Marzanka wonna- to roślina, której wysokość nie przekracza 30 centymetrów. Wytwarza liczne pędy i rośnie grupami, tworząc tak zwane łany. Charakteryzuje ją przyjemny zapach siana. Zawdzięcza to kumarynie która znajduje się w składzie marzanki wonnej. Kwitnie białymi niewielkimi kwiatami. Liście wyrastają w kółkach.
Co charakterystyczne marzanka wonna, początkowo występowała w rejonach Europy i Azji. Obecnie występuje także w klimacie umiarkowanym. W Polsce marzankę wonną, można znaleźć praktycznie na całym niżu. Rośnie w lasach liściastych. W Polsce, od pewnego czasu została objęta całkowitą ochroną gatunkową.
Marzanka wonna – zastosowanie
Marzanka ma przyjemny i intensywny zapach oraz gorzkawy smak. Używana jest do aromatyzowania owoców i tytoniu. W okręgu berlińskim w Niemczech podawany jest sok z marzanki z piwem pszenicznym Berliner Weiße. Już 1200 lat temu w Niemczech wytwarzano winną nalewkę z marzanki (tzw. napój majowy).
Kilka gałązek tego ziela włożonych do szafy nadaje przyjemny zapach bieliźnie. Wykorzystywana jest także w przemyśle , szczególnie w produkcji likierów ziołowych oraz aromatyzowania jednej z polskich wódek.
Wykorzystywana jest także do celów spożywczych w szczególności można przyprawiać nią budynie, kompoty, słodycze i lody. Nigdy jednak nie dodaje się drobno posiekanych liści marzanki, jak to bywa w przypadku innych roślin, ale lekko przewiędnięte ulistnione pędy wkłada się do potraw na krótko i wyjmuje. Marzanka jest używana jako przyprawa do ciast, cukierków, napojów pitnych, zup, sosów i ziołowych herbatek.
Marzanka wonna – właściwości lecznicze
Zastosowanie marzanki wonnej jest bardzo szerokie, a to głównie dzięki zawartości asperulozydu i kumaryny, które wykazuje działanie przeciwskurczowe na mięśnie gładkie, nieznacznie przeciwzapalnie i uspokajająco na układ nerwowy.
Wewnętrznie stosowana jest także w zaburzeniach krążenia obwodowego, żylakach odbytu i nóg, zastojach żylnych, lekkich stanach skurczowych dróg moczowych i jelit. Również jako środek moczopędny o łagodnym działaniu. W stanach pobudzenia i nerwicach wegetatywnych.
Przetwory marzanki wonnej rozszerzają naczynia obwodowe, poprawiają krążenie krwi, wykorzystywane są także w zastojach żylnych, żylakach odbytu, nóg i podudzi. Odwar z ziela wykorzystywany jest w stanach skurczowych dróg moczowych i jelit, w nieżytach przewodu pokarmowego i jelit, w skąpym wydalaniu moczu i puchlinie nóg, w nerwicy wegetatywnej, snu, jako środek rozkurczowy i uspokajający przy bólach.
Picie odwaru z ziela powoduje lekkie przyciemnienie jasnej, bladej skóry.
W przeszłości marzankę wonną wykorzystywano w leczeniu chorób wenerycznych, hemoroidów, kamicy moczowej, puchliny wodnej, melancholii, histerii, gośćcu (reumatyzmie) i schorzeń wątroby (żółtaczka, obrzmienie).
Wodne wyciągi z przytulii działają regulująco na wypróżnienia, moczopędnie, rozkurczowo, uspokajająco i żółciopędne. Kąpiele z dodatkiem odwaru z ziela działają odkażająco, pobudzają krążenie obwodowe, są pomocne w zastojach żylnych, poprawiają pigmentację skóry.
Czasami marzanka wonna znajduje też zastosowanie przy łagodnych dolegliwościach trawiennych.
Zewnętrznie bywa stosowana do okładów w niektórych chorobach skóry (wysypkach, czyrakach).
Stanowi też surowiec do produkcji niektórych leków homeopatycznych.
Ziele to używane jest w postaci naparu jako środek uspokajający i wzmacniający system nerwowy. Surowiec ten działa także moczopędnie i łagodząco przy schorzeniach wątroby; trzustki, przy grysiku dróg moczowych, a także w puchlinie wodnej. Trzeba pamiętać, że długotrwałe przyjmowanie tego leku może uszkodzić wątrobę.
Marzanka wonna – sposób używania
Napar
Przepis; należy zalać 1 łyżkę marzanki wonnej, jedną szklanką wrzątku. Zaleca się stosowanie w dawce 50 ml 4 razy dziennie, przez 1-2 miesiące w leczeniu nadciśnienia, nadpobudliwości nerwowej, migreny, kamicy żółciowej i moczowej, chorób alergicznych i reumatycznych. Napar ten wykazuje działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne.
Napar zastosowany na skórę odkaża i usuwa stan zapalny, zmniejsza łojotok, poprawia elastyczność skóry. Łagodzi objawy zaczerwienia na twarzy w przebiegu trądziku różowatego. W przypadku hemoroidów i zapalenia odbytu polecam mocny odwar doodbytniczo lub wyciąg gęsty (suchy) w czopkach i wlewkach, ponadto na podłożu żelowym, np. żelatynowym, agarowym.
Marzanką wonną można aromatyzować sałatki owocowe, słodkie zupy i lemoniady.
Przygotowuje się z niej również kruszon, zwany też majowym wówczas 2 – 3 świeże, ulistnione łodygi zalewa się 11 białego wina i pozostawia na 3 godziny, następnie przecedza, dolewa szampana i podaje z lodem. Marzanki należy używać z umiarem, gdyż duże dawki mogą spowodować zatrucie, u kobiet ciężarnych mogą być przyczyną poronienia.
Marzanka wonna korzystnie działa przy nieżytach układu oddechowego i zapaleniu płuc.
Nalewka marzankowa ma kumarynowy zapach i smak i może służyć do doprawiania nalewek smakowych. Gęsta nalewka na glicerynie czystej i alkoholu 40% (1:1) może być stosowana miejscowo w leczeniu stanów zapalnych i owrzodzeń narządów płciowych, odbytu i jamy ustnej (do pędzlowania). Warto mieć na uwadze to iż świeże ziele przytulii wonnej ma więcej kumaryn niż suche.
