Osteopenia u dzieci jest zwykle wtórna względem braku przyrostu masy kostnej lub słabego tworzenia się kości. Powoduje zwiększone ryzyko złamań. Natomiast osteoporoza u dorosłych jest zwykle spowodowana brakiem równowagi w produkcji masy kostnej / resorpcji. Na tą chorobę mają też wpływ inne czynniki brak ruchu, złe odżywianie, opóźniony wzrost, zażywanie leków i brak równowagi hormonalnej.
Osteopenia u dzieci – epidemiologia osteopenii
U zdrowych dzieci, 80% złamań występuje w kończynach górnych. U niemobilnych dzieci niepełnosprawnych 70% złamań dotyczy kończyn dolnych, z czego ponad 50% dotyczy kości udowej. Częstość występowania osteopenii u dzieci z mózgowym porażeniem mózgowym wynosi aż 50%. To porażenie jest najczęstszą niepełnosprawnością pediatryczną związaną z osteoporozą dziecięcą.
Osteopenię mogą też powodować inne czynniki, do których możemy zaliczyć ograniczoną mobilność, brak utrzymania masy ciała, zmniejszoną siłę mięśni, problemy hormonalne, niezdolność do kontrolowania dostępu do światła słonecznego, trudności z karmieniem i stosowanie pewnych leków.
Osteopenia u dzieci – środowisko
Osteoporoza u dzieci z ograniczoną mobilnością często występuje podczas rutynowych czynności. Dlatego należy zadbać o odpowiednią ochronę zamków do drzwi i łóżka, aby nie doprowadziły one do urazów. Warto też pamiętać, że progi drzwi, krawędzie dywaników i inne przeszkody mogą powodować upadki. Należy natomiast zadbać o odpowiednią ekspozycję na słońce (5-30 minut dwa razy w tygodniu powinniśmy wystawić twarz, ręce, plecy, nogi na działanie promieni słonecznych).
Wytyczne dotyczące leczenia osteopenii u dzieci
Obecne leczenie koncentruje się wokół odpowiedniego odżywiania, aktywności fizycznej, utrzymania prawidłowej masy ciała i suplementacji witaminą D i witaminami. Wdrażanie najlepszych opcji leczenia wiąże się ze świadomością czynnika ryzyka i wczesną inicjacją czynności obciążających i suplementów diety. Korekta niedoboru witaminy D może wymagać podawania dawek znacznie przewyższających zalecaną dietę dla dzieci. Leczenie bisfosfonianami i seryjne pomiary BMD są zarezerwowane dla tych, którzy cierpią na długie złamania kości lub kręgów. Fizjoterapia może przyczynić się do poprawy siły mięśniowej, równowagi i powrotu do bezpiecznej mobilności po złamaniu.
Zespół osteopenii u dzieci wymaga współpracy następujących specjalistów: lekarzy rehabilitacji dziecięcej, dietetyków, endokrynologów, reumatologów i radiologów, posiadających wiedzę na temat interpretacji skanów gęstości kości. Ważni są też fizjoterapeuci i personel szkolny. Będą oni odpowiedzialni za zapewnienie odpowiedniej aktywności obciążeniowej i właściwych wytycznych środowiskowych dla osób zagrożonych złamaniami. Niezbędni są też chirurdzy ortopedzi, aby zastosować pręty śródszpilkowe, aby ustabilizować kruche lub złamane kości i poprawić deformacje kostne.
Niezbędna jest też edukacja pacjenta i rodziny. Profilaktyka pozostaje kluczowym elementem leczenia osteopenii u dzieci. Dlatego ważna jest wczesna edukacja dotycząca znaczenia odżywiania i aktywności fizycznej. Bezpieczne transfery i sposoby mobilności mogą być poprowadzone przez terapeutów. Dzieci mogą być otoczone codziennie opieką przez wielu członków rodziny, opiekunów osób niepełnosprawnych, personel medyczny lub szkolny. Konieczne jest kształcenie w zakresie odpowiedniego wykorzystania sprzętu, metod przenoszenia i pozycjonowania i zakresu technik ruchu.
Osteopenia u dzieci – objawy i diagnoza osteopenii
Osteopenia u dzieci nie wiąże się z żadnymi konkretnymi objawami. Dzieci nie będą odczuwać specyficznego bólu ani zmiany. Osteopenię diagnozuje się za pomocą testu gęstości kości. Najdokładniejszym testem gęstości kości jest absorpcjometria rentgenowska o podwójnej energii (DXA), chociaż istnieją też inne metody. DXA jest formą promieniowania rentgenowskiego, która może wykryć 2% utraty tkanki kostnej rocznie. Standardowe prześwietlenie nie jest przydatne w diagnozowaniu osteopenii, ponieważ nie jest wystarczająco czułe, aby wykryć niewielkie utraty tkanki kostnej lub niewielkie zmiany gęstości kości.
Istnieje też narzędzie FRAX, które pomaga lekarzom zadecydować, czy należy się poddać badaniu przesiewowemu w kierunku osteopenii. Warto porozmawiać z lekarzem na temat czynników ryzyka i terminu rozpoczęcia badania przesiewowego gęstości kości. Takie narzędzie może pomóc przewidzieć ryzyko pojawienia się osteopenii w ciągu najbliższych 10 lat.
Jak chronić się przed osteopenią u dzieci?
To, czy nasze dziecko będzie miało tendencję do rozwoju osteopenii, jest już po części zdeterminowane. Warto sprawdzić historię rodziny pod kątem osteoporozy, przewlekłej astmy. Szczególnie dotyczy to astmy, która wymaga zażywania sterydów. Warto też zrobić u dziecka badania z krwi, aby sprawdzić poziom wapnia i witaminy D3. Ograniczenie aktywności fizycznej i nieprawidłowa waga również może się przyczynić do rozwoju osteopenii. Niestety osteopenia może się przerodzić w osteoporozę w wieku dorosłym, dlatego należy być kontrolą lekarza. Wtedy będziemy mogli podjąć odpowiednie środki.
