Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów to bardzo częste schorzenie występujące u dzieci poniżej 16 roku życia. Rocznie na tą przypadłość choruje około kilku tysięcy dzieci w Polsce. Wydawać by się mogło, że zapalenie stawów jest chorobą osób starszych. Jednak czas uszkodzenia powstającego na wskutek choroby kwalifikuje ją do innej grupy.
Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów – podstawowe symptomy i objawy
Część objawów młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów cechuje się zaczerwienieniem oraz uczuciem ciepła w stawie. Inne syndromy to wysoka gorączka, wysypka na ciele oraz utrzymujący się przez dłuższy czas ból stawów.
Zasadniczo, młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów to złożone spektrum, ponieważ na jego postać składa się wiele innych podtypów. Podczas rozwoju choroby pojawiają się objawy, których obecność jest nietypowa, związku z czym warto na nie zwrócić uwagę.
Kiedy należy interweniować?
Zaobserwowanie następujących objawów może świadczyć o obecności młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów:
- utrzymujący się ból stawów, obrzęk lub sztywność, zwykle w okolicy kolan, rąk i stóp,
- zaczerwienienie lub uczucie ciepła w jednym lub więcej stawów
- gorączka w połączeniu z przemijającymi wysypkami
- obrzęk węzłów chłonnych, zwłaszcza w obrębie szyi.
Jak wiadomo, zdiagnozowanie u dzieci choroby reumatoidalnej jest utrudnione. Jednak, rozmowa czy zbadanie jakichkolwiek podejrzanych czynników może okazać się pomocne. Na przykład niektóre niewerbalne zachowania mogą świadczyć o problemach ze stawami tj. kulejąca noga, preferowanie jednej nogi lub ręki.
Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów – przyczyny
Istnieją dwa, główne czynniki uważane za źródło młodzieńczego idiopatycznego zapalenie stawów. Należą do nich:
- mutacje genetyczne, które powodują nieprawidłowe działanie układu odpornościowego
- wyzwalacz środowiskowy, czyli wirusy lub infekcje bakteryjne.
Warto podkreślić, że podczas gdy mutacje genetyczne mogą nie wpływać na funkcje odpornościowe, to ekspozycja wirusa lub infekcja bakteryjna może uruchomić ten nieprawidłowy gen. Generalnie, spory procent przypadków młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów rozwija się z powodów autoimmunologicznych. Zazwyczaj, układ odpornościowy nie daje rady zwalczać zmodyfikowanych czynników, ponieważ nie wytwarza przeciwciał walczących z zagrożeniem.
Podtypy MIZS
Występuję około sześciu rodzajów młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów. Różnią się one przede wszystkim skalą objawów oraz czasem trwania.
- MIZS o początku nielicznostawowym cechuje się najczęstszą diagnostyką, obejmuje zapalanie maksymalnie pięciu stawów, w tym nadgarstki i kolana. Im wcześniej w tym czasie zostanie zdiagnozowana choroba, tym lepsze rokowania na przyszłość.
- MIZS o początku wielostawowym, które atakuje co najmniej pięć stawów, zazwyczaj w nogach, ramionach, szczęce oraz szyi. Temu podtypowi towarzyszą również obrzęki w wątrobie, śledzionie lub węzłach chłonnych.
- MIZS systemowe, które jest najrzadziej występującą formą choroby. Charakteryzuje się nielicznymi objawami np. nasilenia gorączki i wysypki. W przeciwieństwie do dwóch pozostałych form, zapalenie stawów może pojawić się dopiero po wielu miesiącach lub latach od pojawienia pierwszych symptomów.
- Młodzieńcze łuszczycowe zapalenie stawów, które prócz bólu i obrzęku stawów pojawia się tendencja do łuszczenia skóry. Złuszczająca wysypka pojawia się na skórze głowy, łokciach, kolanach oraz za uszami. Objawy te mogą pojawić się kilka lat przed wystąpieniem bólu stawów i stanu zapalnego.
- Niezróżnicowane zapalenie stawów, które jest diagnozowane w momencie wykluczenia wszystkich innych podtypów.
Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów – leczenie MIZS
Po prawidłowej diagnozie postawionej przez lekarza, dochodzi do doboru odpowiednich leków i środków terapeutycznych. Zwykle leczeniem zajmuje się lekarz specjalista, którym jest reumatolog. Standardowa terapia opiera się na przyjmowaniu leków bez recepty, a więc NLPZ oraz kortykosteroidów. Inne, złożone stosowane w zaawansowanych formach to leki przeciwreumatyczne.
Niesteroidowe leki przeciwzapalne i kortykosteroidy
Oba te leki działają poprzez łagodzenie stanów zapalnych. Pacjenci przyjmują tego typu środki głównie w leczeniu mniej poważnych przypadków młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów. W kontekście NLPZ warto przypomnieć, że należy je stosować tylko przez bardzo krótki czas, ponieważ ich długotrwałe przyjmowanie może spowodować poważne skutki uboczne, w tym uszkodzenie wątroby, uszkodzenie przewodu pokarmowego i problemy z sercem.
Natomiast kortykosteroidy można stosować nieco dłużej. Są to leki, które działają jednokierunkowo, ale również posiadają działania niepożądane, w tym poważne uzależnienia oraz przybranie na wadzę.
Leki przeciwreumatyczne
Leki przeciwreumatyczne działają bezpośrednio na zmodyfikowane elementy. Przede wszystkim zapobiegają autodestrukcyjnymi atakowi układu odpornościowego. Zwykle są stosowane w ostrych przypadkach choroby. Czasem leki przeciwreumatyczne są łączone z NLPZ oraz kortykosteroidami. Działanie leków polega na celowym blokowaniu specyficznego białka układu odpornościowego. Białka te przyczyniają się do nadaktywnej reakcji zapalnej.
Możliwe powikłania młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów
Choć rzadko, ale jednak, poważnym powikłaniem młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów jest bezobjawowe zapalenie oczu. Co ważne, zapalenie oczu może wystąpić w każdym podtypie MIZS. Takie zapalenie oczu może spowodować poważne uszkodzenie wzroku. Dlatego też jeśli nie zostanie wcześnie zdiagnozowane może doprowadzić do nieodwracalnych skutków.
