Nagietek lekarski (Calendula officinalis L.) – jest to gatunek rośliny jednorocznej, zaliczanych do powszechnie znanych głównie poprzez liczne właściwości lecznicze. Należy do rodziny astrowatych (Asteraceae Dumort). Prawdopodobnie pochodzi z terenów śródziemnomorskich lub Iranu, gdzie spotykany jest do dzisiaj na stanowiskach naturalnych. Jest to to roślina bogato ugałęziona, pokryta miękkimi, gruczołkowatymi włoskami, żeberkowana o charakterystycznym zapachu, wysokość do 50 cm, łatwo łamliwa.
Jest to roślina uprawiana już od średniowiecza a to w szczególności zawdzięcza swoim walorom ozdobnym. Otóż jej żywo-pomarańczowe kwiaty rozwijają się bez przerwy począwszy od początku lata aż do późnej jesieni. Kwiaty są zebrane w koszyczki na szypułkach, barwy pomarańczowej lub żółtej, kwitnące od kwietnia aż do sierpnia.
Owocem jest sierpowato wygięta niełupka. Zewnętrzne niełupki są żółtawobrunatne, z długim prostym noskiem, ku środkowi niełupki stają się jaśniejsze, wygięte, na grzbiecie kolczaste. Roślina sama łatwo się rozsiewa, pozostając na stanowisku szereg lat.
Nagietek lekarski – zastosowanie
Nagietek wyróżnia się na tle innych roślin, głównie ze względu na bogactwo prozdrowotnych składników. Pomarańczowy kwiat jest źródłem flawonoidów, które w organizmie człowieka działają jak antyoksydanty chronią przed wolnymi rodnikami oraz toksycznymi substancjami, które wywierają negatywny wpływ na zdrowie.
Zbiera się tylko kwiaty lub całe koszyczki, koniecznie w trakcie słonecznej pogody. Suszenie powinno przebiegać tak aby dokładnie rozłożyć zbiór na siatkach, w zacienionym miejscu, w maksymalnej temperaturze 35c. Niejednokrotnie żywo-pomarańczową barwę suszonych kwiatów wykorzystuje się do poprawienia wyglądu innych produktów leczniczych o szerokim zastosowaniu.
Kwiat nagietka zawiera saponozydy trójpentenowe, flawanoidy oraz gorycze i olejki eteryczne. Posiadają one bardzo szerokie spektrum zastosowania.
Nagietek lekarski – właściwości lecznicze
Kwiat nagietka posiada bardzo szerokie zastosowanie w lecznictwie. Kwiat nagietka zalecany jest w chorobach pęcherzyka żółciowego, w bólach towarzyszących stanom skurczowym żołądka. Pomocniczo w chorobie wrzodowej, w okresie rekonwalescencji, po zabiegach chirurgicznych (żołądek, jelita, pęcherzyk żółciowy), również po operacyjnym usunięciu nowotworu.
Coraz częściej nagietek jest wykorzystywany w walce z rakiem. Naukowcy udowodnili, że substancje zawarte w nagietku lekarskim hamują wzrost komórek nowotworowych. Dodatkowym plusem jest to, że roślina ta wzmacnia odporność, a to pozwala organizmowi skuteczniej walczyć z chorobą.
Nagietek stosowany jest także w zaburzeniach miesiączkowania połączonych z bólem, ogólnym osłabieniem, zawrotami głowy, a także w dolegliwościach okresu przekwitania. Wykazuje działanie przeciwzapalne, antybakteryjne i antywirusowe. Jest bogaty w różne pierwiastki mineralne takie jak magnez, mangan oraz witaminę C. Poza tym nagietek ma właściwości rozkurczające i żółciopędne. Dobrze nawilża i regeneruje skórę, dlatego często jest używany jako składnik kosmetyków.
Ze względu na właściwości przeciwzapalne i bakteriobójcze nagietek lekarski znalazł zastosowanie także przy leczeniu stanów zapalnych spojówek i przemęczeniu oczu. Zapobiega nadmiernemu wysuszeniu narządu wzroku i łagodzi jego podrażnienia.
Odwar, nalewka lub maść z nagietka są zalecane do leczenia trudno gojących się ran, odleżyn, owrzodzeń nóg, ropnego zapalenia i wyprysków skórnych.
Nagietek wykorzystywany jest do produktów kosmetycznych o działaniu zmiękczającym na skórę, ale także znane są jego zbawienne właściwości wykorzystywane do kąpieli i jako środek gojący.
Nagietek lekarski – sposób użycia
Napar z kwiatów nagietka
Przepis; należy jedną łyżkę z kwiatów nagietka zalać 1 i 1/2 szklanką wody wrzącej i pozostawić pod przykryciem na parze na 30 min. Odstawić na 10 min. i przecedzić. Pić 3 razy dziennie po 1 szklance na 1 godz. przed posiłkiem.
Napar do użytku zewnętrznego
Przepis; należy trzy łyżki suszonych płatków nagietka zalewa się niepełną łyżką wody, gotuje 15 min. i odstawia do naciągnięcia. Ostudzoną miazgę kładzie się wprost na ranę pod ceratkę.
Napar z kwiatów nagietka
Przepis; należy jedną łyżkę z kwiatów nagietka zalać 1 i 1/2 szklanką wody wrzącej i pozostawić pod przykryciem na parze na 30 min. Odstawić na 10 min. i przecedzić. Pić 3 razy dziennie po 1 szklance na 1 godz. przed posiłkiem.
Płatki tego kwiatu stosuje się najczęściej przy owrzodzeniach żołądka i jelit, stanach zapalnych i kurczowych przewodu pokarmowego, bolesnym miesiączkowaniu, zaburzeniach w wydzielaniu żółci. pobudza do działania gruczoły wydzielania dokrewnego.
Napar do użytku zewnętrznego
Przepis; Zewnętrznie stosuje się napar do przemywania, irygacji i płukanek w stanach zapalnych jamy ustnej, gardła, kobiecych narządów płciowych a także do przemywania i okładów w owrzodzeniach żylakowatych kończyn dolnych, zapaleniach i wykwitach skórnych, oparzeniach i zapaleniu spojówek. Na trudno gojące się rany, wykwity skórne, stosuje się odwar z kwiatu nagietka w postaci okładów czy kompresów. Napar – trzy łyżki suszonych płatków nagietka zalewa się niepełną łyżką wody, gotuje 15 min. i odstawia do naciągnięcia. Ostudzoną miazgę kładzie się wprost na ranę pod ceratkę.
