Zespół złego wchłaniania – pożywienie, które dostarczamy swojemu organizmowi jest przez niego trawione, czyli rozkładane na proste cząsteczki białek, cukrów, tłuszczów oraz witamin i mikroelementów, które następnie są transportowane w odpowiednie miejsca w ludzkim ciele. Te mikrocząsteczki są efektem końcowym podziału złożonych substancji na proste, a katalizatorami tych rozkładów są odpowiednie enzymy trawienne produkowane głównie w wątrobie i trzustce. Tak przygotowane składniki odżywcze są w większości wchłaniane przez ściany jelita cienkiego.
Zespół złego (upośledzonego) wchłaniania, w skrócie ZZW, określa poważne zaburzenia trawienne, polegające na niemożności przyswojenia przez organizm wszystkich dostarczanych mu składników odżywczych. Z uwagi na etiologię powstawania tych zaburzeń, mogą one dotyczyć zarówno dzieci i młodzieży jak i osób dorosłych. Efektem niepełnego przyswajania poszczególnych substancji odżywczych jest postępujące niedożywienie organizmu, prowadzące do stopniowego wyniszczania go.
Zespół złego wchłaniania – przyczyny zaburzeń ZZW
Zespół złego wchłaniania może być wrodzonym zaburzeniem genetycznym, towarzyszącym człowiekowi od dziecka, np. alaktazja czy fenyloketonuria. Może pojawić się jako powikłanie po przebytej chorobie trzustki lub wątroby, które w wyniku uszkodzenia produkują za mało enzymów trawiennych. Ewentualnie może pojawić się wskutek chorób uszkadzających trwale bądź czasowo błonę śluzową jelita cienkiego, pośród których należy wymienić:
- celiakię;
- chorobę Leśniowskiego–Crohna(zapalną chorobę jelita);
- zespół krótkiego jelita (pojawiający się po częściowym usunięciu jelita);
- choroby pasożytnicze układu pokarmowego;
- infekcje wirusowe, bakteryjne, grzybicze;
- alergie pokarmowe.
Problem z wchłanianiem składników odżywczych może wystąpić po resekcji żołądka, a także może być konsekwencją uszkodzenia jelita wskutek długotrwałego zażywania leków czy promieniowania (np. w radioterapii).
Jak rozpoznać objawy zespołu złego wchłaniania
Niedożywiony organizm ulega stopniowemu wyniszczeniu, a objawy są takie, jak przy innych problemach żywieniowych i mimo dbałości o dietę systematycznie narastają. Można je klasyfikować z podziałem na podstawowe składniki pokarmowe, które nie są prawidłowo przyswajane. Należą tu nieprawidłowości w trawieniu:
- białek–następuje zmniejszanie masy ciała, pojawiają się obrzęki i pogarsza odporność;
- tłuszczów–pojawiają się obfite biegunki tłuszczowe o jasnym zabarwieniu i intensywnym odorze;
- węglowodanów–objawem są biegunki i częste gazy, bóle brzucha i wzdęcia;
- witamin grupy B – szwankuje układ nerwowy (rozchwianie emocjonalne i osłabienie pamięci) oraz pojawiają się zmiany skórne (zajady, stany zapalne w obrębie jamy ustnej);
- witaminy A – pogarsza się kondycja oczu (suchość spojówek, zmętnienie i owrzodzenia rogówek, światłowstręt) oraz skóry (nadmierne rogowacenie, suchość i łamliwość włosów i paznokci);
- wapnia i witaminy D – objawiające się bólami kostnymi czy krzywicą u dzieci;
- witaminy K – skaza krwotoczna;
- witaminy C – szkorbut;
- żelaza i kwasu foliowego – niedokrwistość.
Zespół złego wchłaniania – leczenie
Sposób leczenia jest uzależniony od przyczyny ZZW. Najbardziej charakterystyczne to: dieta wykluczająca w przypadku niedoborów enzymatycznych, antybiotykoterapia lub stosowanie leków przeciwzapalnych. W przypadku niedoborów witamin i mikroelementów istotna jest suplementacja prowadzona pod kontrolą lekarza, czasem podaje się preparaty zawierające odpowiednie enzymy trawienne. Jeśli doszło do znacznego wyniszczenia i/lub odwodnienia, chory jest hospitalizowany i żywiony oraz nawadniany dożylnie.
