Palec młotkowaty to inaczej krzywizna palca uformowana w kształcie młota i dotyczy deformacji drugiego, trzeciego, czwartego palca stopy. Ten typ krzywizny jest charakterystyczny dla bliższych stawów między palcami, tj. paliczki palców, które znajdują się bliżej podstawy stopy. To odkształcenie skutkuje ugięciem palca w dół. W rezultacie palce mogą wyglądać na zgięte jak pazury, podczas gdy sama płytka paznokcia może wybrzuszać się w górę. Nieleczone stawy międzypaliczkowe pierwszego i ostatniego palca mogą z czasem powiększać się.
Palec młotkowaty – przyczyny rozwoju deformacji
Wśród głównych powodów powstania palca młotkowatego można wyróżnić predyspozycje genetyczne. U osób, które mają strukturę stopy, w której drugi palec jest dłuższy niż pierwszy, istnieje zwiększone ryzyko rozwoju deformacji przypominającej młotek. Osoby z wysokim łukiem stopy lub płaskostopiem są również bardziej podatne na deformację w formie palca młotkowatego.
Wśród czynników ryzyka można wymienić choroby: reumatoidalne zapalenie stawów, cukrzycę lub inne patologie, które zakłócają sprawność stopy i prowadzą do rozwoju deformacji strukturalnych. Wraz z wiekiem wzrasta również ryzyko deformacji. Powszechną przyczyną rozwoju palca młotkowatego mogą być buty na wysokim obcasie lub zbyt wąskie buty, które ściskają palce.
Mięśnie palców współpracują, aby osiągnąć prostowanie i rozciąganie w stawach. Kiedy palce są ściskane, zgięte i trzymane w tej pozycji przez długi czas, mięśnie nie rozwijają się prawidłowo z braku aktywności. Tak, więc istnieje nierównowaga mięśni, która pogarsza deformację stopy.
Istnieje wiele czynników, które mogą prowadzić do tworzenia się palca młotkowatego u nóg. Należą do nich:
- Płeć, kobiety chorują znacznie częściej niź mężczyźni
- Niewłaściwe obuwie. Stałe noszenie butów ze szpiczastymi noskami lub szpilek, może prowadzić do ściskania palców, i pociąga za sobą ich odkształcenie.
- Nadmierna długość palca, (drugiego)
- Dziedziczna predyspozycja.
- Zapalenie kaletki.
- Reumatoidalne zapalenie stawów.
- Wiek.
- Nadwaga.
- Niekorzystne warunki pracy.
Palec młotkowaty – objawy
W przypadku skrzywienia w kształcie młotka palców stopy pod wpływem ciągłego tarcia mogą pojawić się wyrostki kostne. Ten rodzaj deformacji może być bardzo bolesny, zwłaszcza podczas chodzenia.
Palec młotkowaty jest stale ustawiony w pozycji wygiętej. Istnieją 2 warianty anomalii. Jest to ustalone zniekształcenie, gdy nie można rozdzielić palców, a jeszcze nieustalonego typu, przy którym są one podatne na ręczne rozszerzenie, ale następnie powracają do poprzedniego stanu. Palec w kształcie młotka najczęściej rozwija się, jako krzywizna drugiego palca, ale czasami wpływa na trzeci.
Inne objawy to:
- Drażniący ból podczas noszenia obuwia.
- Zrogowacenie skóry w miejscu stałego tarcia.
- Zapalenie lub obrzęk zmienionego chorobowo obszaru.
- Pieczenie.
- Przykurcz w końcowej części stopy.
- Zaczerwienienie skóry.
- Nieznaczny obrzęk.
- Wrastające paznokcie.
- Odciski na palcach, stopach.
- Często występuje razem z ropnym zapaleniem kaletki, artretyzmem lub zapaleniem kości.
Konsekwencja palca młotkowatego to:
- Odkształcenie całej stopy, prowadzące do utykania.
- Osteoartroza (zwyrodnienie stawów).
- Przewlekłe odciski i zrosty.
- Choroby stawów – zapalenie stawów, artroza.
- Płaskostopie.
Palec młotkowaty – diagnostyka
W celu rozpoznania odkształcenia w formie palca młotkowatego, ortopeda przeprowadza badanie fizykalne stopy pod kątem oznak odcisków, lub innych zmian skórnych. Ważne jest również zidentyfikowanie obszarów bólu pojawiającego się podczas ruchów, a także stopnia sztywności lub ciężkości przykurczu stawu, jeśli takie wystąpią.
Wraz z badaniem fizykalnym lekarz może zalecić wykonanie zdjęcia rentgenowskiego zdeformowanych palców. Zdjęcie pozwoli lekarzowi określić, czy u pacjenta występują przyrosty kości, takie jak wyrostki kostne, które mogą również powodować ból i pogłębiać deformacje.
Palec młotkowaty – leczenie
W łagodniejszych przypadkach, lekarz może zalecić noszenie butów na niskim obcasie z otwartymi palcami lub buty z szeroką podstawą, aby uniknąć ściskania palców, co pomoże złagodzić ból i pozbyć się dyskomfortu.
Ortopeda może również zlecić kinezyterapię (gimnastyka lecznicza). Na przykład, różne ćwiczenia, które pasywnie rozciągają napięte mięśnie, tkankę łączną i stawy, pomogą także złagodzić ból i wzmocnić osłabiony aparat mięśniowo-szkieletowy stopy. Zastosowanie specjalnych taśm lub ortez na stopy zatrzyma postęp deformacji i zmniejszy objawy.
U pacjentów z powikłaniami w postaci zgrubienia skóry np. zrogowaceniem na stopie może być konieczne okresowe leczenie chirurgiczne. Cięższe przypadki wymagają zazwyczaj korekty chirurgicznej. Ta procedura jest przeprowadzana etapami i może składać się z następujących działań:
- Usunięcie dotkniętej części głowy śródstopia.
- Artrodeza – utrwalenie stawu w stanie unieruchomienia, tj. wyprostowanie palca.
- W niektórych przypadkach osteotomia, czyli skrócenie długości kości śródstopia.
- Resekcja tkanek miękkich wokół dotkniętego stawu.
- Tenotomia, czyli wydłużenie ścięgna ze względu na jego rozwarstwienia.
Rozważając możliwość chirurgicznej korekcji deformacji, czyli palca młotkowatego, należy zauważyć, że ta procedura jest przeprowadzana w celu złagodzenia objawów choroby, a nie poprawy wyglądu palców u nóg. Po operacji przeprowadzane są zabiegi rehabilitacyjne. Całkowite przywrócenie normalnego stanu palców następuje tylko 5-7 tygodni po operacji. Brak leczenia może prowadzić do poważnych problemów ze stawami, a ostatecznie do ograniczenia mobilności.
