Urazy kolana najczęściej dotyczą osób aktywnych i intensywnie uprawiających sport. Szczególnie kontuzjogenne dziedziny, to rugby, piłka nożna, jazda na nartach, koszykówka, sporty walki. Bardzo często do urazów kolana dochodzi u tzw. „niedzielnych sportowców”, u których aparat mięsniowo-więzadłowy nie jest dostosowany do intensywnego wysiłku i ulega uszkodzeniu, podczas meczu lub treningu.
Ze względu na lokalizację w obrębie kończyny dolnej pomiędzy dwiema długimi dźwigniami – udo i goleń oraz ze względu na swoją złożoną budowę anatomiczną i pełnioną funkcje staw kolanowy jest szczególnie narażony na urazy bezpośrednie i pośrednie. Najczęstsze urazy w obrębie kolana, to:
- uszkodzenie łąkotek
- uszkodzenie aparatu więzadłowego kolana
- zwichnięcie rzepki
Częstość urazów kolana rośnie w ostatnich latach. Przyczyny należy upatrywać w rozwoju motoryzacji (wypadki komunikacyjne) oraz w zwiększonej popularności aktywnego spędzania czasu. Również wzrost zainteresowania sportami ekstremalnymi nie pozostaje bez znaczenia. Szacunkowo w ciągu roku 1-2 osób na 1000 mieszkańców zgłasza się do lekarza z powodu ostrego uszkodzenia w obrębie stawu kolanowego. Częściej zgłaszają się mężczyźni i około 12% przyjętych wymaga leczenia operacyjnego.
Uszkodzenie łąkotek – objawy, przyczyny, leczenie
Łąkotki są to fizjologiczne amortyzatory stawu kolanowego, leżące między powierzchniami stawowymi kości udowej i piszczelowej. Zbudowane są z tkanki włóknisto-chrzęstnej o właściwościach sprężystych, co umożliwia odkształcanie i amortyzację przenoszonych obciążeń z całego ciała.
Do uszkodzenia łąkotek najczęściej dochodzi w wyniku uprawiania sportu i dotyczy młodych osób.
Urazy kolana doprowadzają najczęściej do uszkodzenia łąkotki przyśrodkowej, gdyż łąkotka boczna posiada o wiele większą ruchomość. Uszkodzenia w obrębie łąkotek należy podzielić na dwie grupy:
- uszkodzenia urazowe – w wyniku upadku lub skręcenia kolana ustawionego w zgięciu
- uszkodzenie zwyrodnieniowe – u osób starszych na skutek banalnego urazy (towarzyszy mu choroba zwyrodnieniowa stawu)
W zależności od mechanizmu urazu, uszkodzenia łąkotki można podzielić na kilka typów:
- uszkodzenie typu „rączka od wiadra”
- uszkodzenie poprzeczne
- pozioma szczelina
- uszkodzenie typu „papuzi dziób”
Nie bez znaczenie pozostaje również miejsce uszkodzenia. Im przerwanie łąkotki jest umiejscowione głębiej w stawie, tym dalej znajduje się od sieci naczyń krwionośnych i jej zdolności regeneracyjne są mniejsze.
Objawy uszkodzenia łąkotek:
Najczęściej sam mechanizm urazu ukierunkowuje już na właściwe rozpoznanie. Nagła próba zmiany kierunku biegu lub zderzenie będąc w pełnym biegu to najczęściej zgłaszane w wywiadzie patomechanizmy. Do objawów odczuwanych można zaliczyć:
- zablokowanie kolana lub znaczne zmniejszenie jego ruchomości
- silne dolegliwości bólowe, które mogą trwać wiele miesięcy, nawet po banalnym urazie
- wysięk (obrzęk kolana)
- obecność torbieli łąkotki
Leczenie uszkodzenia łąkotek:
Początkowo, zaraz po urazie stosowane jest leczenie zachowawcze, polegające na unieruchomieniu kolana, zimnych okładach, uniesieniu kończyny dolnej. Gdy uszkodzenie nie jest rozległe, ważna jest wcześnie podjęta rehabilitacja.
Urazy łąkotek mogą być leczone również chirurgicznie, które polega na zastosowaniu technik artroskopowych. W zależności od rozległości urazu ortopeda, może wykonać operację odtwórczą, lecz w ciężkich przypadkach konieczne jest usunięcie łąkotki (meniscektomia).
Uszkodzenie więzadeł – najczęstsze urazy kolana
Najczęściej występujące, zwłaszcza u sportowców urazy kolana to uszkodzenia w obrębie aparatu więzadłowego. Szczególnie narażonymi na zerwania i naderwania więzadłami są:
- więzadło krzyżowe przednie (ACL)
- więzadło krzyżowe tylne (PCL)
- więzadło poboczne przyśrodkowe (LCL)
Przyczyn powstawania jest kilka, jednak najczęściej w wyniku nagłego zwrotu i skręceniu kolana dochodzi do przerwania ciągłości więzadła.
Wspólnymi objawami dla tego typu urazów stawu kolanowego są:
- niestabilność kolana
- dolegliwości bólowe
- obrzęk
W leczeniu z powodzeniem stosowane są zabiegi artroskopowe, które umożliwiają zastąpienie funkcji odpowiedniego więzadła i przywrócenie stabilności stawu kolanowego.
Zwichnięcie rzepki – objawy, patogeneza, leczenie
Do zwichnięć rzepki dochodzi stosunkowo często porównując inne urazy kolana. Mogą one być nawykowe lub urazowe. Te drugie powstają w wyniku uprawiania sportu. Najczęstszy mechanizm urazu to uderzenie z boku w kolano, znajdujące się w niewielkim zgięciu. Dochodzi wówczas do zwichnięcia bocznego rzepki z uszkodzeniem powierzchni stawowych.
Objawy kliniczne:
Zaraz po urazie występuje silna bolesność kolana oraz wysięk. Niejednokrotnie widoczne jest zniekształcenie w obrębie stawu kolanowego. Mimo ustąpienia stanu ostrego, możliwe jest odczuwanie bólu przy próbie dotykania rzepki.
Leczenie:
Pierwszym krokiem w leczeniu jest nastawienie zwichnięcia, czyli repozycja, wykonywana w znieczuleniu miejscowym. Po krótkotrwałym unieruchomieniu szybko wdrażana jest rehabilitacja.
W niektórych przypadkach, gdy występują duże ubytki kostno-chrzęstne powinny zostać one uzupełnione podczas zabiegu chirurgicznego.
Niedawno podczas treningu doszło u mnie do poważnej kontuzji. Całe szczęście, że w Bielsku jest szpital , mogłem od razu zgłosić się do nich na wizytę. Nie podjąłem złego wyboru, podczas konsultacji ze specjalistą problem został szybko zdiagnozowany i natychmiastowo zostałem skierowany na leczenie. Nie żałuje, że tam poszedłem.