinny kobiety w ciąży gdyż przyprawa pobudza macicę, co może grozić nawet poronieniem.
Ostryż długi, kurkuma – sposób użycia
Z kłącza ostryża długiego przygotowuje się wyciągi alkoholowe przeznaczone do użytku wewnętrznego. Sproszkowane kłącze stosowane jest jako przyprawa, którą można dodawać do wielu potraw. Kurkuma jest głównym składnikiem popularnego cury.