Zerwanie więzadeł krzyżowych, to najczęstsze obrażenia wewnętrzne w obrębie stawu kolanowego, powstające w wyniku urazu. Szczególnie narażeni na tego typu kontuzje są sportowcy, zwłaszcza w takich dyscyplinach, jak: piłka nożna, koszykówka, jazda na nartach, sporty walki, czy lekkoatletyka.
Staw kolanowy posiada dwa więzadła krzyżowe – przednie (ACL) oraz tylne (PCL). Znajdują się one wewnątrz stawu i tworzą niekompletną przegrodę między stroną lewą, a prawą. Do ich głównej funkcji należy stabilizacja kolana, zwłaszcza podczas ruchów zgięcia.
Uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego (ACL)
Jest to typowy uraz występujący w sportach drużynowych. W przeciwieństwie do uszkodzenia łąkotki, zawodnik nie jest zdolny do kontynuowana gry i może wymagać zniesienia z boiska. Do zerwania dochodzi w wyniku szybkiej zmiany kierunku biegu. Często słyszalny jest „trzask” i uczucie, że miał on miejsce wewnątrz kolana. W przeciągu godziny kolano staje się silnie obrzęknięte i pojawia się ból.
Po ustąpieniu stanu ostrego bardzo częstym objawem jest uczucie niestabilności kolana – problemem nie jest poruszanie się po linii prostej, jednak przy próbie skrętu pojawiają się trudności. W tym stanie możliwe jest w pozycji leżącej, przesuwanie względem siebie (przód – tył) kości piszczelowej i udowej – objaw szufladkowy.
Diagnostyka zerwanego ACL:
Zerwanie więzadeł krzyżowych nie będzie widoczne na zdjęciach rentgenowskich, dlatego w pierwszej kolejności powinno być wykonane badanie fizykalne kolana oraz rezonans magnetyczny (MRI). W przypadkach ciężkich do oceny, czasem konieczne jest przeprowadzenie artroskopii diagnostycznej kolana.
Leczenie:
W leczeniu uszkodzonego więzadła krzyżowego przedniego możliwe jest zastosowanie procedur mających na celu zmniejszenie obrzęku oraz dolegliwości bólowych. W późniejszym okresie rehabilitacja zmierzająca do wzmocnienia mięśni w obrębie kolana może przynieść zadowalające efekty.
Jednak w przypadku zerwania ACL z dodatkowym uszkodzeniem łąkotki konieczne jest wykonanie zabiegu artroskopowego.
U młodych osób i sportowców oraz osób z dużą niestabilnością stawu kolanowego wskazane jest wykonanie rekonstrukcji więzadła. Nieleczona niestabilność może doprowadzać do przewlekłego uszkadzania łąkotek oraz powierzchni stawowych, co prowadzi do choroby zwyrodnieniowej i silnych dolegliwości bólowych.
Zerwanie więzadła krzyżowego tylnego (PCL)
Więzadło krzyżowe tylne jest najważniejszą strukturą anatomiczną, hamującą tylne przemieszczanie piszczeli względem kości udowej. Zatem, mimo że uszkodzenia PCL są rzadkie, to powikłania po zerwaniu mogą być poważne. Jest ono zdecydowanie silniejsze i grubsze od ACL i o wiele rzadziej ulega zerwaniu.
Uszkodzenia więzadła krzyżowego tylnego powstają na skutek uprawiania sportu lub wypadków komunikacyjnych. Charakterystyczny jest tzw. uraz deski rozdzielczej. Podczas wypadku samochodem i zderzeniu z przeszkodą, zgięte kolano uderza w deskę rozdzielczą i piszczel ulega przemieszczeniu ku tyłowi. Z tego względu, że siła działająca jest duża i gwałtowna, to dochodzi do zerwania PCL. Drugim najczęstszym mechanizmem uszkodzenia więzadła jest „uraz bramkarza piłki nożnej”. W wyniku uderzenia w kolano bramkarza w walce o piłkę, dochodzi do przemieszczania piszczeli ku tyłowi i również dochodzi do zerwania PCL.
Objawy uszkodzonego PCL:
W dużej liczbie przypadków, gdy dochodzi do zerwania więzadła krzyżowego tylnego, towarzyszą mu inne obrażenia aparatu więzadłowego. Osoba taka nie jest w stanie obciążać kończyny. Jednak obrzęk jest zdecydowanie mniejszy i narasta wolniej, niż w przypadku uszkodzenia ACL. Mniejsze jest również uczucie niestabilności stawu kolanowego. Klinicznie występuje przeprost i dodatni objaw tylnej szufadki. Częstym objawem uszkodzenia PCL jest rozległy wylew krwawy w dole podkolanowym, stopniowo przesuwający się na tylną powierzchnię goleni.
Leczenie:
Obecnie uważa się, że większość uszkodzeń więzadła krzyżowego tylnego kwalifikuje się do leczenia nieoperacyjnego. Stosowane się w ostrej fazie urazu, metody zmniejszania bólu i obrzęku w obrębie kolana (zimne okłady, elewacja kończyny dolnej, maści przeciwzapalne). Początkowo wskazana jest również orteza stabilizująca kolano i przemieszczająca goleń ku przodowi. Po ustąpieniu stanu ostrego dobre efekty przynosi rehabilitacja nakierowana na wzmacnianie mięśnia czworogłowgo uda.
Leczenie operacyjne zarezerwowane jest dla poważnych uszkodzeń III stopnia (test szufladkowy tylny – powyżej 10mm ruchomości). W przypadku oderwania fragmentu kostnego konieczne jest ich operacyjne umiejscowienie wraz z przyczepem więzadła.
Zerwanie więzadeł krzyżowych – rokowanie
Odpowiednio wczesne zgłoszenie się do lekarza zapewnia dużą szansę na powrót do pełnej aktywności fizycznej. Do 80% chorych po rekonstrukcji przedniego więzadła krzyżowego wraca do czynnego uprawiania sportu.
Właściwie dobrana i wcześnie wdrożona rehabilitacja może dać bardzo dobre efekty. Wzmocnienie mięśnie w obrębie stawu kolanowego zapewnia większą jego stabilność oraz zapobiega zerwaniu więzadeł w przyszłości.
