Fibromialgia jest długotrwałym schorzeniem objawiającym się dolegliwościami bólowymi stawów, mięśni i ścięgien oraz towarzyszącą temu sztywnością. Choroba ta cechuje się także zaburzeniami snu, depresją oraz lękiem jak również chory odczuwa notoryczne zmęczenie i cierpi na choroby jelit.
Fibromialgia należy do częstych niedomagań w obrębie mięśni, przyczyna jednak nie została do końca zdiagnozowana. Chorobie nie towarzyszy zapalenie tkanki, dzięki czemu ból, dający liczne niedogodności dla chorego, nie powoduje nieodwracalnych zmian, zniszczenia tkanek a także nie dochodzi do uszkodzeń narządów wewnętrznych.
Fibromialgia nie ma cech wspólnych z chorobami reumatycznymi, nie można porównać jej z RZS (reumatoidalnym zapaleniem stawów) i toczniem rumieniowatym oraz zapaleniem wielomięśniowym. W/w chorobom towarzyszy uszkodzenie tkanek i narządów wewnętrznych.
Fibromialgia – przyczyny
Istnieje kilka teorii wyjaśniających zmiany chorobowe w fibromialgii, ale żadna z nich nie potwierdza ostatecznej przyczyny. Pod wpływem jakichkolwiek czynników zewnętrznych występuje ciągły ból stymulacji struktur ośrodkowego układu nerwowego. Wśród przyczyn zewnętrznych mogą mieć znaczenie następujące kwestie:
- Powolne obecne procesy zakaźne takie jak: wirus opryszczki, choroba Epstein-Barra, wirus cytomegalii.
- Urazy, zarówno ostre, jak i przewlekłe na przykład u sportowców.
- Zaburzenie równowagi hormonalnej zwłaszcza hormonów tarczycy.
- Odczuwanie stałego stresu psychicznego.
- Obwodowe zespoły bólowe.
- Stałe przyjmowanie leków.
- Szczepienia.
Pod wpływem bodźców bólowych tylnych rogów rdzenia kręgowego powstaje w nich ciągły stan wzbudzenia. Będąc w tym stanie, neurony rdzenia kręgowego przekazują impulsy dalej do centralnego układu nerwowego, co dotyczy obecności bólu. Odczucie bólu zaczyna się pojawiać nawet w przypadku braku bezpośredniego bodźca.
Spadek przepływu serotoniny, melatoniny, dopaminy, z ośrodkowego układu nerwowego przyczynia się do chronicznego występowania odczuwania bólu. Próg bólu u pacjentów z fibromialgią jest znacznie zmniejszony. Istnieje również predyspozycja genetyczna, ale lokalizacja genów nie została jeszcze udowodniona. Istnieje również opinia, że pewna rola w rozwoju fibromialgii może zagrozić fazie głębokiego snu, a jednocześnie niskiego poziomu somatotropiny (hormon wzrostu).
Ponadto u chorych z fibromialgią obserwowane jest zmniejszenie powolnych ruchów gałek ocznych podczas snu, co częściowo tłumaczy uczucie osłabienia podczas snu lub częste budzenie. Początek fibromialgii często wiąże się z czynnikiem psychologicznym, urazem lub infekcją. Na fibromialgię chorują głównie kobiety do 80% chorych w wieku od 35 do 55 lat. Znacznie rzadziej, fibromialgia występuje u mężczyzn, dzieci i osób starszych.
Fibromialgia – objawy
Głównym objawem fibromialgii jest oczywiście ból, który w fibromialgii nie jest spowodowany stanem zapalnym tkanki. Zamiast tego chorzy mają zwiększoną wrażliwość na różne bodźce czuciowe i niezwykle niski próg wrażliwości na ból. Drobne bodźce, które zwykle nie powodują silnego niepokoju u innych ludzi, mogą być znaczące i zaburzać zdolność do pracy u pacjentów z fibromialgią.
Ból w fibromialgii może być w różnych częściach ciała, z obu stron. Najczęściej ból występuje w szyi, pośladkach, barkach, klatce piersiowej, górnej części ciała. Strefy wrażliwe są obszarami o ograniczonym dostępie, w których występuje zwiększona czułość.
