Zwichnięcie stawu biodrowego jest uszkodzeniem, które zdarza się niezwykle rzadko (jest to największy i najmocniej zbudowany ze stawów), ale gdy już się to zdarzy, jest bardzo bolesne, wymaga szybkiej interwencji lekarskiej a potem długotrwałej rehabilitacji, by przywrócić nodze utraconą sprawność.
PRZYCZYNY – ZWICHNIĘCIE STAWU BIODROWEGO
Ponieważ jest to mocny i stabilnie osadzony staw, który jest wsparciem podczas chodzenia, przyczyna jego zwichnięcia jest zwykle bardzo poważna. Najczęściej są to wspomniane wypadki, w których dochodzi do użycia dużej, bezpośrednio działającej siły. Często jest to upadek z dużej wysokości. Zdarzają się kontuzje podczas uprawiania sportów zimowych czy górskich, rzadziej (chociaż też występują tego typu zwichnięcia) sportów drużynowych jak futbol amerykański, hokej czy piłka nożna, gdy dochodzi do ostrego starcia zawodników lub upadku z wysokości przy wyskoku.
Powierzchnie stawowe w wyniku uderzenia tracą ze sobą kontakt, co prowadzi do przemieszczenia kości w torebce stawowej (potocznie mówiąc – główka kości „wypada” z panewki). Jednocześnie może dojść do uszkodzenia innych stawów, naderwania lub zerwania wiązadeł, łąkotek, jak również złamania kości. Jeżeli uraz jest wyjątkowo silny i nastąpiło przesunięcie kości lub stawu, ponadto zdarza się, że dochodzi do uciśnięcia naczyń krwionośnych (zwłaszcza tętnicy udowej) czy też nerwów okalających staw biodrowy.
Przyczyną zwichnięcia stawu biodrowego mogą być także spowodowane przez inne choroby, które powodują osłabienie i wiotczenie mięśni, które stabilizują staw lub długotrwałe unieruchomienie stawu, jak również uszkadzają powierzchnię stawu (choroba zwyrodnieniowa czy stany zapalne), a także nowotwory, które osłabiają układ kostny.
Zdarza się także, że do zwichnięcia stawu biodrowego dochodzi ze względu na uwarunkowania genetyczne i występowanie wrodzonej wady tej części ciała – niedorozwoju panewki, co zmniejsza stabilność stawu. Objawia się to charakterystycznym przeskakiwaniem główki w panewce, a widoczną gołym okiem zmianą jest różnica w długości nóg (chora jest krótsza od zdrowej).
JAKIE SĄ OBJAWY ZWICHNIĘCIA STAWU BIODROWEGO?
Podobnie jak w przypadku każdego innego uszkodzenia stawu, pierwszym objawem zwichnięcia stawu jest silny ból, który blokuje jakiekolwiek ruchy kończyną. Ponadto okolica stawu jest wrażliwa na dotyk. Patrząc na zwichnięte biodro widać wyraźnie, że obrys stawu jest zniekształcony, pojawia się zasinienie oraz krwiak, a także obrzęk i dochodzi do opuchnięcia stawu. W ekstremalnych przypadkach następuje rozerwanie torebki stawowej, co zostaje stwierdzone po wykonaniu zdjęcia RTG.
ZWICHNIĘCIE STAWU BIODROWEGO – LECZENIE
W przypadku zwichnięcia stawu biodrowego konieczna jest jak najszybsza interwencja lekarska. W celu podjęcia jak najszybciej działań mających na celu zmniejszyć ból i obrzęk, następnie nastawienie stawu a później rehabilitacja w celu przywrócenia sprawności kończyny. Do momentu przyjazdu pogotowia lub dowiezienia pacjenta do szpitala (zwłaszcza w przypadku nasilającego się bólu, zniesienia ruchomości stawu oraz puchnięcia miejsca), można podać lek przeciwbólowy oraz robić zimne okładu na obolały staw.
