Zwyrodnienie stawów kolanowych to w dzisiejszych czasów dolegliwość, która obejmuje coraz większą część społeczeństwa w różnym wieku. Przede wszystkim jest to choroba spowodowana przez zużywanie się stawów wraz z upływem czasu. Nie omija jednak także osób młodych, czasem nawet nastolatków których dotykają bóle spowodowane przeciążeniem często przez uprawiane sporty wyczynowe, ale także przez niedostosowaną pozycję podczas siedzenia.
Zwyrodnienie stawów kolanowych – przyczyny choroby
Termin „zwyrodnienie” oznacza zniszczenie stawu na skutek np. nieleczonych urazów wiązadeł czy łękotek powstałych we wcześniejszym czasie. Z tego powodu funkcjonowanie stawu jest zaburzone. Jego powierzchnie ulegają zbyt szybkiemu ścieraniu, co jest przyczyną uszczerbku całego stawu a w konsekwencji zakłóceń w prawidłowej pracy. Drugą z najczęściej występujących przyczyn jest następstwo chorób obejmujących swoim zasięgiem zwykle cały organizm – zaburzenia pracy tarczycy, stany zakaźne uszkadzające chrząstkę stawową (borelioza, chlamydia lub bakteriami czy wirusami), a także schorzenia reumatyczne.
Duży wpływ na stan stawów ma styl życia, aktywność w pracy, a także rodzaj i stopień intensywności uprawianego sportu. Wymagająca praca fizyczna jak również obciążające stawy ćwiczenia są na jednym biegunie. Na drugim – brak ruchu i nieprawidłowa dieta prowadząca do otyłości, a nawet tylko nadwagi – to poważne przyczyny zwyrodnienia stawów kolanowych. Zarówno w przypadku zbyt dużej jak i zbyt małej ilości ruchu połączonej ze zbyt dużą masą ciała, ścieranie chrząstki stawowej może następować szybko. Bardzo rzadko zdarza się, że przyczyną choroby jest niedobór selenu w diecie.
Jakie są objawy zwyrodnienia stawów kolanowych?
Choroba niestety początkowo rozwija się dość podstępnie – pierwsze objawy mogą być bagatelizowane, ponieważ tak naprawdę zaczyna się od zmian w samym stawie. Bywa, że występujący dyskomfort czy tzw. blokowanie stawu kolanowego bywa na początku lekceważone. Zwłaszcza ludzie młodzi, którzy uprawiają sport, mogą przeoczyć pierwsze zwiastuny, że coś poważnego dzieje się z kolanami.
Objawy, które powinny skłonić do wizyty u specjalisty to przede wszystkim: wszelkie kontuzje spowodowane nadmiernym obciążeniem kolan czy uderzeniem (w celu profilaktyki przed większym pogłębieniem się problemu), wszelkie utrzymujące się przez kilka dni bóle, uczucie ocierania wewnątrz kolana czy też chrupanie lub potocznie zwane „przeskakiwanie” mogą być objawami zwiastującymi rozpoczęcie procesu zwyrodnienia stawu kolanowego.
Zwyrodnienie stawów kolanowych – diagnostyka choroby
Zwykle nie wystarczy samo badanie palpacyjne, które może nakierować na miejsce powstania bólu. Konieczne jest zdjęcie RTG lub rezonas magnetyczny kolana. Specjalista ortopedii powinien także przeprowadzić badanie USG, podczas którego może ocenić grubość chrząstki stawowej. W bardziej zaawansowanym stadium choroby konieczny może być zabieg artroskopii, polegający na wprowadzeniu do kolana kamerki, która od wewnątrz pokazuje jak wygląda stan kolana.
W tym czasie, przy urazach, pęknięciach czy innych skutkach postępującego zwyrodnienia, lekarz może podjąć decyzję o zastosowaniu leczenia. Po artroskopii, jako że jest to interwencja mocno inwazyjna, konieczne jest usztywnienie nogi na 6-8 tygodni a następnie rehabilitacja, która pomaga w powrocie do sprawności.
Zwyrodnienie stawów kolanowych – sposoby leczenia
Postawienie właściwej diagnozy jest pierwszym krokiem do podjęcia leczenia kolana. Zależy ono przede wszystkim od tego, w jakim stopniu uległy zniszczeniu stawy, jakie są przyczyny rozwoju choroby, jak również tego, czego oczekuje pacjent. W przypadku chorób obejmujących cały organizm. Konieczne jest podjęcie leczenia w kierunku usunięcia wszelkich objawów, nie tylko związanych ze stawami, gdyż w tym przypadku samo leczenie stanu zwyrodnienia jest niewystarczające. Oczywistym rozwiązaniem w przypadku nadmiernej wagi jest zrzucenie tylu kilogramów, aby stawy kolanowe miały możliwość utrzymania masy ciała pacjenta.
Przy początkowej fazie (następujących w wyniku np. urazu) zmian zwyrodnieniowych, często proponowana jest rehabilitacja pod okiem fizjoterapeuty (ćwiczenia dobrane do kondycji oraz stopnia rozwoju choroby oraz zabiegi np. ultradźwięki, laser, masaże – także wodne). Rehabilitacja ma za zadanie poprawić ruchomość stawów, zmniejszyć stan zapalny oraz polepszyć ukrwienie tkanek. Dodatkowo chrząstka stawu kolanowego może być wzmacniane poprzez zażywanie leków z zawartością siarczanu glukozaminy lub chondroityny. Są to doraźne metody, bowiem nie regenerują one chrząstki, jedynie spowalniają proces jej ścierania poprzez wzmocnienie.
Jeżeli zaś są to już bardziej zaawansowane zmiany zwyrodnienie lekarz może zaproponować terapię, która poprawia jakość płynu stawowego (wiskosuplementacja) poprzez nawilżenie i zwiększenie gęstości. Polega ona na wstrzyknięciu do stawu kolanowego preparatu z kwasem hialuronowym (w dawce dobranej stosownie do stopnia zwyrodnienia). Zabieg prowadzi do zahamowania postępu zmian zwyrodnieniowych. Kuracja trwa 3-5 tygodni (w zależności od postępu choroby). Poprawa widoczna jest już po kilku dniach (zwiększenie ruchomości stawu, zmniejszenie bólu) a efekty utrzymują się nawet do roku.
Przy zwyrodnieniach stawu kolanowego powstałych w następstwie zaniedbań po niezaleczonych urazach lub też zbagatelizowanych objawów we wcześniejszym stadium, uszkodzenia mogą być tak duże, że jedynym wyjściem jest zabieg operacyjny. Również tu zależne jest od postępu degeneracji stawu – często konieczna jest rekonstrukcja lub nawet wstawienie protezy w miejsce startego stawu.
Jak zapobiegać powstawaniu choroby zwyrodnieniowej
Niestety brak dostatecznie skutecznego sposobu, aby zahamować postępowanie zmian zwyrodnieniowych w stawie kolanowym. Można jedynie działać profilaktycznie, by opóźniać proces postępowania choroby. Odpowiednia dawka ruchu, dostosowana do wieku i możliwości osoby, dieta oraz dbanie o ogólną kondycję fizyczną organizmu oraz szybkie reagowanie na wszelkie pojawiające się sygnały świadczące o pogorszeniu stanu stawu. To są doraźne środki zapobiegające pojawieniu się poważniejszych problemów ze stawami w przyszłości.
