Naczyniaki mózgu, czyli tzw.malformacje tętniczo-żylne mózgu, to nieprawidłowe połączenia tętnic i żył w obrębie ludzkiego mózgu. Takie skupiska naczyń krwionośnych charakteryzują się zbyt szybką przepływością krwi, która, będąc pod dużym ciśnieniem, nie może poprawnie spełniać swej funkcji, polegającej na transporcie tlenu do mózgu.
Komórki mózgowe nie otrzymują zatem wystarczających zapasów tlenu potrzebnego do ich efektywnej i optymalnej pracy. Naczyniaki mózgu, w razie ich stwierdzenia u pacjenta, powinny być natychmiastowo leczone, gdyż mogą one prowadzić do szeregu poważnych powikłań na czele z bardzo niebezpiecznym krwotokiem śródmózgowym.
Naczyniaki mózgu – przyczyny
Naczyniaki mózgu nie są powiązane stricte z konkretną płcią, ryzyko zachorowania u mężczyzn jest więc takie samo, jak u kobiet. Mogą być przypadłością, zarówno wrodzoną (nieprawidłowy rozwój w okresie życia płodowego), jak i nabytą. Notuje się przypadki rodzinnych zachorowań, lecz są one raczej marginalne, trudno zatem mówić o podłożu genetycznym. Obecny poziom nauki pozwala jednak stwierdzić, iż na powstawanie naczyniaków mózgu szczególnie narażone są osoby cierpiące na którąś z poniższych chorób:
- zespół Wyburn-Masona (rzadkie zaburzenie wrodzone polegające na zaburzeniach rozwoju tętnic, żył i naczyń włosowatych);
- zespół Sturge-Webera (wrodzona naczyniakowatość twarzowo-mózgowa);
- zespół Rendu-Oslera-Webera (wrodzona naczyniakowatość krwotoczna).
Naczyniaki mózgu dokuczają najczęściej ludziom w sile wieku (między 20 a 40 rokiem życia).
Naczyniaki mózgu – objawy
W początkowej fazie rozwoju choroby często nie odnotowuje się znaczących objawów. Pierwszym i najbardziej powszechnym objawem jest ból głowy, który stosunkowo łatwo zbagatelizować, gdyż pojawia się w naszym życiu raz na jakiś czas, nie niosąc za sobą poważniejszych konsekwencji. Jeśli jednak bóle głowy są zbyt częste, należy się nimi zaniepokoić. Innymi objawami schorzenia mogą być:
- ćmienia, zawroty głowy, bóle regularne i przedłużające się, podobne do migrenowych, często zogniskowane na jednym obszarze głowy;
- napady padaczkowe oraz krwawienia śródczaszkowe (padaczka powinna zaniepokoić zwłaszcza, jeżeli wcześniej nie występowała i u pacjenta nie została stwierdzona epilepsja, krwawienia śródczaszkowe występują najczęściej u kobiet, podczas porodu lub u pacjentów powyżej 30 roku życia);
- zaburzenia zmysłu wzroku oraz słuchu;
- problemy z pamięcią i koncentracją;
- zaburzenia neurologiczne, jak np. neuralgia nerwu trójdzielnego (tzw. rwa twarzowa, czyli niespodziewany i przeszywający nerwoból twarzy, który może mieć charakter jednorazowy lub powtarzający się, powodujący częściowy paraliż twarzy).
Naczyniaki mózgu – diagnostyka
W razie podejrzenia naczyniaków mózgu wykonuje się tzw. arteriografię. To badanie RTG z podaniem pacjentowi kontrastu, które lepiej, aniżeli zwykłe zdjęcie rentgenowskie, pozwala ocenić stan tętnic i naczyń, oraz przepływów krwi w mózgu pacjenta. Badanie polega na wprowadzeniu cewnika z wodnym roztworem soli jodu (zwykle przez pachwinę do tętnicy udowej , a następnie do poszczególnych naczyń mózgowych). Arteriografia pozwala z dużą precyzją zlokalizować naczyniak mózgu oraz zaopatrujące go naczynie. Po zdiagnozowaniu schorzenia, zasadne i wskazane jest jak najszybsze podjęcie leczenia.
Naczyniaki mózgu – leczenie
W leczeniu naczyniaków mózgu dobre efekty przynoszą następujące zabiegi:
- operacja neurochirurgiczna;
- embolizacja endowaskularna (zamykanie naczyń);
- radiochirurgia stereotaktyczna (promieniowanie jonizujące).
Operacja neurochirurgiczna polega na otwarciu pokrywy czaszki i usunięciu naczyniaka mózgu za pomocą narzędzi chirurgicznych. Zamyka się wówczas także naczynia zaopatrujące zmianę chorobową. W przypadku niewielkich ognisk naczyniakowych stosuje się radiochirurgię stereotaktyczną. Zabieg polega na naświetlaniu nieprawidłowo funkcjonujących naczyń wiązką promieni jonowych. W ten sposób uszkodzone naczynia zanikają, a ich miejsce wypełnia tkanka bliznowata.
Skutecznym i jednocześnie nieinwazyjnym zabiegiem jest embolizacja. Używa się tutaj specjalnych cewników wyposażonych w tzw. materiał embolizacyjny (dzięki niemu krew nie dostaje się do cewnika), który wstrzykiwany jest w gniazdo naczyniaka mózgu. Nakłucie i wprowadzenie cewnika odbywa się przez tętnicę udową. Embolizacja najczęściej przeprowadzana jest w znieczuleniu ogólnym. Jej efektem jest wyłączenie naczyniaka mózgu z krwiobiegu.
Zabieg może trwać kilka godzin, a bezpośrednio po nim pacjent pozostaje przez minimum 8 godzin w pozycji leżącej na plecach. Można również stosować subsydiarnie kilka metod leczenia jednocześnie. Embolizacja często stosowana jest jako przygotowanie do zabiegów neurochirurgicznych (by zminimalizować ryzyko krwawień śródoperacyjnych) lub zabiegów radiochirurgicznych (by zmniejszyć zmiany chorobowe). Niektóre naczyniaki mózgu mogą być jednakże leczone wyłącznie w drodze embolizacji endowaskularnej. Podkreślić należy, iż żaden ze stosowanych zabiegów nie jest w stanie usunąć skutków udaru mózgu, jeśli takowy nastąpił.
Naczyniaki mózgu – profilaktyka
Pacjenci po przebytych zabiegach (w okresie kilku miesięcy od zabiegu) powinni zgłosić się na kontrolne badanie angiograficzne.
