Złamanie kostek goleni to uszkodzenia narządu ruchu, które zdarzają się najczęściej. Dotyczą osób w każdej grupie wiekowej, niezależnie od płci i chorób współwystępujących. Goleń łączy dwa z ważniejszych stawów nogi (kolanowy i skokowy). Trzy kostki goleni znajdują się w dolnej części kości. Złamanie którejkolwiek z nich może unieruchomić pacjenta na długie tygodnie a nawet miesiące.
NAJCZĘSTSZE PRZYCZYNY ZŁAMANIA KOSTEK GOLENI
Zwykle do złamania kostek goleni przyczynia się uraz mechaniczny (upadek, uderzenie, wykręceniem nogi, rzadko – ale także możliwe – rana postrzałowa).
Ryzyko wystąpienia złamań wzrasta z wiekiem. Zwłaszcza w przypadku pojawienia się chorób uszkadzających strukturę kości czy stawów. Do schorzeń takich należy osteoporoza i stany zwyrodnieniowe. Ponadto guzy w przypadku rozwoju choroby nowotworowej mogą być przyczyną wystąpienia złamania.
Również uprawiane sporty wyczynowe obciążające nogi (upadki, skręcenia) i narażające na urazy (bieganie, gimnastyka artystyczna, łyżwiarstwo figurowe czy skoki narciarskie) czy też kontaktowe (sporty drużynowe jak piłka nożna, hokej, koszykówka lub indywidualne sporty walki np. boks, karate, judo).
Złamania kostek goleni dotykają także osoby z nadmiernie zmniejszoną masą mięśniową. Kości są wówczas mniej osłonięte, nacisk na nie jest większy. Może być obniżona sprawność ruchowa, większa skłonność do potknięć i upadków.
Oczywiście również wypadku komunikacyjne (potrącenia, wypadek samochodowy itp.) przyczyniają się bardzo często do wystąpienia złamania goleni.
ZŁAMANIE KOSTEK GOLENI – OBJAWY
Złamanie kostek goleni – podobnie jak innych kości – jest dość charakterystyczne, jeśli chodzi o występujące objawy.
Do podstawowych objawów, które pozwalają stwierdzić złamanie kostek goleni należą:
- silny ból w stawie skokowym;
- obrzęk stawu;
- zasinienie skóry w okolicy urazu;
- ograniczona ruchomość kostki i/lub kolana;
- osłabienie nogi (pacjent nie może stanąć na niej);
Złamanie kostek goleni może być różne w zależności od miejsca wystąpienia (bliżej stawów czy środka kości) oraz ilości kostek, które obejmują. Także rodzaj złamania może być dwojaki: wewnętrzne lub otwarte, z przebiciem przez kość powłok ciała. Drugi rodzaj zdarza się niezwykle rzadko i wymaga natychmiastowej interwencji chirurgicznej. Ponadto złamanie może być z przemieszeniem lub kruszeniem kości, co powoduje bardziej skomplikowane objawy i jest trudniejsze w leczeniu..
Wyróżniane są trzy rodzaje złamań goleni:
- złamanie najczęściej boczne (jedna kostka);
- złamanie boczne i przyśrodkowe (dwie kostki)
do dwóch powyższych dochodzi złamanie tylnego brzegu piszczeli.
JAK WYGLĄDA DIAGNOSTYKA W PRZYPADKU ZŁAMANIA KOSTEK GOLENI?
Podobnie jak w przypadku podejrzenia złamań innych kości, złamanie kostek goleni jest diagnozowane poprzez badania fizykalne. Lekarz przeprowadza szczegółowy wywiad, ogląda i dotyka zmienioną okolicę. Konieczne jest przeprowadzenie badań z zakresu diagnostyki obrazowej – zdjęcie rentgenowskie, rezonans magnetyczny lub tomografia komputerowa.
ZŁAMANIE KOSTEK GOLENI – LECZENIE
Sposób postępowania w przypadku złamania kostek goleni zależy od formy urazy. W pierwszej kolejności trzeba przywrócić kości pierwotną strukturę (podczas zabiegu operacyjnego lub nastawiania). Następnie kończyna zostaje unieruchomiona we właściwej pozycji. Do zabezpieczenia nogi na ten czas stosuje się: gips, śruby lub metalowe płytki. Wszystko zależy od stopnia złamania.
W przypadku silnego bólu lekarza dodatkowo przepisuje odpowiednie leki łagodzące objawy. Najczęściej są to niesterydowe leki o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym.
Podczas kilkutygodniowego czasu leczenia złamania pacjent pozostaje pod obserwacją lekarską. W warunkach szpitalnych, a następnie domowych musi pamiętać o odciążeniu nogi. Często w trakcie gojenia się złamania zlecane są dodatkowe zdjęcia RTG w celu sprawdzenia poprawności procesu leczenia.
W przypadku widocznych objawów jak pękniecie z przemieszczeniem czy otwarte złamanie, natychmiast podejmowana jest decyzja o przeprowadzeniu zabiegu operacyjnego.
Rehabilitacja trwa – w zależności od stopnia urazu – od kilku tygodni do kilku miesięcy. Celem jest przywrócenie sprawności sprzed urazu, nauka odpowiedniego postępowania, by zapobiegać kolejnym złamaniom oraz wzmacnianie mięśni przyczepu kości.
PROFILAKTYKA ZŁAMANIA KOSTEK GOLENI
Trudno całkowicie zabezpieczyć się przed urazami mechanicznymi takimi jak upadki czy wykręcenia stawów. Można starać się odpowiednio przygotować kości, by były bardziej wytrzymałe i odporne na nie.
Jak to zrobić? Oczywiście najlepiej unikać sytuacji, które mogą spowodować uraz. Uprawiając sport należy przestrzegać zasad danej dyscypliny, unikać ryzyka i zderzeń w sportach kontaktowych, jak również dbać, aby nie przemęczać nóg.
Ważna jest również dieta bogata w wapń i witaminę D. Składniki te są odpowiedzialne za budowanie i wzmacnianie kości. Dostępne są w produktach roślinnych i zwierzęcych takich jak nabiał (mleko, jogurty itp.), produkty roślinne (jarmuż, migdały, mak) oraz mięso i ryby (sardynki, szprot, łosoś itp.). W przypadku znacznych niedoborów lekarz może zlecić suplementację w postaci tabletek. Dawka dobowa powinna być dostosowana do potrzeb i ściśle przestrzegane zasady jej przyjmowania przez pacjenta.
Warto przeciwdziałać złamaniom kostek goleni poprzez odpowiednie wzmacnianie mięśni właściwie dobranymi ćwiczeniami. Można wykonywać je zarówno pod okiem specjalisty (w klubie fitness, na siłowni lub podczas zabiegów fizjoterapeutycznych) jak i samodzielnie w domu. Należy zachować zasady bezpieczeństwa, unikać przemęczania, robić przerwy podczas treningów. Ważna jest regularność takiej formy aktywności.
Podczas wykonywania ćwiczeń należy zadbać o odpowiednie obuwie oraz ochraniacze na golenie (w przypadku sportów kontaktowych jak piłka nożna, hokej czy kick-boxing). Także w przypadku zmiennych warunków atmosferycznych (gołoledź, oblodzenie chodników, błotniste tereny itp.) warto przygotować się i zabezpieczyć nogi przed ewentualnymi urazami.
