Topola czarna (łac. Populus nigra) jest drzewem z rodziny wierzbowatych. Posiada rozłożystą koronę o średnicy ok. 2 m. z wzniesionymi konarami. Osiąga wysokość ok. 30-40 m. Inaczej nazywana jest sokorą lub topolą nadwiślańską. Często rośnie w dolinach rzek, nad brzegami jezior, a także w lasach. Dobrze wytrzymuje nawet okresowe zalania, za to jest wrażliwa na suszę. Jest również drzewem ozdobnym, sadzonym w parkach czy wzdłuż ulic. Kwitnie w marcu i kwietniu, a liście rozwija dopiero pod koniec maja. Wśród wielu gatunków topoli, to właśnie topola czarna znana jest najbardziej ze swoich właściwości leczniczych.
Topola czarna – zastosowanie
Topola czarna ma wiele zastosowań w lecznictwie. Przede wszystkim stosowane są jej pąki, ale także liście czy kora. Pączki zbiera się poprzez ścięcie gałązek i ręczne obłamywanie. Robi się to wczesną wiosną, zanim pączki zaczną pękać. Następnie pączki są suszone w cieniu, w przewiewnym miejscu. Temperatura nie może przekraczać 30 stopni Celsjusza. Z 3,5 kg. świeżych pączków otrzymuje się 1 kg. suszu. Od połowy maja do lipca można zbierać liście. Te należy suszyć w temperaturze otoczenia, w ciemnym i przewiewnym miejscu. Podobnie postępuje się z korą, która jest zbierana wczesną wiosną.
Poza leczniczym zastosowaniem, topola czarna ma również zastosowanie przemysłowe. W dawnych czasach odwarem z pączków farbowano wełnę na złoty kolor. Dziś natomiast pozyskuje się żółty barwnik dla celów przemysłowych. Stosowana jest także do garbowania skór. Drewno topoli czarnej to świetny materiał stolarski. Wyrabiane są z niego również zapałki, a także celuloza.
Topola czarna – właściwości lecznicze
Topola czarna posiada mnóstwo właściwości leczniczych. Jej pączki zawierają ogrom substancji, które sprawiają, że są pomocne w wielu dolegliwościach. W pączkach topoli czarnej znajduje się mieszanina pochodnych salicylowych, flawonoidy, garbniki czy fenolokwasy. Ponadto pączki zawierają do 5% olejku lotnego, a także substancje żywicowe i woskowe. Poza tym w pączkach obecne są także sole mineralne i glikozydy fenolowe, m.in. salicyna oraz populina. Pączki topoli czarnej są składnikiem wielu ziołowych mieszanek. Kora topoli czarnej zawiera, podobnie jak pączki, garbniki, flawonoidy, fenolokwasy, glikozydy fenolowe i salicylany, które przekształcają się w organizmie w kwas salicylowy, przez co mają działanie przeciwzapalne, antyseptyczne oraz rozgrzewające.
Napar z pączków ma właściwości moczopędne, napotne, odkażające i przeciwzapalne. Stosuje się go w stanach zapalnych dróg moczowych czy nerek, jak również gruczołu krokowego u mężczyzn. Używa się go również w skazie moczanowej, gośćcu stawowym, a nawet w przewlekłej chorobie reumatycznej. U osób starszych ma zastosowanie też w rwie kulszowej. Ponadto stosowany jest do leczenia nieżytów dróg oddechowych i krtani.
W postaci wlewek napar z topoli czarnej jest pomocny dla osób zmagających się z żylakami odbytu. Przemywanie jest pomocne w schorzeniach zewnętrznych narządów płciowych i pochwy u kobiet. Topola czarna działa również korzystnie na układ odpornościowy poprzez wzmocnienie organizmu i pobudzanie układu immunologicznego. Ma również działanie odtruwające, jak i regenerujące przy zmęczeniu o podłożu nerwowym. Ze względu na właściwości przeciwgorączkowe, topola czarna sprawdzi się w walce z przeziębieniem czy grypą.
Zmiażdżone pączki lub maść stosuje się do smarowania skóry dotkniętej chorobą i owrzodzeniami, a także na trudno gojące się rany.
Topola czarna – sposób użycia
Topola czarna, jak większość roślin leczniczych, posiada różne sposoby użycia. Jest stosowana zarówno do picia jak i zewnętrznie w formie okładów, kompresów czy maści. Stosowane są nawet świeżo zmiażdżone pączki. Oto kilka najpopularniejszych sposobów użycia.
Napar z pączków
Napar z pączków przygotowuje się poprzez wsypanie połowy łyżki stołowej pączków do szklanki i zalanie wrzątkiem. Następnie zaparza się to przez 15 minut. Gotowy napar należy pić po 2 łyżeczki, 3 razy dziennie. Napar można mieszać z grzanym winem. Oprócz picia można stosować go do robienia okładów czy kompresów.
Odwar z kory
Odwar z kory przygotowuje się inaczej niż napar z pączków. Czubatą łyżkę stołową kory należy gotować przez 20 minut z dwoma szklankami wody. Najpierw gotuje się to pod przykryciem, a na ostatnie 5 minut zdejmuje się pokrywkę. Pić należy jeszcze ciepły odwar podczas przeziębienia, grypy czy w jakichkolwiek infekcjach bakteryjnych lub wirusowych.
Nalewka
Nalewka może posłużyć nie tylko do picia, ale również do dezynfekcji lub znieczulenia skóry oraz łagodzenia obrzęków. Przyrządza się ją w proporcji 1:5. Pączki zalewa się gorącym alkoholem 60-70%. Macerować należy przez minimum 7 dni. Codziennie trzeba wstrząsnąć. Na koniec przefiltrować. Nalewkę zażywa się 1-4 razy dziennie po 5-10 ml.
Maść z topoli czarnej
Maść można wykonać samodzielnie w domu. Potrzebna będzie jednak do tego maść Alantan, która jest dostępna w każdej aptece. Łyżeczkę pączków topoli czarnej należy rozetrzeć w moździerzu, a następnie dokładnie wymieszać z 30 gramami Alantanu. Maść jest lekarstwem na trudno gojące się rany czy nawet żylaki, zarówno nóg jak i odbytu.