Zmęczenie występuje u 90% chorych. Zmęczenie może być związane z zaburzeniami faz snu, które często obserwuje się u tych osób. Zwykle istnieje kilka poziomów głębokości snu. Osoba musi pozostać dłużej w głębokim etapie snu, aby przywrócić siłę ciała. Pacjenci z fibromialgią mają niedobór w głębokim, twardym poziomie snu. W konsekwencji budzą się rano z uczuciem zmęczenia i ciężkością mięśni oraz uczuciem braku snu mimo wystarczającej liczby godzin snu.
Zaburzenia psychiczne lub emocjonalne występują u ponad połowy pacjentów z fibromialgią. Zaburzenia te obejmują słabą koncentrację uwagi, zaburzenia pamięci, drażliwość, obniżony nastrój. W związku z tym, że rozpoznanie fibromialgii jest trudne do zweryfikowania, u takich pacjentów często zdiagnozowano depresję.
Innymi objawami fibromialgii mogą być:
- Bóle głowy, takie jak migreny lub napięciowe bóle głowy
- Zaburzenia widzenia i koordynacji.
- Różne odczucia drętwienia lub mrowienia w różnych częściach ciała
- Zespół niespokojnych nóg
- Zaburzenia pamięci i koncentracji
- Przyspieszony oddech, kołatanie serca
- Dyskomfort w podrażnionym pęcherzu np. bolesne oddawanie moczu
- Stan zapalny jelit.
Fibromialgia – diagnostyka
Nie ma specjalistycznych badań w tym rentgenowskich potwierdzających rozpoznanie fibromialgii. Analizy i badania są przepisywane, aby wykluczyć inne choroby. Rozpoznanie fibromialgii jest oparte na historii choroby i danych z badania fizykalnego. U osób z przewlekłym bólem lekarze mogą postawić diagnozę fibromialgii w oparciu o wykrycie bolesnych punktów do 80% przypadków, stanu zapalnego tkanek i wykluczenia innych chorób. Wiele chorób jest objawem fibromialgii. Na przykład są to choroby takie jak:
- Niski poziom hormonów tarczycy – niedoczynność tarczycy
- Niedobór witaminy D
- Zwiększona funkcja gruczołów przytarczycznych powoduje wzrost poziomu wapnia we krwi
- Choroby mięśni połączone z bólem mięśni
- Choroba kości, z bólem kości
- Zwiększony poziom wapnia we krwi
- Choroby zakaźne: zapalenie wątroby, wirus Epstein-Bar, AIDS, rak.
I chociaż badania krwi nie weryfikują fibromialgii, są one niezbędne do diagnostyki różnicowej. Dlatego konieczne jest wykonanie badań krwi na obecność hormonów tarczycy, poziomu wapnia we krwi, poziom fosfatazy alkalicznej, fosfokinazy keratynowej.
Fibromialgia – leczenie
Metody leczenia fibromialgii mają największy wpływ na połączenie leczenia farmakologicznego i nielekowego.
Praktycznie niemożliwe jest mierzenie poziomu stresu u różnych pacjentów. Dobry efekt obniżania stresu zapewniają metody bio-feedback, relaksacja. Czasami wystarczają zmiany czynników środowiskowych takich jak hałas, temperatura, zmiany pogody w celu zmniejszenia objawów fibromialgii. Optymalna ilość snu jest bardzo przydatna.
Mniej intensywne ćwiczenia, takie jak pływanie, jazda na rowerze, spacery, są szczególnie przydatne. Mechanizm działania na fibromialgię nie jest znany, jednym z czynników może być poprawa snu i dieta. Nie istnieje specjalna dieta do leczenia fibromialgii. Zaleca się, aby nie pić alkoholu i kawy wieczorem, aby poprawić sen. W przypadku zespołu jelita drażliwego konieczne jest unikanie produktów powodujących zaburzenia ze strony przewodu żołądkowo-jelitowego.
Najskuteczniejsze są leki przeciwdepresyjne, zwykle stosowane w leczeniu depresji. Leki te łagodzą w pewnym stopniu zmęczenie, zmniejszają ból mięśni, poprawiają sen. Oprócz leków przeciwdepresyjnych często stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne w leczeniu fibromialgii. Ale ich skuteczność nie jest tak oczywista, jak w chorobach reumatologicznych. Niektóre osoby przyjmują leki przeciwbólowe i rozluźniające mięśnie. Masaż i akupunktura często mają zdecydowany wpływ na leczenie fibromialgii.
