Dna rzekoma to choroba zwana inaczej chondrokalcynozą lub CPPD (calcium pyrophosphate dihydrate disease). Jest związana z odkładaniem się kryształów pirofosforanu wapnia w stawach. Często mylona jest z dną moczanową, ponieważ posiada podobne objawy, jednak przyczyna powstawania chorób jest zupełnie inna.
Co to jest dna rzekoma?
Jest to forma zapalenia stawów, która powoduje nagły atak bólu i obrzęk objętego stawu. Najczęściej dotyczy stawu kolanowego, znacznie rzadziej jest to nadgarstek, kostka czy łokieć. Kryształy pirofosforanu wapnia powstają w chrząstkach, a w momencie ich urazu lub naturalnego zużycia, zostają uwalniane do płynu stawowego i pobliskich tkanek miękkich. W płynie stawowym kryształy soli wapnia zostają odkładane i doprowadzają do stanu zapalnego wiążącego się z bólem i innymi dokuczliwymi objawami.
Często dnie rzekomej towarzyszy powstawanie zmian zwyrodnieniowych w obrębie chrząstek. Dna rzekoma może obejmować tylko jeden staw, ale zdarza się także, że jest ich więcej, zazwyczaj symetrycznie po obu stronach ciała (np. oba kolana lub nadgarstki). Choroba zaliczana jest do reumatycznych i pojawia się u osób powyżej 50 roku życia, a jej częstotliwość występowania rośnie wraz z wiekiem, ponieważ kryształy zwiększają swoją ilość w miarę starzenia się.
Dna rzekoma – objawy
Choroba charakteryzuje się nagłymi atakami bólu, które pojawiają się od czasu do czasu i utrzymywać mogą się aż do kilku tygodni. Bywa również tak, że przechodzą samoistnie po kilku dniach. Ataki dotyczą z reguły jednego stawu, którym najczęściej jest staw kolanowy. Dna rzekoma często przebiega bezobjawowo, jednak gdy takie występują, są nimi:
- nagły ból i obrzęk stawu
- zaczerwieniona skóra w obrębie stawu
- sztywność i tkliwość stawu
- ciepło w okolicy stawu
- trudności w poruszaniu
- gromadzenie się płynu wokół stawu
- często występująca gorączka
Objawy podobne są do tych, które towarzyszą dnie moczanowej, jednak w przypadku dny rzekomej utrzymują się znacznie dłużej i mają mniejsze natężenie bólu.
Dna rzekoma – przyczyny
Do tej pory nie została poznana przyczyna odkładania się kryształów pirofosforanu wapnia w stawach. Wiadomo natomiast, że choroba może mieć charakter pierwotny lub wtórny. W przypadku pierwotnej postaci, przyczyną jest występowanie mutacji genetycznych. Jeśli w rodzinie pojawiała się ta przypadłość, może zostać ona dziedziczona autosomalnie dominująco. Zdarza się to jednak rzadko, zdecydowanie częściej pojawia się wtórna postać dny rzekomej. Związana jest ona z występowaniem chorób, zaburzeń czy stosowaniem leków. Głównymi przyczynami wtórnej dny rzekomej są:
- zaburzenia czynności tarczycy
- nadmierna ilość żelaza
- niedobór magnezu
- zaburzenia metaboliczne (np. hemochromatoza)
- nadczynność przytarczyc
- zaburzenia pracy nerek
- odwodnienie związane np. z hospitalizacją
- uraz stawu
- cukrzyca
Dna rzekoma często mylona jest z dną moczanową, jednak przyczyny ich powstawania są inne i zależą od gromadzonej substancji. Dna rzekoma powstaje przez złogi soli wapnia w obrębie stawów, natomiast dna moczanowa wykazuje obecność kryształów kwasu moczowego. Aby zróżnicować obie choroby należy wykonać badanie płynu stawowego.
Dna rzekoma – diagnoza
W zdiagnozowaniu dny rzekomej nie wystarczy tylko zwykłe badanie krwi. Pierwszym krokiem powinno być badanie płynu stawowego, które pozwoli potwierdzić obecność kryształów soli wapnia. Następnie wykonywane jest badanie rentgenowskie, podczas którego stwierdza się ewentualne uszkodzenia stawu i zwapnienia w chrząstkach. W trakcie wykonywania wszystkich niezbędnych badań, usuwa się płyn ze stawu objętego procesem zapalnym i analizuje pod mikroskopem. Jest to związane z jednoczesną ulgą dla pacjenta, ponieważ pomaga zmniejszyć to ciśnienie w stawie, a tym samym zmniejszyć ból.
Dna rzekoma – leczenie
Z podejrzeniem dny rzekomej najlepiej zwrócić się do lekarza pierwszego kontaktu. Podstawowym krokiem podczas leczenia dny rzekomej jest farmakologia. Stosuje się doustnie kolchicynę (podawana w odpowiedniej ilości zapobiega napadom) i niesteroidowe leki zapalne (NLPZ), natomiast bezpośrednio do stawu podaje się kortykosterydy. Jak już wcześniej wspomniano, lekarz może odprowadzić płyn ze stawu w celu zmniejszenia bólu.
W momencie ataku skuteczne będzie stosowanie zimnych okładów i odpoczynek. Nie ma niestety sposobu na zapobieganie dny rzekomej, warto jednak leczyć podstawowe przyczyny, które ją powodują (np. zaburzenia czynności tarczycy, niedobór magnezu czy nadmiar żelaza).
Postępowanie po ataku dny rzekomej
Po ataku zapalenia warto skonsultować się z fizjoterapeutą, który pomoże dobrać odpowiednie ćwiczenia wzmacniające. Utrzymywanie aktywności fizycznej pomoże zachować elastyczność stawów oraz zmniejszyć ból. Ważne, aby nie zaniedbywać pracy stawów, nawet w momencie odczuwania bólu, ponieważ może to doprowadzić do zwiększenia ich sztywności.
Chociaż nie potwierdzono, że dieta i suplementy wpływają na odkładanie się kryształów to dobrze jest prowadzić w miarę zbilansowaną dietę, aby nie dopuścić do braków witamin i minerałów w organizmie. Wprowadzenie większej ilości owoców morza, orzechów, owoców i warzyw na pewno nie zaszkodzi w leczeniu dny rzekomej.
