Leki na bóle stawów należą zapewne do najczęściej stosowanych medykamentów. Wynika to z faktu, iż wiele z nich jest dostępnych bez recepty, a równocześnie choroby stawów występują powszechnie, we wszystkich kategoriach wiekowych. Jednakże, u ludzi w różnym wieku ból stawu może mieć odmienne przyczyny.
Przyczyny bólu stawów
U ludzi młodych, u których stawy nie są jeszcze bardzo zużyte, przyczyną zażywania leków na bóle stawów są najczęściej uszkodzenia mechaniczne elementów układu ruchu. Szczególnie częste są one u sportowców, u których stawy są poddane bardzo dużym obciążeniom. Często dochodzi u nich do zwichnięć bądź skręceń, nadwyrężających więzadła, torebkę stawową bądź łąkotki (w przypadku stawów kolanowych).
Rezultatem urazu jest proces zapalny, często połączony z obrzękiem i zaczerwienieniem. Zapalenie zaś jest przyczyną przewlekłego bólu. U ludzi starszych, powodem zażywania leków na bóle stawów są często przewlekłe choroby tych struktur. Najważniejsze z takich schorzeń to
- Zwyrodnienie stawów
- Reumatoidalne zapalenie stawów (gościec)
- Wirusowe zapalenie stawów
- Bakteryjne zapalenie stawów
- Łuszczycowe zapalenie stawów
- Dna moczanowa i dna rzekoma
- Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa
- Toczeń rumieniowaty układowy
Spośród wymienionych powyżej dolegliwości, najpowszechniej występuje choroba zwyrodnieniowa stawów. Jej kluczowym elementem jest stopniowa degradacja chrząstki stawowej. Degradacja chrząstki może mieć różne przyczyny: mechaniczne przeciążanie stawu (spowodowane ciężką pracą fizyczną, uprawianiem sportu lub nadwagą), urazy uszkadzające chrząstkę, infekcje lub cukrzyca.
Leki na bóle stawów – leczenie bólu stawów
Leki na bóle stawów – paracetamol
Paracetamol (acetaminofen) jest jednym z najpopularniejszych leków dostępnych bez recepty. Wykazuje on działanie przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Prawdopodobny mechanizm działania polega na hamowaniu funkcji pewnego enzymu – cyklooksygenazy. Zablokowanie aktywności tego enzymu jest przyczyną zmniejszonej produkcji prostaglandyn, czyli cząsteczek pełniących funkcję hormonów tkankowych. Prostaglandyny uczestniczą w mechanizmach odczuwania bólu, regulacji temperatury ciała (gorączka) i w aktywacji reakcji zapalnej. Z nie do końca jasnych powodów, paracetamol nie wykazuje jednak istotnego działania przeciwzapalnego.
Paracetamol dosyć szybko wchłania się z przewodu pokarmowego: efekty jego zażycia pojawiają się zwykle 0,5 – 1 godziny po połknięciu. Jest on bezpieczny dla żołądka (w odróżnieniu od wielu innych popularnych leków przeciwbólowych, jednak jest bardzo niebezpieczny dla wątroby. Z tego względu, nie należy spożywać dawek większych niż zalecane i nie wolno łączyć go z alkoholem (również w fazie tzw. kaca). Działanie przeciwbólowe tego leku utrzymuje się do sześciu godzin. Zalecana dawka u dorosłych: 0,5–1 g co 3–4 godziny. Dobowa dawka nie powinna przekroczyć 4 gramów. Najbardziej znane leki zawierające opisywaną substancję aktywną to:
- Apap
- Codipar
- Efferalgan
- Panadol
- Paracetamol
Leki na bóle stawów – meloksykam
Jest to jeden z najpopularniejszych niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) i jednocześnie jeden z najbardziej efektywnych leków na bóle stawów. Jest również dostępny bez recepty. Mechanizm działania polega na hamowaniu cyklooksygenaz, przy czym lek ten jest dosyć selektywny względem COX-2 (uważaną za złą cyklooksygenazę). Meloksykam, oprócz działania przeciwbólowego, wykazuje istotne działanie przeciwzapalne i przeciwgorączkowe.
