Ganglion to pochodząca z języka łacińskiego potoczna nazwa guzka niezłośliwego powstającego jako torbiel łącznotkankowa tworząca się w okolicach ścięgien oraz torebek stawowych. Medyczna nazwa to torbiel galaretowata. Ganglion ma postać guzka o galaretowatej strukturze, jest wypełniony przeźroczystym płynem.
Pojawia się najczęściej w okolicach nadgarstka, ale może także wystąpić na stopie lub blisko stawu kolanowego. Przypadłość dotyka już ludzi młodych w wieku 15-40 lat. Częściej kobiety niż mężczyźni skarżą się na tą dolegliwość. Mimo, że torbiel nie zagraża życiu człowieka, a tylko w bardzo sporadycznych sytuacjach guzek może się stać złośliwy, warto zauważoną zmianę skonsultować z lekarzem.
PRZYCZYNY POJAWIANIA SIĘ GANGLIONU
Przyczyny powstawiania torbieli galaretowatej nie da do końca sprecyzowane. Najczęściej pojawienie się ganglionu to skutek stanów zapalnych mięśni, torebek stawowych lub ścięgien nadgarstka, urazów, a także przeciążeń spowodowanych np. uprawianie sportu, noszenie ciężkich przedmiotów. Czasem guzek pojawia się bez wyraźnej przyczyny, spowodowany przez nieuświadomione mikro-urazy. Wówczas w pochewkach, które osłaniają ścięgna mięśni, tworzy się nadmierna ilość płynu, co powoduje zgrubienie i uwypuklenie ich ścian.
GANGLION – OBJAWY
Ganglion jest zwykle zmianą, którą pacjent dostrzega gołym okiem. W miejscu jego pojawienia się tworzy się wyraźne zgrubienie, pod palcem wyczuwana jako miękka substancja. Rzadko występuje tzw. ganglion ukryty, czyli torbiel umiejscowiona pod skórą, bez widocznego wzniesienie. Większość zmian przebiega bezboleśnie, dopiero kiedy guzek naciska na nerw pojawiają się objawy takie jak: ból podczas poruszania, wrażliwość na dotyk, mrowienie, osłabienie mięśni czy też zmniejszona ruchliwość kończyny.
Rzadziej pojawiają się stany zapalne spowodowane torbielą, jeżeli już to ona jest konsekwencją takiego stanu. Ganglion zwykle zachowuje swój kształt, ale może powiększać się pod wpływem dużego wysiłku a po odpoczynku powraca do pierwotnego stanu.
GANGLION, CZYLI TORBIEL GALARETOWATA – DIAGNOSTYKA
Mimo, że ganglion jest zwykle zmianą widoczną gołym okiem oraz wyczuwalną w badaniu palpacyjnym, zwykle lekarz- dla potwierdzenia diagnozy – zaleca wykonanie badań USG, RTG lub rezonansu magnetycznego, w celu wykluczenia innych zmian oraz dokładnej oceny miejsca występowania torbieli. Zwłaszcza RM pozwala na stwierdzenia czy nie następuje nacisk na sąsiadujące z ganglionem nerwy.
SPOSOBY LECZENIA GANGLIONU
Leczenie ganglionu zależy od rodzaju, miejsca występowania, jak również stadium, w jakim jest torbiel, a także występowaniu innych schorzeń towarzyszących.
W początkowym etapie czasem wystarczy stosowanie np. masaży z wykorzystaniem niesterydowych maści lub żelów. Gdy pojawia się wzmożony ból można zastosować zabiegi fizykoterapii – jonoforezę (wprowadzenie leku w miejscu guzka za pomocą prądu stałego). W przypadku niewielkich zmian, stosując wskazany preparat oraz dając odpoczynek kończynie (można zastosować czasową stabilizację za pomocą opaski uciskowej lub szyny, w celu zabezpieczenia miejsca i uniknięcia dodatkowych urazów). Istnieją też domowe sposoby robienia okładów z imbiru czy czarnej herbaty na zmienioną okolicę, które pomagają zmniejszyć ból i dyskomfort. Także masaże z zastosowaniem olejku kadziowego (który ma działanie ściągające) mogą okazać się pomocne w leczeniu niewielkich zmian.
W przypadku, gdy ganglion jest zbyt duży lub stosowanie masaży nie przynosi efektów, konieczny jest zabieg aspiracji polegający na usunięciu płynu z torbieli. Odbywa się on w znieczuleniu miejscowym przez nakłucie ganglionu i wyssanie cieczy. Ważne jest, by po zabiegu zadbać o odpoczynek i nie przeciążać miejsca, w którym nastąpiła ingerencja.
Niemal 100% gwarancję braku nawrotów choroby daje zabieg chirurgiczny polegający na całkowitym usunięciu guzka. Ryzyko powtórnego pojawienia się ganglionu jest wówczas bardzo niewielkie. Konieczne jest ścisłe przestrzeganie zaleceń lekarskich oraz rehabilitacja kończyny (masaże, ćwiczenia pod okiem fizjoterapeuty, ultradźwięki, laseroterapia, pole magnetyczne, a w przypadku wystąpienia obrzęku – krioterapię lub kinesiotaping, który zmniejsza dolegliwości bólowe oraz odciąża mięśnie i stawy). Takie metody są zwykle stosowane w przypadku dużych zmian utrudniających normalne funkcjonowanie lub gdy nastąpi rozwój choroby nowotworowej.
Istnieje pewne ryzyko powikłań, podobnie jak w przypadku każdej interwencji operacyjnej w ciało ludzkie. Pacjenci mogą zaobserwować obrzęk, krwiaki czy blizny, w przypadku bliskiego sąsiedztwa mogą zostać naruszone ścięgna lub nerwy. Mogą pojawić się także stany zapalne. W niektórych przypadkach zmniejsza się ruchomość stawów a nawet następuje ich sztywność. Zwykle zmiany te są spowodowane przez brak stosowania się do zaleceń lekarskich, rzadziej powstają podczas samej operacji.
JAK ZAPOBIEGAĆ WYSTĄPIENIU ZMIANY W POSTACI GANGLIONU
Ze względu na niejednoznaczna genezę powstawania torbieli galaretowatej, trudno stosować prewencję przed jej wystąpieniem. Warto dbać o prawidłowe zabezpieczanie okolic narażonych na wystąpienie tych zmian podczas uprawiania ćwiczeń, unikania przeciążania oraz obserwację. W przypadku wchłonięcia się lub operacyjnego usunięcia zmiany, tak naprawdę wystarczy trzymać się zaleceń lekarskich, by do minimum zmniejszyć ryzyko powstania guzka w przyszłości.
