Torbiel samotna kości (łac. cystis ossis solitara, ang. unicamera bone cyst/ simple bone cist – SBC) jest łagodną zmianą nowotworową kości, czasem gojącą się samoistnie, charakteryzującą się występowaniem guza osteolitycznego, zbudowanego z jednej jamy wypełnionej płynem. Rozwija się on przez wiele lat i przez ten czas może nie dawać żadnych objawów.
Wykrywany jest zazwyczaj przypadkowo przy okazji rutynowych badań podczas wykonywania zdjęcia rentgenowskiego. Torbiel samotna kości rozwija się w narządach ruchu i niszczy kość Guz zastępuje prawidłową tkankę kostną zbiornikiem płynowym, co skutkuje podatnością na złamania w miejscu występowania torbieli. Rozróżnia się dwa rodzaje torbieli kości – prostą – samotną (aktywną lub nie) i tętniakowatą.
Torbiel samotna kości jest to przypadłość, która najczęściej rozwija się u dzieci i osób młodych, pełnoletnich. Najwięcej zachorowań odnotowuje się w przedziale wiekowym od 4 do 10 lat. Chłopcy są bardziej narażeni na tę chorobę kości niż dziewczynki. U dorosłych torbiel samotna kości występuje bardzo rzadko.
Torbiel samotna kości – przyczyny powstawania
Przypuszcza się, że do zmian dochodzi u płodu w trakcie życia wewnątrzmacicznego. Zmiany chorobowe mogą zacząć powstawać gdy niewielka ilość tkanki maziowej przedostaje się do wnętrza kości i zaczyna tam zalegać. Może być to przyczyną powstania torbieli. Inną przyczyną powstania torbieli samotnej kości może być uraz lub zbyt szybki wzrost kości. Kolejną przyczyną może być również nieprawidłowy proces kostnienia u dziecka, które szybko dorasta.
Charakterystycznymi miejscami gdzie może powstać torbiel samotna kości są narządy ruchu. Najczęściej jest to bliższy odcinek kości ramiennej, udowej lub piszczelowej. U osób dorosłych może umiejscowić się w kości biodrowej lub skokowej.
Rodzaje torbieli samotnej kości
Wyróżnia się dwa rodzaje torbieli samotnej kości:
- aktywna – u dzieci poniżej 10 roku życia, która szybko rośnie i może zająć całą nasadę kości, prowadząc do złamania
- nieaktywna – u osób powyżej 12 roku życia, która jest mniej agresywna i może samoistnie się zagoić
Torbiel samotna kości – objawy
Choroba przez długi czas może postępować bez żadnych objawów. Czasem, dopiero w wyniku urazu, wykonuje się zdjęcie rentgenowskie i przez przypadek diagnozuje się chorobę. Zmiany chorobowe w kości powodują, że bardzo łatwo może się ona złamać. Mówi się wtedy o złamaniach patologicznych. Objawy choroby występują bardzo rzadko i są to zazwyczaj: ból, opuchlizna i sztywność sąsiadujących stawów. Objawy występują najczęściej przy torbieli tętniakowatej, która charakteryzuje się rozpychaniem kości, przez co częściej odczuwane są dolegliwości bólowe.
Torbiel samotna kości – diagnoza
Podejrzenie choroby można stwierdzić już po wykonaniu zdjęcia RTG jednak nie daje ono całkowitej pewności. Podczas diagnozy powinno się rozróżnić torbiel prostą od tętniakowatej oraz wykluczyć chrzęstniaka śródkostnego. W tym celu wykonuje się badanie rezonansem magnetycznym lub tomografię komputerową, na których widoczna jest przestrzeń płynowa. Dopiero po prawidłowym rozpoznaniu jednostki chorobowej można rozpocząć właściwe leczenie.
Torbiel samoistna kości bardzo często przypomina takie choroby układu kostnego jak:
- dysplazja włóknista kości
- torbiel tętniakowata kości
- ziarniniak kwasochłonny
- guz olbrzymiokomórkowy
- włókniak niekostniejący
Leczenie torbieli samotnej kości
Metod leczenia torbieli samotnej kości jest kilka. Zależą one od stopnia zaawansowania choroby. Głównym celem leczenia jest zapobieganie patologicznym złamaniom kości. Gdy torbiel zajmuje dużą część kości, co grozi złamaniem i deformacją, zalecana jest szybka interwencja chirurgiczna.
Jedną z metod leczenia jest chirurgiczne wyłyżeczkowanie torbieli. Przestrzeń po guzie wypełniona zostaje przeszczepami z kości gąbczastej, które mogą zostać pobrane od pacjenta lub innego dawcy. Jeśli nie można wykonać przeszczepu, zamiennie do wypełnienia jamy stosuje się hydroksyapatyt lub bioaktywne materiały ceramiczne. W celu szybszego odbudowania kości podaje się również pacjentowi szpik kostny lub inne czynniki wzrostu.
Innym sposobem leczenia torbieli samotnej kości jest jej nakłucie i podanie do wewnątrz leków steroidowych, które przyśpieszają proces gojenia się tkanek. Niestety jest to metoda dużo mniej skuteczna niż łyżeczkowanie i stwierdza się w jej przypadku duży procent nawrotów.
Najrzadziej stosowana metoda to nawiercenia guza wiertłem, co może spowodować samoistne zagojenie się tkanek.
Torbiel samoistna kości po operacji
Torbiel samoistna kości to zmiana chorobowa najczęściej o łagodnym charakterze i rzadko kiedy zagraża rozwinięciem się nowotworu. W niektórych przypadkach torbiel może stać się guzem złośliwym i rozwinąć się w kostniakomięsaka lub włókniakomięsaka. Jednak torbiel samoistna kości wykazuje bardzo dużą tendencję do nawrotów. Ponowne wystąpienie objawów odnotowuje się u ponad połowy pacjentów
Ze względu na możliwość rozwoju choroby nowotworowej zaleca się szybką interwencję i leczenie. Po przebytej operacji trzeba również często poddawać się badaniom kontrolnym i sprawdzać czy choroba nie rozwinęła się ponownie.
