Dializa to rodzaj mechanizmu oczyszczania nerek, który odpowiedzialny jest za wyeliminowanie wszystkich nagromadzonych odpadów i niepożądanej ilości wody z krwi pacjenta. Dializa wykonywana jest osobom, które cierpią na niewydolność lub całkowite uszkodzenie nerek.
Podstawowa definicja mówi o sztucznym filtrowaniu krwi i zastąpieniu nieprawidłowo pracujących nerek, metodą sterowalną regulującą poziom wody i minerałów oraz usuwającą szkodliwe substancje. Zdrowe nerki pacjentów same regulują parametry wody i minerałów we krwi, a także na bieżąco eliminują uboczne pierwiastki. Niestety, dializa nie jest w stanie zastąpić w 100% pracy nerek, ze względu na brak systemu, który wpływa na pracę ludzkiego metabolizmu.
Co to jest dializa?
Zasadniczo, nerki zdrowego człowieka filtrują około 120 do 150 litrów krwi każdego dnia. W momencie, gdy nerki przestają prawidłowo działać, pewne odpady gromadzące się we krwi i przestają być usuwane. Wtedy też, może dojść do całkowitej niewydolności narządów oraz śmierci pacjenta. Powodem, dla którego dokonuje się dializy jest głównie nieprawidłowe funkcjonowanie nerki bądź nerek, które doprowadza do przewlekłej bądź ostrej postaci zapalenia tego organu.
Generalnie, dializa zapobiega przedostawaniu się produktów przemiany materii do niebezpiecznych poziomów. Może również usuwać toksyny lub narkotyki z krwi w nadzwyczajnych sytuacjach. Istnieją trzy, różniące się od siebie rodzaje dializy. Pierwsza to przerywana hemodializa. Drugi typ do tzw. dializa otrzewnowa. Trzeci rodzaj to ciągłe terapie nerkozastępcze. To, jakie podejście zostanie wybrane, zależy od stanu chorobowego pacjenta, dostępności w danym szpitalu oraz ponoszonych kosztach.
Rodzaje dializy
Przerywana hemodializa
Hemodializa to procedura medyczna, podczas której krew pacjenta krąży poza jego ciałem. Krew zostaje przepuszczana przez specjalną maszynę z profesjonalnie dobranymi filtrami. Dochodzi do przepływu krwi przez elastyczną rurkę zwaną cewnikiem, która wprowadzana jest przez żyły pacjenta. Podczas zabiegu, podobnie jak u zdrowego pacjenta, sztuczne filtry dokonują usuwania odpadów z krwi.
Natomiast, odfiltrowana przez maszynę krew, wraca do pacjenta przez inny cewnik. Cały system działa prawie identycznie jak sztuczna nerka. Niestety, hemodializa wymaga od pacjenta poddania się tzw. powiększeniu naczyń krwionośnych. To wymagana czynność, ze względu na przygotowanie żył do regularnego zakładanie cewników. Hemodializa jest zwykle wykonywana do trzech razy na tydzień, przez maksymalnie cztery godziny. Jednak ilość i długość zależy od stanu zdrowia pacjenta i parametrów wydolności nerek.
Dializa otrzewnowa
W przeciwieństwie do hemodializy, dializa otrzewnowa działa poprzez dyfuzję. W dializie otrzewnowej sterylny roztwór dializatu, bogaty w minerały i glukozę, przepuszcza się przez rurkę do jamy otrzewnej, która otacza jelito grube. Tego typu mechanizm wykorzystuje naturalną zdolność filtracyjną otrzewnej do filtrowania produktów odpadowych z krwi. Takiego rodzaju dializat zostawia się przez jakiś czas pozostawia się w jamie brzusznej, do momentu wchłonięcia wszystkich niepotrzebnych odpadów.
W następnym kroku wyciągany jest przez specjalną rurkę i wyrzucany. Ta wymiana lub cykl jest zwykle powtarzany kilka razy w ciągu dnia. Plusem takiego mechanizmu jest to, że można tego dokonać o każdej porze, nawet w nocy, ponieważ za jego działanie odpowiedzialny jest automatycznie działając system. Eliminacja niepożądanej wody lub ultrafiltracja zachodzi poprzez osmozę. Roztwór dializacyjny ma wysokie stężenie glukozy, a to powoduje ciśnienie osmotyczne.
Ciśnienie powoduje, że płyn przemieszcza się z krwi do dializatu. W rezultacie więcej płynu jest odprowadzane niż jest wprowadzane. Zasadniczo, lekarze uważają, że dializa otrzewnowa jest mniej skuteczna niż hemodializa. Pierwszy podawany argument mówi o tym, iż zajmuje dłuższe okresy czasu. Drugi stwierdza, że usuwa mniejsze ilości całkowitego produktu odpadowego, soli i wody.
Dializa tymczasowa
Jednak dializa nie musi być podawana przez całe życie. Są przypadki, które wymagają tylko i wyłącznie tymczasowego stosowania dializy. Ciągła dializa – najbardziej powszechna, trwa około sześciu godzin. Istnieją również takie, które trwają nawet całą dobę i są zwykle przeznaczone do leczenia nagłych przypadków, zagrażających życiu pacjenta. Ponadto, tymczasowa dializa zalecana jest w kilku, następujących sytuacjach:
- nagły, niespodziewany lub ostry spadek funkcjonalności nerek,
- przedawkowanie narkotyków bądź substancji toksycznych,
- nadzwyczajne uszkodzenie nerek w wyniku urazów mechanicznych,
- przewlekłej choroby serca.
W takich przypadkach, regeneracja nerek następuje bardzo szybko i sprawnie, a w dalszych perspektywach nie wymaga ponownego leczenia.
Czy dializa jest efektywna?
Przede wszystkim dializa jest skuteczna i niezbędna w przypadku pacjentów z ostrą niewydolnością nerek, ponieważ to jeden z nielicznych sposobów na zastąpienie pracy prawdziwej nerki. Warto jednak podkreślić, że dializa wymaga od pacjenta pewnych restrykcyjnych kroków. Mianowicie, dializowani ludzie muszą uważać na ilość spożywanych produktów oraz przyjmowanej wody i leków.
Istotne jest to, że dializa nie ogranicza człowieka w prowadzeniu normalnego życia. Można normalnie pracować, podróżować i uczyć się. Pewnymi skutkami ubocznymi poddawania się dializom są trudności, w przypadku kobiet, z zajściem w ciąże, ponieważ w pewnym stopniu koliduje to z procesem płodności. Jeżeli jednak, kobieta zajdzie w ciąże podczas przyjmowania szeregu dializ, będzie konieczność zwiększania ich ilości. W przypadku mężczyzn również występuję pewne trudności, jednak ich skala jest zdecydowanie mniejsza, niż u kobiet.
