Aterektomia (z ang. atherectomy) jest zabiegiem z rodzaju przezskórnych interwencji wieńcowych (PCI). To przezskórna interwencja, której celem jest usuwanie złogów miażdżycowych. Powodują one bowiem zawężenie w świetle naczynia. Usunięcie złogów powoduje udrożnienie tętnic i przywrócenie prawidłowego przepływu krwi.
RODZAJE ATEREKTOMII
Aterektomia jest przeprowadzana w trzech rodzajach: jako kierunkowa (DCA – Directional Coronary Atherectomy), ssąca (TEC – Transluminal Extraction Catheter) oraz aterektomia rotacyjna (rotaablacja).
ATEREKTOMIA KIERUNKOWA (TNĄCA, DCA)
W przebiegu aterektomii kierunkowej wpuklające się do światła tętnicy lub pomostu żylnego złogi są stopniowo ścierane. Następnie gromadzone są w aterektomie (usuwany po zabiegu wraz z urządzeniem). Jest to rodzaj cewnika kończącego się sztywnym cylindrem o walcowatym kształcie. Posiada także stożkowaty zbiornik na wycięte złogi.
Jednocześnie naczynia są poszerzane poprzez rozciągania oraz anglioplastyki balonowej do usuwania zmian niekoncentrycznych.
Mimo wysokiej skuteczności ten rodzaj aterektomii jest rzadko stosowany. Urządzenia i elementy są kosztowne. Cewnik ma dość duże rozmiary, co również może stanowić utrudnienie w przypadku poważniejszych stadiów choroby miażdżycowej. W przypadku braku możliwości zastosowania stentu jest to jednak najbardziej bezpieczne i najkorzystniejsze rozwiązanie.
Do tego rodzaju zabiegu są następujące wskazania:
- aterektomii tnącej stanowią wskazanie: zwężenie wywołane restenozą,
- zmiany twarde, niepodatne, częściowo zwapniałe.
Przeprowadzenie zabiegu aterektomii kierunkowej wymaga średnicy naczynia powyżej 2,5 mm. Natomiast blaszka miażdżycowa musi mieć długość mniej niż 20 mm. Warunkiem koniecznym jest także występowanie zwapnienia poza dużą krzywizną. Nie można go wykonać w przypadku tętnicy odchodzącej pod znacznym kątem od aorty.
ATEREKTOMIA SSĄCA
W aterektomii ssącej do rozdrabniania złogów stosowana jest obrotowa turbinka. Usuwany w ten sposób materiał zostaje zasysany przez mechanizm próżniowy. Następuje jego wydalenie z organizmu.
ROTAABLACJA – HSRA (ATEREKTOMIA ROTACYJNA)
Podobnie jak w aterektomii sssącej złogi są rozdrabniane przy pomocy obrotowego bora. Jednak w odróżnieniu od innych metod, materiał jest tu o wiele bardziej drobny. Drobinki złogów są bezpiecznie odprowadzane z krwią, nie ma więc konieczności stosowania dodatkowego do tego celu urządzenia. Brak zagrożenia wystąpienia zatoru.
Przed przeprowadzeniem rotaablacji konieczne jest przeprowadzenie ultrasonografii wewnątrznaczyniowej (ICUS). Dzięki temu jest możliwe usunięcie większej ilości złogów dzięki właściwszemu doborowi odpowiedniej średnicy wiertła.
Rotaablacja jest zabiegiem dość bezpiecznym. Jednak podobnie jak w przypadku innych interwencji tego typu, konieczne jest monitorowanie efektów. W koronografii pozabiegowej czasem pojawia się obraz wskazujący na zaleganie środka cieniującego w świetle naczynia. Mogą także następować zwolnienie przepływu krwi spowodowane zatkanie naczyń przez fragmenty uwalnianych w trakcie zabiegów elementów (np. blaszek, skrzeplin, agregatów płytkowych czy leukocytów).
Rotaablacja jest wskazana w przypadku:
- znacznego zwapnienia,
- długich (>20 mm) zwężeń,
- zmian zlokalizowanych w ujściach tętnic lub na krzywiznach,
- zmian twardych, które uniemożliwiają wszczepienie stentu.
WSKAZANIA DO ZABIEGU ATEREKTOMII
Głównym wskazaniem do przeprowadzenia zabiegu aterektomii są następujące choroby i schorzenia:
- choroba wieńcowa tętnic obwodowych;
- choroba wieńcowa (mniejsza skuteczność);
- zmiany zwapniałe zatykające światło naczynia krwionośnego;
- zmiany w rozwidleniach naczyń;
- zmiany występujące w przypadku restentozy w stencie.
ZABIEG ATEREKTOMII – PRZEBIEG
Zabieg artektomii jest najczęściej przeprowadzany w znieczuleniu miejscowym pod kontrolą skopii. Aterektom (urządzenie umożliwiające rozdrobnienie złogów wapniowych) zostaje wprowadzony do tętnicy przez tętnicę udową (nakłuwaną metodą Seldingera). Narzędzie musi być właściwie ustawione, aby złogi były maksymalnie dostępne dla wiertła. Skopia musi być również odpowiednio umiejscowiona, aby objąć całą zmianę.
W zabiegu artektomii operator po właściwym umiejscowieniu wiertła uruchamia nóż. Przesuwa go powoli, ścinając kolejne złogi. Ze względu na zmniejszenie elastyczności naczyń krwionośnych objętych zmianami konieczna jest wyjątkowa precyzja, by nie uszkodzić ściany tętnicy. Im mniej zaawansowane zmiany tym mniejsze zagrożenie urazu.
JAKA JEST SKUTECZNOŚĆ ATEREKTOMII?
W przypadku braku możliwości zastosowania angioplastyki balonowej aterektomia może być bardzo skuteczna. Doświadczenie wskazuje jednak na to, że największe korzyści przynosi jednoczesne zastosowanie obu metod. Po usunięciu złogów wapniowych warto zastosować dodatkowo stent poprzez angioplastykę balonową.
Skuteczność aterektomii wynosi od około 80 do 99 %.
ATEREKTOMIA – MOŻLIWE POWIKŁANIA
Podobnie jak w przypadku innych interwencji chirurgicznych obejmujących naczynia krwionośne, zabieg aterektomii niesie za sobą pewne ryzyko. Powikłania pojawiają się w przypadku 1,5 – 2 % zabiegów.
Do najczęstszych powikłań należą:
- ostra lub podostra zakrzepica poszerzanego naczynia w wyniku uszkodzenia jej ściany (około 2,6 % zabiegów;
- rozwarstwienie naczynia.
Niezwykle rzadko następstwem prawidłowo wykonanego zabiegu aterektomii jest zgon czy poważne zaburzenia układu krwionośnego. Wyłącznie w przypadku błędu lekarskiego lub zbyt późno przeprowadzonego zabiegu następstwa są bardzo poważne.
