Nadciśnienie tętnicze wtórne to jeden z najrzadziej występujących rodzajów nadciśnienia tętniczego, gdyż na przypadłość tę zapada zaledwie 5% pacjentów, u których notuje się tendencję do podwyższonego ciśnienia.
W przeciwieństwie do pierwotnej postaci nadciśnienia (gdzie przypadłość występuje w związku z uwarunkowaniami środowiskowymi i genetycznymi,a konkretna przyczyna jest raczej niemożliwa do wskazania), nadciśnienie tętnicze wtórne zazwyczaj pojawia się nagle (często nawet w bardzo młodym wieku) i jak najbardziej możliwe jest ustalenie jego prawdopodobnej przyczyny. Prawidłowe rozpoznanie oraz leczenie schorzenia jest ważne, jeżeli chodzi o zapobieganie ewentualnym powikłaniom, na czele z tzw. przełomem nadciśnieniowym lub niewydolnością nerek.
Nadciśnienie tętnicze wtórne – przyczyny
Do grupy najczęstszych przyczyn powodujących nadciśnienie tętnicze wtórne należą:
- schorzenia miąższu nerek;
- obturacyjny bezdech senny;
- ciąża;
- przyjmowanie niektórych leków lub substancji chemicznych (np. leki antykoncepcyjne, czy cyklosporyna);
- choroba Conna;
- zwężenia tętnic nerkowych.
Przyczyny mogą także leżeć gdzie indziej, choć te są znacznie rzadsze. Do tej grupy należą m.in.:
- nadczynność tarczycy lub przytarczyc;
- niedokrwistość;
- zespół Cushinga;
- zespół Guillaina-Barrego;
- porfiria;
- akromegalia;
- niedomykalność aortalna;
- zatrucie ołowiem.
Nadciśnienie tętnicze wtórne – objawy
Objawy choroby są zróżnicowane w zależności od przyczyny, która przypadłość wywołała. Przy miąższowej chorobie nerek zazwyczaj występują:
- częste oddawanie moczu, także w nocy;
- pieczenie, ból lub krwawienie, podczas oddawania moczu;
- ostra woń lub mętna konsystencja moczu;
- podwyższone ciśnienie krwi;
- opuchlizna stóp, rąk, okolic oczu;
- ból poniżej żeber.
W przypadku nadciśnienia tętniczego wtórnego spowodowanego obturacyjnym bezdechem sennym, wymienia się następujące objawy:
- nadmierne zmęczenie i permanentna senność (nawet w ciągu dnia);
- bóle i zawroty głowy;
- trudności z koncentracją i zaburzenia pamięci;
- skłonności do stanów depresyjnych;
- nocne chrapanie z fazami bezdechu;
- zaburzenia rytmu serca.
U pacjentów z chorobą Conna dochodzi do wydzielania się dużej ilości aldosteronu, czyli hormonu, który powoduje wzrost ciśnienia tętniczego, ale determinuje też objawy takie, jak:
- włóknienie oraz przerost mięśni gładkich naczyń, i serca;
- stany zapalne i zakrzepy;
- osłabienie i skurcze mięśni;
- tężyczka;
- częstomocz połączony ze sporym odczuwaniem pragnienia;
- nieprawidłowa gospodarka węglowodanowa.
O wtórnej naturze nadciśnienia tętniczego często mówimy, gdy:
- ciśnienie u pacjenta jest wyższe niż 180/110 mm Hg, a sam pacjent jest przed 20. rokiem życia lub po 50. roku życia;
- odnotowano w rodzinie pacjenta przypadki chorób nerek;
- wystąpienie skoków ciśnienia ma charakter nagły, a przypadłość opiera się leczeniu farmakologicznemu;
- skokom ciśnienia towarzyszą: potliwość, tachykardia, drżenie;
- u pacjenta występują dolegliwości związane z: niewydolnością nerek, przerostem mięśnia lewej komory serca, powiększeniem jam serca lub zmianami dna oka.
Nadciśnienie tętnicze wtórne – rozpoznanie
Poszczególne objawy występujące u pacjenta mogą sugerować nadciśnienie tętnicze wtórne, lecz w celu postawienia diagnozy wykonuje się pomiary ciśnienia, a także badania obrazowe, oraz badania krwi, i moczu. Podjęcie leczenia oscyluje przede wszystkim wokół zniwelowania przyczyny wystąpienia nadciśnienia tętniczego wtórnego, zatem sposoby postępowania są uzależnione od objawów schorzenia i choroby podstawowej.
Nadciśnienie tętnicze wtórne – sposoby leczenia
Osoby, u których stwierdzono nadciśnienie tętnicze wtórne powinny przede wszystkim rozpocząć przyjmowanie leków na obniżenie ciśnienia. Leki te muszą zostać dobrane przez lekarza z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb konkretnego pacjenta. Często jeden pacjent potrzebuje całego zestawu medykamentów. Leki należy przyjmować stale. Leki hipotensyjne nie są wskazane w przypadku niektórych chorób przewlekłych, jak np. cukrzyca.
Trzeba także brać pod uwagę możliwe interakcje leków z przyjmowanymi substancjami chemicznymi oraz z innymi lekami. Tego typu problemy i zależności powodują, że dobór środków farmakologicznych jest trudny i niestety nie zawsze leczenie przynosi spodziewane rezultaty. Ponadto, przyjmowanie niektórych leków może powodować skutki uboczne (np. infekcje górnych dróg oddechowych).
Ciśnienie można obniżyć domowymi sposobami, np. rezygnując z kawy, nadmiernego solenia potraw, unikając sytuacji stresowych, zapewniając sobie odpowiednie i regularne porcje snu, czy utrzymując prawidłową masę ciała. Jak wspomniano, leczenie nadciśnienia tętniczego wtórnego skupia się tak naprawdę na leczeniu chorób, które tę przypadłość wywołały, zatem stosuje się każdorazowo metody przewidziane przez medycynę dla niwelowania skutków schorzeń zasadniczych.
Nadciśnienie tętnicze wtórne – zapobieganie
Zminimalizowanie ryzyka wystąpienia lub ponownego wystąpienia nadciśnienia tętniczego wtórnego wiąże się z diametralną zmianą trybu życia i dotychczasowych przyzwyczajeń. Pacjenci powinni narzucić sobie rygor zbilansowanej diety, bogatej we wszystkie niezbędne składniki odżywcze.
Powinni również zrezygnować z używek (jak wyroby alkoholowe i tytoniowe), a także zażywać na co dzień aktywności fizycznej (codzienne spacery lub uprawianie sportów). Tylko swoista higiena życia jest w stanie zapewnić optymalną ochronę, choć nie da oczywiście stuprocentowej gwarancji, że dana osoba nie zachoruje.