Opisywany związek łatwo przenika do wnętrza stawów, osiągając w płynie stawowym stężenie odpowiadające połowie stężenia w osoczu. Z tego względu jest szczególnie zalecany w łagodzeniu dolegliwości związanych z układem ruchu. Zmniejsza takie symptomy procesu zapalnego jak ból, obrzęk, czy sztywność stawów. Maksymalna dobowa dawka leku to 15 miligramów. Przyjmuje się go raz na dobę. Lek uzyskuje w osoczu maksymalne stężenie po 5-6 godzinach od zażycia. Lek ten zwiększa ryzyko napadów astmy, zawału serca i udaru mózgu. Nie powinien być stosowany w okresie ciąży i u dzieci do 15 roku życia. Meloksykam jest obecny w wielu preparatach:
- Aspicam
- Opokan
- Mel
- Aglan
- Meloksam
- Moilec
- Trosicam
- Meloxicam Adamed
- Meloxilek
- Reumelox
- Movalis
Leki na bóle stawów – ibuprofen
Ibuprofen to najbardziej rozpowszechniona substancja z dużej grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Podobnie jak lek opisany powyżej, działa przeciwzapalnie, przeciwgorączkowo i przeciwbólowo. Hamuje aktywność cyklooksygenaz (jednak zarówno COX-1 jak i COX-2). Bardzo szybko wchłania się z treści jelitowej, gdyż już po 1-2 godzinach osiąga maksymalne stężenie w osoczu.
Eliminowany z organizmu jest również względnie szybko. Maksymalna dawka dobowa to 3,2 grama. Powinna być ona rozłożona na kilka (3-6) mniejszych porcji. Jest przeciwwskazany u osób ze schorzeniami żołądka. Jednak ogólnie jest uważany za stosunkowo bezpieczny: można go stosować w I i II trymestrze ciąży (jak również podczas karmienia piersią). Na rynku funkcjonuje zatrzęsienie preparatów z ibuprofenem. Najważniejsze to:
- Nurofen
- Ibum
- Ibupar
- Ibuprofen
- Ibuprom
Leki na bóle stawów – ketoprofen
Jest uważany za dosyć mocnego przedstawiciela NLPZ, a od niedawna jest on dostępny bez recepty. Wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwgorączkowe i przeciwbólowe. Blokuje działanie cyklooksygenaz. Maksymalna dawka dobowa to 300 mg. Nie powinien być stosowany u dzieci do 15 r.ż., osób z wrzodami żołądka, alergików, pacjentów z nadciśnieniem, niewydolnością wątroby i nerek, zaburzeniami krzepliwości krwi. Niewskazany w ciąży (w III trymestrze zakazany). Popularny lek zawierający ketoprofen to Ketonal.
Leki na bóle stawów – diklofenak
Jest kolejnym związkiem z grupy NLPZ. Jest on szczególnie skuteczny w leczeniu chorób stawów ponieważ kumuluje się w mazi stawowej (uzyskuje tam wyższe stężenie niż w osoczu). Zalecana dawka to 100 mg na dobę. Środki ostrożności oraz działania niepożądane zbliżone do opisanych powyżej, typowe dla NLPZ.
Kwas acetylosalicylowy – bardzo wiekowy przedstawiciel NLPZ. Nie wolno go stosować u dzieci poniżej 12 r.ż. Oprócz typowych dla NLPZ działań, kwas acetylosalicylowy znacząco zmniejsza krzepliwość krwi. Z tego powodu bywa stosowany w prewencji zawałów serca, jednak może być niebezpieczny u osób z zaburzeniami krzepnięcia. Maksymalna dawka dobowa – 4 g. Działanie niepożądane – w dużej części typowe dla NLPZ.
Leki na bóle stawów – naproksen
To jeszcze jeden przedstawiciel NLPZ. Wykazuje typowe dla nich działania: przeciwzapalne, przeciwzakrzepowe, przeciwgorączkowe i przeciwagregacyjne. Hamuje aktywność COX-1 i COX-2. Uważa się, że jest lepiej tolerowany niż kwas acetylosalicylowy, jednak może powodować rozmaite działania niepożądane: wrzody żołądka, atak astmy, zaburzeń pracy nerek. Maksymalna dawka dobowa to 600 mg. Preparat z diklofenakiem Voltaren Acti jest dostępny bez recepty.
