Złamanie kręgosłupa jest to złamanie w obrębie jednego lub wielu kręgów, któremu może towarzyszyć uszkodzenie pobliskich struktur więzadłowych i mięśniowych oraz uszkodzenie rdzenia kręgowego i nerwów obwodowych.
Mimo, że złamanie kręgosłupa jest jedną z cech rozpoznawczych zaawansowanej osteoporozy, to statystycznie urazowe złamanie kręgosłupa najczęściej dotyczy mężczyzn w młodym wieku (18-45 lat).
W 68% przypadków złamanie kręgosłupa w odcinku szyjnym przebiega z innymi urazami towarzyszącymi, które częściej doprowadzają do uszkodzenia rdzenia kręgowego.
Mimo wielu ważnych funkcji ochronnych, jakie spełnia kręgosłup, aż w 75% przypadków złamań, nie odnotowuje się objawów neurologicznych.
Dlaczego powstają złamania kręgosłupa?
Jak już zostało wspomniane, złamanie kręgosłupa najczęściej dotyczy młodych mężczyzn. Powodu tego stanu rzeczy upatrywać należy w dużej aktywności tej grupy wiekowej. Do trzech najczęstszych przyczyn złamań w obrębie kręgosłupa, należą:
- upadki z wysokości
- wypadki komunikacyjne
- pobicia
Należy również zaznaczyć, że złamanie kręgosłupa jest patognomonicznym objawem zaawansowanej osteoporozy, jednak przebiega ono w zupełne innym mechanizmie. Urazy w tego typu złamaniach są typowo niskoenergetyczne i w prawidłowych warunkach nie powinny doprowadzać do przerwania ciągłości skóry.
Czasem złamanie kręgosłupa może być pierwszym objawem choroby nowotworowej toczącej się w organizmie. Tworzący się guz w obrębie kręgów zazwyczaj jest przerzutem z innego ogniska (np: płuc lub prostaty), jednak w rzadkich przypadkach zdarzają się guzy pierwotne, które o wiele lepiej rokują.
Porównując mechanizm złamań kręgosłupa można wyróżnić typ:
- zgięciowy
- wyprostny
- kompresyjny (ściskający)
- dystrakcyjny (rozciągający)
- rotacyjny
Jak lekarz diagnozuje złamanie kręgosłupa?
Bardzo często objawy połączone z charakterystycznym wywiadem (udział w bójce, w wypadku samochodowym) dają pewną diagnozę. Jednak w wielu przypadkach przy złamaniu kręgosłupa dochodzi do utraty przytomności. Wówczas zebranie wywiadu jest niemożliwe i w postawieniu diagnozy pomaga badanie przedmiotowe. Należy do niego:
- lokalizacja otarć, obrzęków i zniekształceń kręgosłupa
- ocena przebiegu wyrostków kolczystych
- odruch opuszkowo-jamisty
- sprawdzenie odruchów patologicznych (np. odruch Babińskiego)
- ocena naturalnego ułożenia ciała
W złamaniach w obrębie kręgosłupa szczególnie ważna jest odpowiednia asekuracja pacjenta, by zminimalizować ryzyko dalszych uszkodzeń struktur sąsiadujących. Już na miejscu wypadku/zdarzenia obowiązkiem zespołu ratowniczego jest zadbanie o odpowiednią stabilizację kręgosłupa. Dla odcinka szyjnego jest to założenie kołnierza ortopedycznego natomiast dla pozostałych części odpowiednie ułożenie ciała z właściwą asekuracją.
Badania obrazowe w złamaniu kręgosłupa:
Jak w przypadku innych złamań, najlepszym badaniem obrazowym ukazującym przerwanie ciągłości struktury kości jest badanie rentgenowskie. W przypadku stwierdzenia złamania w jednym odcinku, konieczne jest wykonanie zdjęć całego kręgosłupa, aby wykluczyć współistnienie innych złamań. Charakterystyczne u pacjentów doznających urazu upadku na pięty są złamania kręgosłupa w odcinku lędźwiowym. Dlatego u tych osób zawsze wykonywane jest obrazowanie rentgenowskie odcinka L-S.
W przypadku wątpliwości i niejasności rozstrzygające mogą być badania rezonansem magnetycznym (MRI) i tomografem komputerowym (TK).
Najczęściej występujące objawy złamania kręgosłupa:
Tak, jak w każdym złamaniu pierwszą reakcją organizmu na uszkodzenie jest zapoczątkowanie stanu zapalnego. Skóra w miejscu urazu staje się czerwona, cieplejsza oraz miejsce staje się obrzęknięte i bolesne. Złamanie kręgosłupa często przebiega z oderwaniem fragmentu kostnego, co objawia się jako zniekształcenie i widoczną nierówność w przebiegu wyrostków kolczystych.
Jeśli dojdzie w czasie złamania do uszkodzenia naczyń krwionośnych, wyczuwalnym objawem jest niesymetryczne tętno. Na jednej kończynie możliwe jest wówczas zbadanie tętna, natomiast na drugiej jest ono niewyczuwalne.
Jednym z powikłań złamania kręgosłupa są uszkodzenia nerwów, które objawiają się zaburzeniem czucia lub ruchomości kończyn. Czasem jest to tylko uczucie silnego zdrętwienia. Wszystkie dolegliwości tego typu powinny być natychmiastowo zgłaszane lekarzowi.
Jak leczone są złamania kręgosłupa?
Jedyną formą profilaktyki złamań kręgosłupa jest przestrzeganie zasad BHP w pracy, aby zminimalizować ryzyko upadków. U osób starszych ważna jest profilaktyka antyosteporotyczna.
W leczeniu złamań stosowana jest metoda nieoperacyjna, do której zalicza się:
- wyciąg czaszkowy bezpośredni – złamania w obrębie kręgosłupa szyjnego
- kołnierz ortopedyczny – złamanie odcinek szyjny
- gorsety piersiowo – lędźwiowe
Jest to jednak tylko stabilizacja czasowa, która sprawdza się jedynie w niepowikłanych i pojedynczych złamaniach, bez ryzyka niestabilności. Ta forma leczenia stanowi także przygotowanie do leczenie operacyjnego.
Celem leczenia operacyjnego jest:
- odtworzenie funkcji i ciągłości kości kręgosłupa
- zmniejszenie dolegliwości bólowych
- minimalizacja procesów deformacji
- zachowanie funkcji neurologicznych
