Cysta Bakera jest to inaczej torbiel, która może być utworzona przez, zawierającą zwiększoną ilość płynu maziowego, kaletkę występującą fizjologicznie w dole podkolanowym. Torbiel może również powstać w wyniku wytworzenia się przepukliny tylnej części torebki stawu kolanowego pod wpływem zwiększonego ciśnienia w stawie. Charakterystycznym jej objawem jest występowanie wybrzuszenia w dole podkolanowym, które może zmieniać swoją wielkość i objętość.
U kogo można się spodziewać torbieli Bakera?
Cysta Bakera zależnie od przyczyny powstawania dzielona jest na pierwotną oraz wtórną.
W pierwszym przypadku patogeneza powstania torbieli nie jest do końca jasna, nie można wykluczyć związku z urazem, czy przeciążeniem stawu. Wiadomo jednak, że pierwotna cysta Bakera najczęściej pojawia się dzieci (częściej u chłopców) i w 6% przypadków towarzyszy jej ból kolana.
Wtórna postać najczęściej spowodowana jest zwyrodnieniem stawu kolanowego, z jego wewnętrznym uszkodzeniem i zwiększeniem ilości płynu maziowego. Dotyczy ona dorosłych, o wiele częściej kobiet niż mężczyzn i co ważne ból kolana towarzyszy mu w 20-40% przypadków.
Jak powstaje cysta Bakera?
Powodów powstawania torbieli Bakera jest wiele, jednak głównym jest nadmierna ilość płynu w obrębie stawu kolanowego. Dochodzi do jego nagromadzenia w wyniku:
- nadmiernego przeciążenia stawu w wyniku nieodpowiednio dobranej aktywności fizycznej lub zbyt dużej masy ciała
- urazu kolana, co wyzwala stan zapalny i doprowadza do zwiększonego gromadzenia płynu wysiękowego
- choroby podstawowej stawu kolanowego – jak reumatoidalne zapalenie stawów, choroba zwyrodnieniowa
- stanów pourazowych – uszkodzenie chrząstki, więzadeł, łąkotek
Wszystkie wyżej wymienione czynniki powodują nadmierne gromadzenie płynu w obrębie kaletki maziowej lub w samym kolanie. Zauważono, że wtórna cysta Bakera o wiele częściej jest wynikiem wypchnięcia tylnej ściany torebki stawowej i wytworzenia przepukliny. Dzięki temu ma ona ciągły kontakt z światłem stawu kolanowego. Natomiast torbiel pierwotna najczęściej powstaje w wyniku powiększenia się kaletki i rzadko ma kontakt ze stawem. Dodatkowo mechanizm zastawkowy w obrębie kaletki uniemożliwia powrót płynu do stawu, co powoduje że o wiele trudniej jest on odprowadzany i szybciej się gromadzi.
Typowe objawy cysty Bakera
Rzadko kiedy sama cysta Bakera daje dolegliwości bólowe. Zazwyczaj wynikają one z choroby podstawowej, jak zwyrodnienie stawu, czy jego uszkodzenie. Jednak w niektórych przypadkach, gdy torbiel osiągnie duże rozmiary i uciska na pobliskie struktury mięśniowe, naczyniowe i nerwowe, to mogą pojawić się silne dolegliwości bólowe. Ponadto ucisk na naczynia może doprowadzać do niedotlenienia tkanek lub trudności w powrocie żylnym.
Najbardziej charakterystycznym objawem jest pojawienie się wyczuwalnej masy o charakterze dobrze odgraniczonego guza w dole podkolanowym. Najczęściej zlokalizowana jest ona między głową przyśrodkową mięśnia brzuchatego, a mięśniem półbłoniastym (topograficznie wewnętrzna strona dołu podkolanowego).
W nielicznych przypadkach może dochodzić do pęknięcia torbieli na skutek zbyt dużego ciśnienia lub w wyniku urazu. Dochodzi wówczas do masywnego obrzęku łydki. Wówczas konieczne może się okazać leczenie operacyjne.
Dla ostatecznego potwierdzenia zmiany w dole podkolanowym ortopeda zleci badanie USG, które dokładnie określi charakter i typ torbieli.
Jakie leczeni stosowane jest w torbieli Bakera?
Do dyspozycji ortopedy pozostają w tym przypadku dwie opcje leczenia – nieinwazyjne i operacyjne.
Pierwotna cysta Bakera bardzo dobrze poddaje się leczeniu nieoperacyjnemu. W jej przypadku stosowane jest zazwyczaj:
- ograniczenie lub modyfikacja wysiłku fizycznego
- miejscowe leczenie przeciwwysiękowe i przeciwzapalne, które polega na podaniu steroidu do torbieli
- leczenie farmakologiczne połączone z fizykoterapią
Wtórna cysta Bakera leczona jest także w sposób nieoperacyjny. Najlepsze efekty przynosi:
- usunięcie patologii pierwotnej stawu kolanowego – wówczas torbiel w przeciągu kilku tygodni ulega samoistnemu zanikowi
- leczenie operacyjne
Kiedy stosować leczenie operacyjne i jak ono wygląda?
Każdy przypadek cysty Bakera, który przez długi okres czasu nie poddaje się leczeniu zachowawczemu oraz często nawraca, musi być leczony operacyjnie. Zabieg polega na wypreparowaniu i usunięciu torbieli. Ortopeda zamyka szczelnie połączenie ze stawem, żeby zapobiec wydostawaniu się płynu poza staw.
Rokowanie w przypadku leczenia operacyjnego jak i nieoperacyjnego jest dobre, jednak nawroty się możliwe. Dlatego tak ważna jest profilaktyka, która znacznie zmniejsza ryzyko ponownego nagromadzenia się płynu w obrębie kaletki i stawu kolanowego.
Cysta Bakera posiada charakterystyczną możliwość zmian objętości nawet w ciągu dnia. Po nadmiernym obciążeniu kolana podczas wysiłku fizycznego może drastycznie zwiększyć swoje rozmiary, żeby w ciągu paru kolejnych dni odpoczynku kompletnie się wchłonąć.
Kiedy udać się do Ortopedy?
Należy jednak pamiętać, że cysta Bakera może być początkowym objawem poważnych problemów ze stawem kolanowym, dlatego nie należy jej lekceważyć. W każdym przypadku wyczucia w dole podkolanowym zmiany guzowatej wskazana jest wizyta u lekarza rodzinnego, który skieruje na dalsze leczenie.
