Złamania kości mogą być zarówno wynikiem złego stanu zdrowia związanego z takimi chorobami jak chociaż osteoporoza, jak i wynikać z doznanego urazu mechanicznego.
Symptomy i objawy
Chociaż sama tkanka kostna nie zawiera receptorów nerwowych, złamanie kości jest bolesne z kilku powodów:
- przerwanie ciągłości okostnej zawierającej liczne receptory bólu
- obrzęk pobliskich tkanek miękkich spowodowany krwawieniem złamanych okostnowych naczyń krwionośnych wywołuje ból ciśnieniowy
- mimowolne skurcze mięśni, które automatycznie próbują utrzymać fragmenty kości w miejscu
- krwiak pojawiający się w miejscu złamania
Uszkodzenia sąsiednich struktur, takich jak nerwy, mięśnie lub naczynia krwionośne, rdzeń kręgowy i korzenie nerwowe (przy złamaniu kręgosłupa) lub treści czaszki (w przypadku złamań czaszki) mogą powodować inne specyficzne objawy.
Złamania kości – powikłania
Niektóre złamania mogą prowadzić do poważnych powikłań, w tym do stanu zwanego syndromem przedziału. W przypadku braku leczenia ostatecznie zespół przedziału może doprowadzić do amputacji złamanej kończyny. Inne powikłania mogą wiązać się z brakiem zrostu, kiedy złamana kość nie jest w stanie zrosnąć się lub złego połączenia, gdzie złamana kość goi się w zdeformowany sposób.
Komplikacje wynikające ze złamań można podzielić na 3 grupy:
- natychmiastowe powikłania – występują w momencie złamania
- wczesne powikłania – występujące w ciągu pierwszych kilku dni po złamaniu
- późne powikłania – występujące długo po złamaniu.
Złamania kości – proces leczenia
Naturalny proces leczenia złamania rozpoczyna się, gdy uszkodzona kość i otaczające ją tkanki krwawią, tworząc krwiak. Krew krzepnie i tworzy się skrzep znajdujący się pomiędzy pokruszonymi fragmentami kości. W ciągu kilku dni naczynia krwionośne przekształcają się w galaretowatą tkankę złożoną ze skrzepu krwi. Nowe naczynia krwionośne wprowadzają fagocyty do obszaru, który stopniowo usuwa nieżywotny materiał tkanek.
Naczynia krwionośne również wprowadzają fibroblasty do swoich ścian, które namnażają się i produkują włókna kolagenowe. W ten sposób skrzep krwi przekształca się w macierz kolagenu. Sprężysta konsystencja kolagenu umożliwia przesuwanie się fragmentów kości tylko w małej ilości. Na tym etapie niektóre z fibroblastów zaczynają układać matrycę kostną w postaci monomerów kolagenu, które spontanicznie łączą się, tworząc nową, zdrową tkankę kostną. Ta mineralizacja matrycy kolagenowej usztywnia ją i przekształca w kość. Proces ten trwa zazwyczaj około 6 tygodni u dorosłych, nieco krócej u dzieci.
Początkowo tkanka kostna nie ma tak silnych właściwości mechanicznych jak dojrzała kości. Cały proces może potrwać do 18 miesięcy. Wyróżnia się kilka czynników, które mogą pomóc lub utrudnić proces gojenia się kości, np. palenie tytoniu czy nieodpowiednie odżywianie (ubogie w wapno. Wykazano, iż palacze mają na ogół niższą gęstość kości niż osoby niepalące, więc występuje u nich o wiele większe ryzyko złamań. Istnieją również dowody, że palenie opóźnia gojenia się kości.
Złamania kości – diagnostyka
Złamanie kości można zdiagnozować na podstawie dokonanego wywiadu medycznego i wykonanego badania fizykalnego. Obrazowanie radiograficzne często wykonuje się w celu potwierdzenia rozpoznania. W pewnych okolicznościach wskazane jest badanie radiologiczne pobliskich stawów, aby wykluczyć inne urazy. W sytuacjach, w których sama radiografia jest niewystarczająca, można wykonać tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny.
Złamania kości – leczenie
Leczenie złamań kości w większości przypadków jest zachowawcze i niechirurgiczne i opiera się głównie leczeniu bólu, unieruchomieniu i stabilizacji. Dolegliwości bólowe leczy się ibuprofenem lub indywidualnie dobraną przez lekarza kombinacją acetaminofenu i kodeiny. Ponieważ gojenie się kości jest procesem naturalnym, który występuje samoistnie, leczenie złamań ma na celu zapewnienie jak najlepszej funkcjonalności uszkodzonej części ciała już po wygojeniu.
Złamania kości powinny być utrzymywane w nieruchomej pozycji podczas całego procesu leczenia. Niekiedy należy nastawić kość na odpowiednią pozycję, co wykazuje wyraźnie obraz ze zdjęcia rentgenowskiego. Etap ten jest niezwykle bolesny, gdy wykonywany jest bez znieczulenia. Złamana kończyna jest zwykle unieruchamiana za pomocą gipsu lub szyny z włókna szklanego, która utrzymuje kości w jednej pozycji i unieruchamia stawy powyżej i poniżej złamania.
Kiedy początkowy obrzęk zmaleje, złamana kończyna może być umieszczone w ortezie. W przypadku zabiegów chirurgicznych do bezpośredniego mocowania złamanej kości używane są gwoździe chirurgiczne, wkręty, płytki i druty. Alternatywnie złamane kości mogą być leczone za pomocą metody Ilizarowa, która jest formą zewnętrznego stabilizatora. Czasami do leczenia złamania stosuje się przeszczep kości.
Chirurgiczne metody leczenia złamań wiążą się jednak z pewnego stopnia ryzykiem, dlatego operacja jest wykonywana tylko wtedy, gdy leczenie zachowawcze okazuje się niewystarczające. W przypadku niektórych złamań, takich jak złamania biodra (zwykle spowodowane osteoporozą), zabieg chirurgiczny wykonywany jest rutynowo, ponieważ leczenie nieoperacyjne spowodowałoby zbyt długie unieruchomienie.
