Zespół zatoki szyjnej to poważna choroba natury kardiologicznej. Charakteryzuje się ona nadmierną wrażliwością splotu nerwowego tętnicy w odcinku szyjnym. Osobom cierpiącym na zespół zatoki szyjnej zdarzają się omdlenia i zawroty głowy, oraz negatywne bodźce związane z obracaniem głowy na boki. Przypadłość ta dotyka najczęściej osób starszych, zwłaszcza mężczyzn. W grupie podwyższonego ryzyka znajdują się również osoby:
- z nadciśnieniem tętniczym;
- z chorobą miażdżycową;
- z tzw. otępieniami ciała Lewy’ego;
- z chorobą niedokrwienną serca;
- przyjmujące niektóre leki, jak glikozydy nasercowe lub betablokery.
Zespół zatoki szyjnej – przyczyny powstawania
Najogólniej mówiąc, zespół zatoki szyjnej wywoływany jest przez nieprawidłowe funkcjonowanie receptorów szyjnych. Zatoka umiejscowiona jest w miejscu, gdzie zwykle bada się tętno poprzez przyłożenie palców do szyi pacjenta. Znajdują się tam również grupy receptorów (mechanoreceptory i baroreceptory), których zadaniem jest reagowanie na zmienność ciśnienia krwi.
Zasadniczo, gdy ciśnienie krwi jest zbyt wysokie, receptory powinny przesłać odpowiedni sygnał do mózgu. Wówczas powinno nastąpić zwolnienie akcji serca. Jeżeli receptory nie działają, jak należy, zareagują na wzmożone ciśnienie krwi w sposób nadwrażliwy, co doprowadzi do gwałtownego zwolnienia pracy serca i obniżenia ciśnienia krwi. Tak gwałtowne zmiany nie pozostają obojętne dla naszego organizmu oraz ogólnego samopoczucia.
Zespół zatoki szyjnej – objawy
Jak już wspomniano, zespół zatoki szyjnej objawia się przede wszystkim utratą przytomności i zawrotami głowy. Mają one charakter nagły, nieprzewidziany. Mogą zostać wywołane przez czynniki takie, jak:
- kaszel;
- wysiłek fizyczny;
- obracanie głowy na boki;
- nagły wzrost ciśnienia krwi w tętnicy szyjnej.
Symptomy takie mogą być wynikiem wielu różnych schorzeń, dlatego, gdy coś zaczyna się dziać, ważne jest poddanie się fachowej diagnostyce, która pozwoli ustalić, czy to zespół zatoki szyjnej jest źródłem problemu.
Zespół zatoki szyjnej – diagnozowanie schorzenia
Gdy do lekarza zgłosi się pacjent ze wskazanymi powyżej objawami, w pierwszej kolejności przeprowadza się wywiad lekarski oraz badanie przedmiotowe. W wyniku tych działań specjalista może stwierdzić występowanie spadku ciśnienia tętniczego lub tzw. bradykardię. Bradykardia to niski puls serca (poniżej 50 uderzeń na minutę). Prawidłowe tętno wynosi bowiem 60-80 uderzeń na minutę. W rozpoznawaniu zespołu zatoki szyjnej istotne jest wykluczenie innych chorób o podobnych objawach, czyli:
- padaczki;
- zatorowości płucnej;
- zapaści naczyniowej;
- niedokrwienia mięśnia sercowego;
- niedocukrzenia krwi;
- zespołu Morgagniego-Adamsa-Stokesa.
W tym celu przeprowadza się badanie nazywane masażem zatoki szyjnej. Badanie trwa ok. 10 sekund. Lekarz uciska miejsce, w którym wyczuwalna jest tętnica szyjna. Pacjent w trakcie badania jest podłączony do aparatu EKG. Jeśli dojdzie do omdlenia, można stwierdzić, iż dana osoba cierpi na zespół zatoki szyjnej. Bywa to jednakże metoda zawodna, bo nie u każdego pacjenta masaż wywoła odpowiednią reakcję, a jednocześnie należy podkreślić, że brak utraty przytomności nie jest wystarczającą przesłanką do wykluczenia u danej osoby zespołu zatoki szyjnej. Jeżeli w wyniku masażu nie da się dojść do konstruktywnych wniosków, dostępne są także inne badania. U niektórych pacjentów występują wręcz przeciwwskazania do wykonywania masażu. Wśród nich wskazuje się:
- przebyty zawał serca;
- stwierdzoną niedrożność tętnicy szyjnej;
- przejściowe niedokrwienie mózgu (TIA).
Obok masażu zatoki szyjnej, diagnozowaniu zespołu zatoki szyjnej służą:
- EKG metodą Holtera;
- elektroencefalografia (EEG).
Pierwszy typ badania oznacza bardzo precyzyjne diagnozowanie, które określa pracę serca i sprawdza się tam, gdzie inne metody okazują się niewystarczające. Aparat Holterowski przypomina mały odtwarzacz. Zostaje on przytroczony do paska w talii, a połączone z nim elektrody przykleja się z lewej strony klatki piersiowej pacjenta, wokół serca. Miejsca owłosione na klatce piersiowej należy uprzednio ogolić.
Holtera nie można moczyć, lecz inne codzienne, rutynowe czynności wykonywane przez pacjenta, mogą być wykonywane nadal. Pacjent jest jedynie zobowiązany do monitorowania i zapisywania swoich reakcji, podczas wykonywania tych czynności. Należy zanotować wszelkie niepokojące objawy. Po 24 godzinach noszenia Holtera, lekarz porównuje odczyty urządzenia z zapiskami pacjenta, dokonuje interpretacji wyników i ewentualnie wdraża odpowiednie metody leczenia.
Elektroencefalografia polega z kolei na nałożeniu na głowę pacjenta specjalnej siatki z 24 elektrodami rejestrującymi impulsy wysyłane przez komórki nerwowe. Innymi słowy, aparat tworzy zapis fal mózgowych, które pozwalają ocenić funkcjonowanie poszczególnych mechanizmów układu nerwowego.
Zespół zatoki szyjnej – sposoby leczenia
W łagodniejszych przypadkach schorzenia, pacjentowi podaje się stosowne leki z dwóch grup:
- leki pobudzające układ andrenergiczny (część układu nerwowego oraz rdzeń nadnerczy);
- leki parasympatykolityczne, jak atropina (powodujące „wyciszenie” nadmiernych reakcji na bodźce).
W przypadkach trudniejszych i bardziej skomplikowanych przeprowadza się zabiegi chirurgiczne. Większość z nich zmierza do tzw. „odnerwiania” zatoki szyjnej.Czasem jednak konieczne jest wszczepienie na stałe rozrusznika serca.
