Mącznica lekarska – to roślina która pospolicie występuje na półkuli północnej, w Europie, Azji, Ameryce Północnej, Grenlandii. Nie oznacza to w praktyce iż nie można jej spotkać w Polsce. Jest bardzo popularna w szczególności w północnych rejonach kraju. W Polsce mącznica lekarska zaliczana jest do roślin objętym systemem ochronnym, i zaliczana jest do gatunków zagrożonych wyginięciem.
Jej głównym miejscem bytowania są sosnowe lasy na brzegach, w zaroślach i na wrzosowiskach, przeważnie na piaszczystym podłożu, glebach ubogich.
Charakterystyczne dla mącznicy jest to iż jest to roślina wiecznie zielona o gałęziach długości do 1 m, rozesłanych, tworzących darnie. Liście osadzone skrętolegle, do 3 cm długie, wyrastają na krótkim ogonku. Są one kształtu łopatkowego lub odwrotnie jajowatego, na szczycie zaokrąglone, całobrzegi, lśniące skórzaste.
Mącznica lekarska – zastosowanie
Surowcem zielarskim są liście zbierane jesienią z górnych części pędów. Przypominają bardzo wyglądem liście popularnej borówki brusznicy, lecz odróżnia je gęsta siateczka nerwów, widoczna po spodniej stronie blaszki.
Liście mącznicy zawierają glikozydy fenolowe, głównie arbutynę, garbniki hydrolizujące, flawonoidy, kwasy polifenolowe, trójterpeny i sole mineralne. Kwiaty mącznicy są drobne, bladoróżowe, pięciokrotne, w kształcie dzbanuszka, na szczycie tworzą niewielkie grona. Roślina kwitnie od maja do lipca. Glikozydy fenolowe, a zwłaszcza arbutyna, oraz garbniki ulegają w moczu hydrolizie w wyniku czego powstają bakteriobójcze związki, hydrochinon i pirogalol.
Mącznica lekarska to zimozielona krzewinka, wytwarzająca cienkie, długie, płożące się pędy o długości dochodzącej nawet do 1 m. Roślina tworzy kępę o wysokości 20–50 cm. Liście są niewielkie (1,5–3 cm), skórzaste, o odwrotnie jajowatym kształcie, ciemnozielone z wierzchu, pod spodem jasnozielone.
Mącznica lekarska kwitnie w maju i czerwcu. Kwiaty mają jasnoróżową lub białą barwę i dzbaneczkowaty kształt. Są miododajne. Mącznica lekarska to także roślina lecznicza, stosowana w leczeniu chorób zapalnych dróg moczowych.
Owoc to czerwona mączysta jagoda (stąd nazwa mącznica), wyglądem przypominająca owoc brusznicy. W lecznictwie stosuje się liście mącznicy, które można zbierać ze stanu dzikiego tylko mając specjalne zezwolenie. Dobry surowiec powinien mieć barwę zieloną , smak gorzkawy, ściągający, nie wykazywać zapachu.
Mącznica lekarska – właściwości lecznicze
Mącznica lekarska posiada bardzo bogate właściwości lecznicze. Wśród najczęściej wymienianych odnotowuje się dobroczynne właściwości wyciągu z liści mącznicy lekarskiej które hamują rozwój drobnoustrojów w drogach moczowych, również szczepów opornych na różnego rodzaju antybiotyki.
Mącznica lekarska zawiera glikozydy (między innymi arbutynę), związki flawonowe oraz kwasy organiczne i duże ilości garbników. Składniki te działają moczopędnie, odkażająco-antyseptycznie, pomagają wydalać wraz z moczem szkodliwe dla organizmu jony sodu, częściowo także jony chlorkowe. Ale to nie jedyne znane ich działanie, mianowicie dzięki dużej ilości garbników zawartych w surowcu działanie mącznicy lekarskiej jest ściągające, przeciwbakteryjne i przeciwzapalne, zwłaszcza na błonę śluzową przewodu pokarmowego.
Preparaty z mącznicy działają przeciwbiegunkowo, uszczelniają naczynia włosowate i ograniczają szkodliwość toksyn w przewodzie pokarmowym. Stosuje się je do leczenia stanów zapalnych w szczególności dróg moczowych, a także nerek i pęcherza, zwłaszcza stanów przewlekłych i nawracających oraz jako środek moczopędny w kamicy. Przy ich stosowaniu mocz przyjmuje zabarwienie oliwkowozielone.
Należy zachować ostrożność w stosowaniu preparatów z mącznicy lekarskiej gdyż zbyt duże dawki lub długotrwałe stosowanie mogą wywołać wymioty, biegunkę, bóle brzucha, a nawet krwiomocz.
Mącznica lekarska stosowana jest przede wszystkim w zakażeniach bakteryjnych dróg moczowych i pęcherza moczowego. Należy jednak pamiętać, że napary i preparaty z mącznicy są skuteczne wyłącznie w środowisku zasadowym. 
W czasie kuracji należy więc dbać o alkalizację moczu, a więc o utrzymanie pH na poziomie powyżej 7. Naturalnymi surowcami alkalizującymi są między innymi produkty mleczne oraz warzywa. Mącznica zalecana jest również przy biegunkach, wzdęciach i kolkach jelitowych, zapalenie nerek, zapalenie miednicy, zapalenie cewki moczowej w następstwie do rzeżączki, leczenie łagodnego przerostu prostaty.
Mącznica lekarska – sposób użycia
Odwar
Przepis; należy 20 g liści zagotować w 250 ml wody przez 15 minut, następnie odstawić do naciągnięcia na krótko. Zaleca się zażywać po 1-1,5 łyżki stołowej co 3 godziny (konsekwencja przyjmowania tego wywaru jest zauważalne zabarwienie moczu na zielono).
Mącznica lekarska – dawkowanie
W przypadku suszu dwie łyżki mącznicy lekarskiej należy zalać szklanką zimnej wody, zostawić na 12 godzin, odcedzić, zagotować i pić trzy razy dziennie.
Jeśli mącznica przyjmowana jest w formie tabletek, nie należy przekraczać dawki 3 gramów mącznicy lekarskiej. Lek można stosować 7 dni, po tym czasie należy skonsultować się z lekarzem. W żadnym wypadku nie można stosować mącznicy lekarskiej dłużej niż przez 14 dni i nie częściej niż 5 razy w roku. Przedawkowanie grozi wystąpieniem anemią, uszkodzeniem żołądka.
