Guzki Schmorla zostały opisane przez niemieckiego patologa Christiana Georha Schmorla w roku 1927. Należą do grupy nieswoistych zmian w obrębie kręgosłupa. Jest to rodzaj przepukliny pojawiającej się najczęściej w lędźwiowym lub piersiowym odcinku kręgosłupa. Powstaje w wyniku przesunięcia sąsiadującego kręgu przez blaszkę graniczną a dotyczy krążka międzykręgowego. Mogą być to niewielkie guzki o jednorodnym kształcie lub tzw. guzki balonowe – ze względu na większe rozmiary oraz bardziej rozlany obrys.
JAKIE SĄ PRZYCZYNY POJAWIANIA SIĘ GUZKÓW SCHMORLA?
Jak w przypadku większości schorzeń w obrębie kręgosłupa etiologia pojawiania się guzków Schmorla jest oparta raczej na podejrzeniach niż 100% pewności. Zakłada się, że są to zmiany powstające z powodu urazów, przeciążeń. Jak również zmian zwyrodnieniowych w obrębie kręgosłupa.
Guzki Schmorla mogą pojawić się w różnym wieku (pierwsze przypadki stwierdzane są nawet w wieku 8-12 lat), jednak przede wszystkim dotykają osób w podeszłych latach, głownie mężczyzn.
Zmiany na kręgach pojawiają się zwykle wraz z innymi chorobami współtowarzyszącymi, w których elementy kręgosłupa ulegają degradacji. Wśród takich schorzeń można wymienić: osteoporozę, choroby zwyrodnieniowe, chorobę Scheuermanna (młodzieńcza kifoza ), choroba Pageta (zwiększenie podatności na złamiania i kruszenie się kości w wyniku osłabienia tkanki kostnej) czy też nadczynności przytarczyc.
Podejrzewa się, że także niedobór witaminy D w organizmie może przyczyniać się do zwiększenia prawdopodobieństwa pojawienia się guzków na kręgach, jak również niektóre schorzenia autoimmunologiczne.
Także czynniki genetyczne nie są bez znaczenia. W grupie wysokiego ryzyka powstania guzków Schmorla są osoby, u których wśród przodków pojawił się ten problem.
GUZKI SCHMORLA – OBJAWY
W przypadku pojawienia się guzków Schmorla pacjenci zwykle nie odczuwają dolegliwości bólowych a jeśli nawet się pojawią, wiążą je bardziej z innymi chorobami kręgosłupa. Dopiero, gdy rozmiar i umiejscowienie zmiany prowadzi do znacznego nacisku na nerwy, mięśnie lub sąsiednie kręgi, jak również w przypadku wystąpienia stanu zapalnego (w bardzo rzadkich sytuacjach, przy dużym zaniedbaniu, może dojść do martwicy z powodu ucisku), ból staje się mocno dokuczliwy.
W chorobie Scheuermanna dolegliwości są znacznie silniejsze. Ból i trudności w poruszaniu pojawiają się w trakcie wykonywania nawet prostych codziennych czynności, jak również podczas prób zmiany pozycji.
JAK MOŻNA ZDIAGNOZOWAĆ WYSTĘPOWANIE GUZKÓW SCHMORLA?
Podobnie jak w przypadku innych problemów związanych z kręgosłupem, konieczna jest wizyta u lekarza już nawet przy pojawieniu się pierwszych niepokojących sygnałów. Przede wszystkim należy wykluczyć inne choroby. Lekarz w pierwszej kolejności przeprowadza z pacjentem wnikliwą rozmowę na temat rodzaju dolegliwości, umiejscowienia oraz sytuacji, w jakich pojawiają się czy nasilają objawy.
Badania fizykalne oraz neurologiczne nie dają tu jednoznacznej odpowiedzi, gdyż guzek zwykle nie rozrasta się do rozmiarów, które powodują np. mrowienie czy drętwienie kończyn. Dodatkowo zlecane są badania diagnostyki obrazowej – zdjęcie RTG (najmniej miarodajne), tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny (największa skuteczność, pozwala wychwycić nawet niewielkie zmiany, gdyż w przypadku pozostałych metod guzek może „schować się” za kręgiem i uniemożliwić wychwycenie zmiany).
Guzki Schmorla – leczenie
Biorąc pod uwagę trudności w wykryciu guzków Schmorla oraz podobieństwo objawów do innych dolegliwości związanych z kręgosłupem, lekarz zwykle zaleca typowe metody. Głównie odpoczynek, unikanie urazów czy przeciążeń kręgosłupa oraz stosowanie zabiegów fizjoterapii. W przypadku wystąpienia bólu lub stanu zapalnego, przepisywane są dodatkowo odpowiednie leki (w postaci tabletek, zastrzyków lub maści miejscowych), które stosowane ściśle do zaleceń medycznych przynoszą ulgę.
Czasem konieczne jest czasowe unieruchomienie (np. za pomocą gorsetu lub specjalnego łóżka gipsowego – w przypadku młodzieńczej kifozy nawet na 2-3 miesiące). Jednak jest to rzadko stosowana metoda a podobnie jak inne, przynosi krótkotrwałe efekty.
Dostosowanie stopnia aktywności fizycznej do wieku, możliwości oraz potrzeb indywidualnych pacjenta jest bardzo ważne. Jak się okazuje zarówno nadmierna, jak i brak ruchu nie służą ludzkiemu kręgosłupowi.
W ostateczności – w przypadku głębokich zmian – konieczny jest zabieg operacyjny z zakresu wertebroplastyki (odbudowanie trzonu kręgu). Jego skuteczność w przypadku guzków Schmorla jest znikoma, bowiem nie usuwa samej przyczyny.
PROFILAKTYKA, CZYLI JAK ZAPOBIEGAĆ POJAWIANIU SIĘ GUZKÓW SCHMORLA
Podobnie jak i w innych zmianach pojawiających się w obrębie kręgosłupa. Aby uniknąć pojawiania się guzków, należy zadbać o prawidłowy stan tej części ciała. Warto więc zastosować kilka dobrych praktyk:
- zmiana trybu życia z siedzącego na bardziej aktywny. Przy konieczności wykonywania pracy przy biurku – jak najczęstsze przerwy i zmiana pozycji oraz ćwiczenia izometryczne, które można
- wykonywać dyskretnie nawet w czasie pracy (polegają np. na rozciąganiu mięśni lub zwiększaniu ruchomości kręgosłupa);
- stosowanie ćwiczeń wzmacniających mięśnie przyczepu;
- stosowanie zabiegów fizjoterapeutycznych (np. masaże, nagrzewanie lampą solux, jacuzzi) przynajmniej raz w roku. Skierowanie można uzyskać od lekarza rodzinnego, neurologa, lekarza rehabilitacji lub ortopedy;
- dbanie o właściwą wagę ciała, by dodatkowe kilogramy nie były obciążeniem dla kręgosłupa. Nie zwiększały nacisku kręgów na siebie (czego skutkiem może być pojawienie się guzka Schmorla).