Zwichnięcie stawu biodrowego – po przeprowadzeniu wstępnego rozpoznania i dokonaniu diagnostyki obrazowej urazu oraz ustaleniu czy nie ma urazów współwystępujących, lekarz przystąpi do nastawienia stawu, które obywa się w znieczuleniu ogólnym. Jest to silny, gwałtowny ruch, który ma na celu ponowne „wskoczenie” główki do panewki. W przypadku występowania innych obrażeń wewnętrznych, np. uszkodzenia nerwów czy naczyń krwionośnych, konieczna jest natychmiastowa operacja.
Gdy zostaną wykonane powyższe kroki, staw biodrowy zostaje unieruchomiony w opatrunku gipsowym i umieszczony na wyciągu na 2-3 tygodnie. Są to najbardziej optymalne warunki do gojenia się torebki stawowej, która uległa uszkodzeniu. Zapobiega także powtórnemu zwichnięciu osłabionej struktury.
W przypadku mocniejszych urazów, którym współtowarzyszą inne uszkodzenia (naczyń krwionośnych czy nerwów) konsekwencje mogą być dostrzegalne w późniejszym czasie. Wystąpienie osłabienia lub zniesienia czucia oraz niedostateczne ukrwienie pourazowe kończyny jest sygnałem do natychmiastowej konsultacji lekarskiej. Brak podjęcia kroków w tym przypadku może być brzemienny w skutkach i prowadzić do poważnych uszkodzeń naczyń krwionośnych (przy zaniedbaniu nawet może wystąpić martwica) czy nerwów.
Inne jest postępowanie w przypadku występowania wrodzonej wady stawu biodrowego. Wówczas stosuje się metodę polegającą na ułożeniu nóg w pozycji embrionalnej (zgięcie ok. 110°, odwiedzenie ok. 50°). Dodatkowo wykorzystuje się specjalne sprzęty. Brak leczenia powoduje nastąpienie zmian wtórnych, do których należą opóźnienie rozwoju kości oraz kształtowanie się biodra koślawego. To w kolejnych etapach może doprowadzić do powstania zmian zwyrodnieniowych oraz tzw. nawykowych zwichnięć stawu biodrowego.
PRZEBIEG REHABILITACJI PO ZWICHNIĘCIU STAWU BIODROWEGO
Bez podjęcia rehabilitacji po zdjęciu gipsu, trudno by było powrócić do pełnej sprawności. Poza kuracją farmakologiczną (leki przeciwzapalne, przeciwbólowe – można także poprosić o kinesiotaping – plaster o działaniu sensorycznym, który pomaga odciążyć staw oraz przyspieszyć regenerację). W przypadku występowania nadal opuchlizny zimnych okładów do momenty jej zaniknięcia, stosowane są również inne metody.
Bezpośrednio po zdjęciu gipsu należy unikać przeciążania stawu, pacjent uczy się więc chodzić z wykorzystaniem kul. Bardzo ważne jest włączenie zabiegów fizykoterapeutycznych dostosowanych do stopnia uszkodzenia stawu. Jonoforeza – w przypadku dolegliwości bólowych podawanie lekarstwa do tkanek za pomocą stałego prądu, ultradźwięki, lampa solux – do zwiększenia ciepłoty nogi oraz pobudzenia krążenia, laseroterapia, pole magnetyczne, krioterapia miejscowa – w przypadku obrzęku, wirówki podwodne czy elektrostymulacja – do pobudzenia kurczliwości wiotkich i osłabionych mięśni.
Zalecane są także masaże, które zmniejszają napięcie otaczających staw tkanek miękkich, poprawiają także ukrwienie okolicy. Bardzo ważne są również ćwiczenia – bierne, w odciążeniu, izometryczne, rozciągające, stymulujące nerwy i mięśnie – zgodnie ze wskazówkami fizjoterapeuty. Kolejne ćwiczenia pomagają poprawić stabilizację kończyny, zwiększają jej ruchomość oraz siłę. Praca polega w dużej mierze nad wzmocnieniu mięśni, aby były zabezpieczenie przez nastąpieniem kolejny raz urazu. Powrót do sprawności sprzed urazu, przy stosowaniu się do zaleceń lekarza i rehabilitantów, zależy od rodzaju uszkodzenia oraz indywidualnych predyspozycji. Przeważnie trwa około 2-3 miesiące.
