Werbena pospolita (łac. Verbena officinalis) to bylina, znana też jako werbena lekarska. Rośnie niemal w każdej części świata. Jej właściwości doceniano już w starożytności. Do dziś jest stosowana jako roślina lecznicza.
Werbena pospolita – zastosowanie
Werbena pospolita była stosowana już w starożytności. Celtowie używali jej do sporządzania mikstur potrzebnych do odprawiania obrzędów. Egipcjanie zaś nazywali ją „łzami isis”, a chrześcijanie „świętym ziołem”. Podobno to ona posłużyła do tamowania krwi z ran Chrystusa. W Chinach ze względu na silne właściwości lecznicze była nazywana „zębem smoka”.
Właściwa nazwa pochodzi jednak od celtyckiego słowa „farfaen”, co znaczy „wyprzeć kamienie”. Werbena osiąga 75-80 cm wysokości. Posiada charakterystyczne czworokątne łodygi – proste i rozgałęzione. Jej kwiaty mają bladoróżowy kolor i są zebrane w wydłużonych kwiatostanach. Lecznicze zastosowanie ma zioło zbierane w lipcu, w czasie kwitnienia i letniej suszy.
Werbena pospolita znajduje także zastosowanie jako roślina ozdobna – na kobierce, rabaty, kwietniki czy nawet na obwódki kwiatowe. Idealna do wiejskiego ogrodu, lecz dobrze wygląda również rosnąc w doniczce na balkonie lub tarasie. W uprawie roślina jest wrażliwa na przymrozki. Wymaga codziennego, regularnego podlewania. Lubi wiosenne zasilanie nawozem, ale nie należy przesadzić, gdyż później słabiej kwitnie.
Werbena pospolita – właściwości lecznicze
Werbena pospolita posiada szereg właściwości leczniczych ze względu na zawartość kumaryny, glikozydów, werbaliny czy substancji gorczycowych. Można stosować ją na wiele dolegliwości. Stosuje się zarówno doustnie jak i zewnętrznie. Ze względu na właściwości przeciwkaszlowe, wykrztuśne i przeciwzapalne stosowana jest w stanach zapalnych górnych dróg oddechowych, w grypie, przy przeziębieniu, a także przy zapaleniu zatok.
Stosuje się ją również przy kamicy żółciowej oraz chorobach układu moczowego. Działa moczopędnie. Ma także zastosowanie u pacjentów z przerostem tarczycy. Przez długi czas zalecana była do picia karmiącym matkom, ze względu na właściwości pobudzające laktację. Ma również działanie uspokajające. Znajduje więc zastosowanie przy bezsenności, migrenie, nadmiernej nerwowości. Bywa pomocna w łagodzeniu objawów menopauzy. Posiada też właściwości antybakteryjne. Ze względu na właściwości rozkurczowe jest polecana przy problemach trawiennych. Powoduje przyspieszenie metabolizmu. Przez działanie rozkurczowe odradzana jest kobietom w ciąży.
Werbena pospolita stosowana zewnętrznie również ma działanie rozkurczowe, a także łagodzi i przyspiesza gojenie ran. Używana jest przy stanach zapalnych skóry oraz rumieniu pośladkowym. Napar z liści wykorzystywany jest w zapaleniu spojówek jako kompres. Działa korzystnie na zmęczone oczy.
Werbena pospolita – sposób użycia
Werbena pospolita jest używana zarówno doustnie jak i zewnętrznie. Z liści przyrządza się napary służące do picia, przemywania czy kompresów, jak i nalewkę do picia. Oto kilka przykładów użycia z przepisami:
Werbena pospolita – napary
Napary z werbeny pospolitej sporządza się zarówno do picia jak i na okłady. Wykorzystuje się do tego suszone liście. Napar do picia przygotowuje się zalewając dwie łyżeczki suszonych liści ok. 150 ml. wrzącej wody. Następnie należy parzyć pod przykryciem przez 10-15 minut. Najlepiej pić 3 razy dziennie po pół szklanki naparu. Dla smaku można dodać plasterek cytryny, łyżeczkę miodu lub konfitury. Uzyska się wtedy smaczną herbatkę. Podobnie sporządza się napar do stosowania zewnętrznego w formie okładów czy kompresów. Po zalaniu wrzątkiem parzyć wystarczy przez ok. 10 minut. Chorą skórę, rany lub też oczy należy przemywać nasączonym letnim naparem wacikiem 2-3 razy dziennie.
Werbena pospolita – nalewka
Nalewka z werbeny pospolitej to kolejny sposób na zioło do picia. Przyrządzać należy ją w stosunku 1:5. Ziele trzeba zalać 40% alkoholem i macerować. Następnie odstawić na kilka tygodni. Minimalny czas odstawienia to 7 dni. W celach leczniczych najlepiej pić ok. 10 ml. nalewki, 3 razy dziennie. Przepis można udoskonalić według własnych upodobań, dodając na przykład cukier czy miód.
Werbena pospolita – kąpiel z werbeny lekarskiej
Kąpiel jest kolejnym możliwym sposobem użycia werbeny lekarskiej. Najpierw należy przygotować napar. W tym celu 2-3 łyżki suszonych liści zaparzyć w ok. litrze wody przez 15 minut. Następnie wystarczy dodać napar do wody w wannie. W takiej kąpieli można spędzić od kilku do kilkunastu minut. Kąpiel działa pobudzająco i odprężająco.
Werbena pospolita – okłady ze świeżych liści
Okłady ze świeżych liści również są popularnym zastosowaniem. Wystarczy zerwać liść i przyłożyć do chorej skóry lub rany. W Brazylii liście werbeny lekarskiej są powszechnie stosowane do łagodzenia ukąszeń jadowitych zwierząt. Jednak należy pamiętać, że może ona wywołać reakcję alergiczną, choć z niektórymi reakcjami sama potrafi sobie poradzić.
Z liści werbeny pospolitej można również sporządzić płukankę, którą stosuje się w chorobach gardła. Wyciąg z kwiatów zaś ma zastosowanie w leczeniu migreny oraz problemów z niedokrwistością. Werbena lekarska może być również stosowana jako przyprawa do potraw. Nie tylko wzbogaca ich aromat, ale może być stosowana jako zamiennik soli, zwłaszcza do zup, sałatek, ryb czy też przetworów.
