Przemijający atak niedokrwienny – przyczyny, objawy

Przemijający atak niedokrwienny (w skrócie TIA) to krótki epizod niedokrwienia mózgu. Cechy charakteryzujące TIA:

• nagły początek
• samoistne ustąpienie
• długość trwania objawów < 24 godziny (zwykle jest to kilka minut, epizod rzadziej przekracza 1 godzinę)

Należy bezwzględnie różnicować go z udarem mózgu, którego objawy dla porównania trwają ponad 24 godziny.

Przyczyny przemijającego ataku niedokrwiennego

Przemijający atak niedokrwienny można również określać jako niedotlenienie, ponieważ przyczyną jest chwilowa przerwa w dopływie tlenu do mózgu. Wśród najczęstszych przyczyn tego stanu znajdują się:

• zaburzenia rytmu serca
• chwilowy spadek ciśnienia tętniczego krwi
• choroby tętnic
• zakrzepy w tętnicach Ośrodkowego Układu Nerwowego
• miażdżyca

Czynniki zwiększające ryzyko

Do czynników ryzyka wystąpienia TIA należą: palenie tytoniu, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, niewydolność nerek, miażdżyca tętnic kończyn dolnych, przebyty wcześniej udar mózgu, przebyty wcześniej przemijający atak niedokrwienny, podeszły wiek (kobiety powyżej 65 roku życia, mężczyźni powyżej 55 roku życia), otyłość (zwłaszcza typu brzusznego), wszelkie choroby serca.

Badania wykazały, że wystąpienie TIA zwiększa aż 7-krotnie ryzyko dokonanego udaru mózgu. Do oceny takiego ryzyka stworzono skalę ABCD2. Pacjentowi zostają zadane pytania, przy których pozytywna odpowiedź skutkuje doliczaniem punktów:

1. wiek pacjenta powyżej 60 roku życia – 1 punkt
2. ciśnienie tętnicze krwi wyższe niż 140/90 – 1 punkt
3. jednostronny objawy ruchowe – 2 punkty
4. afazja – 1 punkt
5. objawy trwające powyżej 1 godziny – 2 punkty
6. objawy trwające poniżej 1 godziny – 1 punkt
7. cukrzyca – 1 punkt

Im większa liczba uzyskanych punktów, tym większe ryzyko wystąpienia udaru mózgu po przebytym wcześniej przemijającym ataku niedokrwiennym.

Przemijający atak niedokrwienny – objawy

Objawy TIA są ściśle uzależnione od obszaru mózgu, który uległ niedokrwieniu. Mózgowie zaopatruje zbiór tętnic, co fachowo nazywane jest tętniczym kołem Willisa. Jeśli epizod niedokrwienny obejmuje obszar zaopatrywany przez przednią część koła tętniczego, mogą wystąpić objawy takie jak zaburzenia mowy (niemożność wypowiadania słów przy ich rozumieniu bądź bełkotliwa mowa), niedowłady i zaburzenia czucia.

Dodatkowo może wystąpić zanik wzroku w jednym oku. Niedokrwienie prawej półkuli mózgu będzie objawiało się zaburzeniami lewej strony ciała, natomiast lewej półkuli – prawej strony ciała. Ma to ścisły związek z krzyżowaniem się dróg piramidowych.

Znacznie rzadziej niedokrwienie obejmuje obszar zaopatrywany przez tylną część koła tętniczego. Wówczas epizod będzie się przejawiał zawrotami głowy, zaburzeniami koordynacji czy podwójnym widzeniem.

Powyższe objawy uznawane są za ogniskowe. Do objawów charakterystycznych zalicza się z kolei:

• zawroty i silny ból głowy
• mdłości
• osłabienie mięśni
• drętwienie części ciała
• zaburzenia pamięci
• dezorientację
• porażenie połowy twarzy lub przemijająca ślepota na jedno oko

Przemijający atak niedokrwienny – diagnostyka

Podstawą zdiagnozowania TIA jest wywiad przeprowadzony przez lekarza, który szczegółowo zapyta o objawy oraz początek i długość ich wystąpienia, a także o przebyte wcześniej oraz obecnie występujące choroby. Istotny jest także wywiad rodzinny.

W drugiej kolejności wykonywane są liczne badania diagnostyczne, takie jak morfologia krwi, badania okulistyczne, neurologiczne, tomografia komputerowa mózgu, EKG, ECHO, arterografia oraz USG szyi. Pacjent powinien przez jakiś czas być hospitalizowany, aby na bieżąco śledzić stan jego zdrowia.

• USG pozwala określić czy występują blaszki miażdżycowe, które zaburzają przepływ krwi
• tomografia komputerowa głowy umożliwia wykrycie guzów mózgu oraz wykluczenie krwawienia do układu nerwowego
• EKG wykrywa nieprawidłowości w pracy serca, które mogą być przyczyną TIA

Przemijający atak niedokrwienia należy bezwzględnie zróżnicować z innymi chorobami i przypadłościami, takimi jak migrena, napady padaczkowe, guzy mózgu, choroby błędnika czy układu przedsionkowego, stwardnienie rozsiane i cukrzyca.

Przemijający atak niedokrwienny – leczenie

Zgodnie z definicją, przyczyną TIA są m.in. zakrzepy. Właśnie dlatego leczenie opiera się zwykle na podaniu odpowiednich leków rozrzedzających krew i usuwających skrzepy. Są to m.in. kwas acetylosalicylowy lub klopidogrel. Jeśli zatory pochodzą z jam serca wskazana jest antykoagulacja.

Jeśli TIA związany jest z innymi chorobami, należy skupić się na ich leczeniu. Przykładowo – w przypadku osób z dużym zwężeniem tętnic szyjnych przeprowadza się endarterektomię (operację polegającą na wycięciu blaszek miażdżycowych) lub angioplastykę.

Bardzo ważnym elementem leczenia jest także profilaktyka i zmiana stylu życia. Osoby palące tytoń powinny natychmiast zaprzestać wykonywania tej czynności. Dodatkowo zaleca się zwiększenie aktywności fizycznej, zmianę diety na zdrową oraz redukcję masy ciała. Dieta polecana w tym przypadku to dieta śródziemnomorska oraz o małej ilości mięsa. Pozostałe wskazówki:

• ograniczenie spożycia alkoholu do minimum
• ograniczenie sodu w diecie
• wprowadzenie do diety dużej ilości owoców i warzyw
• regularna kontrola ciśnienia krwi