Brzoza omszona (Betula pubescens Ehrh.) jest jednym z gatunków drzew liściastych z rodziny brzozowatych (Betulaceae Gray). Zakres występowania tejże rośliny określono na niektóre z rejonów Europy (zachodnia, środkowa i północna), Syberię i Kaukaz. Do środowisk występowania tej rośliny wlicza się także Grenlandię. Jest to jeden z 7 gatunków brzozy, jakie występują w Polsce. Spotkać ją można na niżach, rzadziej w górach.
Występuje w lasach bagiennych, wliczając w to olsy. Rośnie więc ma glebach charakteryzujących się wysoką wilgotnością, a także podmokłych, suche podłoże nie jest dla niej dobrym środowiskiem. Jednak w szczególnych przypadkach odpowiednio wilgotny, obfitujący w mgły klimat pozwala jej na zajmowanie gleb względnie suchych, tak jak na przykład na Wyspach Brytyjskich. Jest mniej wrażliwa na światło niż bardziej pospolita brzoza brodawkowata, tak więc może występować na bardziej zacienionych terenach. Wykazuje odporność na mróz. Gatunek ten łatwo krzyżuje się z brzozą brodawkowatą.
Brzoza omszona – charakterystyka
Brzoza omszona osiąga wysokości oscylujące w granicach 20 m. Kwitnie w kwietniu lub maju, niedługo po brzozie brodawkowatej. Jej korona ma owalny kształt, a gałęzie nigdy nie zwisają, są uniesione, bądź rozłożone w poziomie. Młode gałązki pokryte są włoskami, nigdy nie mają za to żywicznych brodawek, a włoski wypadają, kiedy drzewo się starzeje. Kora młodego osobnika ma fioletowoczerwony kolor, w późniejszych etapach rozwoju rośliny kolor zmienia się na biały. Pień łuszczy się płatami, a starsze jednostki wyróżniają się spękaną korą.
Liście tego gatunku brzozy mają barwę ciemnozieloną, powierzchnia dolna jest jaśniejsza. Siateczkowe unerwienie jest tutaj wyjątkowo gęste, a poszczególne nerwy mają kolor brunatny lub niemalże biały. Powierzchnia liścia, tak jak ogonki liściowe, jest omszona i zawiera włoski gruczołowe, jednak ich ilość jest niewielka. Kształt liści jest jajowaty bądź zbliżony do rombu. Są krótko zaostrzone i osiągają do 6 cm długości. W zestawieniu z liśćmi bardziej znanej brzozy białej liście brzozy omszonej są grubsze i mniejsze. Ich ustawienie jest skrętoległe.
Owocami tego drzewa są obustronnie uskrzydlone orzeszki, które znajdziemy w walcowatych owocostanach. Owocostany rozpadają się po dojrzewaniu.
Brzoza omszona – właściwości lecznicze
Brzoza omszona dzięki swym bogatym właściwościom leczniczym jest uważana za roślinę leczniczą. Bardzo użytecznym elementem brzozy omszonej jest liść, najczęściej pozyskiwany w maju i w lecie, kiedy jest jeszcze lepki. Odpowiednio stosowany może odtruwać i wzmacniać organizm. Znany jest także z pozytywnego wpływu na układ moczowy, dezynfekuje drogi moczowe i działa moczopędnie. Poza tym wykazuje działanie napotne.
Ceniony jest także sok pozyskiwany z tego gatunku. Ma właściwości wzmacniające i odtruwające, a także znacznie przyspiesza przemianę materii i pomaga usunąć z organizmu jej zbędne produkty.
Działania pączków tej rośliny są nieuchwytne.
Brzoza omszona – zastosowanie
Z uwagi na swoje właściwości we współczesnym ziołolecznictwie liście brzozy omszonej wykorzystuje się najczęściej w leczeniu chorób dróg moczowych. Stosuje się je przy kamicy moczowej i niewydolności nerek.
Sok z brzozy, tak samo jak liście, stosuje się w przewlekłych chorobach układu moczowego. Używa się go również w celu oczyszczenia organizmu. Według medycyny ludowej sok przyczynia się także do wybielania skóry i niwelowania piegów. Sok pozyskuje się z pni i gałęzi. Jest to orzeźwiający napój o słodkawym smaku. Wykorzystywany się w kosmetykach, a w niektórych krajach także do wyrobu piwa bądź syropu.
W przewlekłych chorobach dróg moczowych, niewydolności nerek, oraz przy łuszczycy stosuje się napar z liści, które zawierają szereg czynnych substancji. Można nim także przemywać suchą i łuszczącą się skórę. Jest to także odżywcza płukanka do włosów. Dzięki niej włosy są wzmocnione, odżywione, nadaje im lekkości i blasku. Może także przyczynić się do ich delikatnego rozjaśnienia.
Poza zastosowaniami wykorzystującymi właściwości lecznicze roślina wykorzystywana jest również w roli dekoracyjnej. Sadzi się ją w parkach i ogrodach. Ze względu na białą korowinę jest to ceniony element dekoracyjny.
Brzoza omszona przypomina swym działaniem i stosowaniem brzozę brodawkowatą.
Brzoza omszona – sposób użycia
Napar z liści brzozy przygotowuje się z łyżki suszu. Stosuje się go najczęściej w przypadku łuszczycy. Należy go wsypać do szklanki z gorącą wodą i zostawić pod przykryciem na 15 minut. Taki roztwór powinno się spożywać pomiędzy posiłkami, w ilości nie większej niż pół szklanki.
Liście brzozy mogą być również składnikiem płukanek kupionych w sklepach bądź w aptekach. Pozyskuje się je, gdy są młode, a suszenie odbywa się w cieniu. Płukankę możemy przygotować przy pomocy liści, które również możemy znaleźć w sklepie lub aptece. Zazwyczaj sprzedawane są one w torebkach. Do jednego płukania będziemy potrzebować dwóch. Torebki należy zaparzyć w litrze wody i pozostawić pod przykryciem przez czas od 5 do 15 minut. Przed użyciem trzeba umyć włosy i dolać do płukanki chłodnej wody.
