Choroba Rendu-Oslera-Webera (wrodzona naczyniakowatość krwotoczna, HHT) – jest to bardzo rzadka choroba genetyczna charakteryzująca się skłonnością do krwawień. Jest wielonarządowym schorzeniem ścian naczyń krwionośnych, charakteryzującym się anomaliami naczyniowymi, które mogą rozwinąć się w wielu narządach. Dotyczy to naczyń krwionośnych zarówno na skórze całego ciała, w obrębie błon śluzowych nosa, języka, przełyku, spojówek oraz płuc, jak również w obrębie narządów jamy brzusznej – wątroba, żołądek, układ moczowy oraz w gałce ocznej.
Jest to choroba z grupy fakomatoz, czyli grupy schorzeń nerwowo-skórnych, których przyczyną jest nieprawidłowe różnicowanie się komórek we wczesnych fazach rozwoju zarodka. Wiążą się z ryzykiem wystąpienia wad narządów wewnętrznych.
Częstość występowania choroby Rendu-Oslera-Webera jest różna i może wynosić od 1:3500 do 1:5000 w zależności od regionu.
Choroba Rendu-Oslera-Webera – przyczyny
Wrodzona naczyniakowatość krwotoczna jest chorobą genetyczną dziedziczoną w sposób autosomalny dominujący, co oznacza, że do dziedziczenia choroby wystarczy jedna kopia nieprawidłowego genu od rodziców, który może zadecydować o wystąpieniu choroby. Znaczy to również, że w tym przypadku nie ma nosicieli posiadających „ukryty” gen, ponieważ jego wystąpienie w genotypie od razu daje objawy chorobowe.
Przyczyną nieprawidłowości w budowie naczyń krwionośnych w chorobie Rendu-Oslera-Webera jest mutacja genu, który odpowiada za produkcję białka budującego ścianę tych naczyń zwanego endogliną.
Endoglina to glikoproteina błonowa zlokalizowana na powierzchni komórek i wchodząca w skład kompleksu receptora beta TGF. Odgrywa kluczową rolę w angiogenezie, czyli procesie budowy naczyń włosowatych (są to drobne naczynia krwionośne). Endoglina uczestniczy w organizacji cytoszkieletu, czyli sieci struktur białkowych występujących w postaci włókien i nadających komórce kształt i elastyczność. Wpływa na morfologię i migrację komórki. Endoglina odgrywa rolę w rozwoju układu sercowo-naczyniowego i przebudowie naczyń. Jego ekspresja jest regulowana podczas rozwoju serca.
Choroba Rendu-Oslera-Webera – objawy
Uznaje się, że objawy, którymi charakteryzuje się choroba Rendu-Oslera-Webera nie występują zwykle w momencie urodzenia, ale rozwijają się wraz z wiekiem. Najwcześniejsze z nich stają się widoczne już w wieku dziecięcym. Mogą wtedy pojawić się częste krwawienia z nosa, które zazwyczaj nasilają się z wiekiem. Rzadziej dochodzi do krwawień z dróg oddechowych, przewodu pokarmowego i moczowego.
Schorzenie charakteryzuje się występowaniem telangiektazji (rozszerzenia naczyń krwionośnych – drobnych żył i tętniczek) i innych malformacji tętniczo-żylnych prowadzących do krwawień zarówno z nosa i skóry, ale również do niebezpiecznych dla zdrowia i życia krwawień do płuc, mózgu i przewodu pokarmowego. Liczba naczyniaków wzrasta z wiekiem.
Najbardziej charakterystyczne i widoczne objawy pojawiają się na skórze całego ciała, przede wszystkim na plecach, na tułowiu. Mają postać płaskich lub lekko wypukłych wybroczyn. Ich liczba zwiększa się wraz z wiekiem. Podobne zmiany pojawiają się na błonach śluzowych nosa, języka, przełyku, spojówek oraz płuc.
W przebiegu choroby w okresie pokwitania na błonach śluzowych nosa, jamy ustnej, warg i języka, a także przewodu pokarmowego (żołądka, przełyku) oraz dróg moczowych, pojawiają się podatne na urazy naczyniaki, których liczba wzrasta z wiekiem. Nasilają się również objawy kliniczne – wraz z wiekiem mogą również nasilać się również krwawienia.
Ponadto zdarza się, że chorobie towarzyszą inne wady wrodzone takie jak tętniaki aorty i naczyń krwionośnych w mózgu, wielotorbielowatość nerek, zaburzenia czynności płytek krwi, zaburzenia krzepnięcia krwi (hemofilia), choroba Willebranda i inne.
Choroba Rendu-Oslera-Webera – powikłania
Wskutek częstych krwawień, mogących pojawiać się nawet codziennie, bardzo prawdopodobnym i powszechnym powikłaniem jest niedokrwistość z niedoboru żelaza.
Inne powikłania to hipoksemia, czyli niedobór tlenu we krwi, wynikający z obniżenia ciśnienia cząstkowego tlenu we krwi tętniczej, niewydolność serca lub nadciśnienie wrotne spowodowane zajęciem wątroby. Pojawia się również ryzyko udaru z powodu pękniętych naczyń obiegu tętniczo-żylnego w naczyniach mózgowych.
Choroba Rendu-Oslera-Webera – diagnostyka i rozpoznanie
Rozpoznanie choroby Rendu-Oslera-Webera ustala się na podstawie kryteriów Curacao, obejmuje przede wszystkim wywiad rodzinny, czyli występowanie przypadków choroby w rodzinie, aby ocenić prawdopodobieństwo wystąpienia tej choroby u danego pacjenta. W rozpoznaniu istotne jest również występowanie spontanicznych, nawracających i częstych krwawień z nosa; telangiektazji występującej na błonie śluzowej oraz na skórze. Obserwuje się również zmiany w narządach trzewnych (telangiektazje, malformacje naczyniowe w płucach, wątrobie, przewodzie pokarmowym, układzie nerwowym).
Choroba Rendu-Oslera-Webera – leczenie
Nie ma leczenia, które usuwa bezpośrednio przyczynę problemu – stosuje się leczenie objawowe, mające na celu złagodzenie objawów. Krwotoki z nosa leczy się miejscowo lekami hemostatycznymi bądź tamponadą, ewentualnie zabiegami dermoplastycznymi, czasem potrzebne jest przetaczanie krwi. Leczenie polega również na uzupełnianiu braków żelaza za pomocą specjalnych preparatów. Zaleca się spokojny tryb życia, unikanie stresu oraz wysiłku.
