Dyslipidemia jest to zaburzenie w prawidłowym metaboliźmie lipidów. Ten rodzaj schorzenia diagnozowany jest w przypadku nieprawidłowego stężenia lipoprotein w osoczu krwi. Należą do nich cholesterol (całkowity, HDL oraz LDL) i trójglicerydy. Pełnią one w organizmie znaczące funkcje.
KIEDY STWIERDZANA JEST DYSLIPIDEMIA?
Dyslipidemia stwierdzana jest jeżeli poziom lipidów we krwi przekracza określony poziom. Dla cholesterolu całkowitego granicę stanowi 200 mg/dl. Cholesterol frakcyjny (HDL) u mężczyźn poniżej 40 mg/dl, a u kobiet poniżej 50 mg/dl wskazuje na problem w metaboliźmie tego składnika.
Natomiast w przypadku cholesterolu frakcji LDL wyniki odbiegające od normy to powyżej 100 mg/dl oraz więcej niż 70 mg/dl u osób z współwystępującymi chorobami serca lub cukrzycą. Także poziom trójglicerydów przekraczający 150 mg/dl wskazuje na zaburzenia gospodarki lipidowej.
RODZAJE DYSLIPIDEMII
W zależności od stężenia poszczególnych lipidów oraz obecność innych składników można wyróżnić trzy rodzaje dyslipidemii:
- hipercholesterolemię (przejawiająca się zwiększonym stężeniem cholesterolu typu LDL);
- dyslipidemię aterogenną (przejawiająca się zwiększonym stężeniem trójglicerydów, małym stężeniem cholesterolu typu HDL oraz nieprawidłowo zbudowanymi cząsteczkami cholesterolu typu LDL);
- zespół chylomikronemii (do zwiększonego stężenia trójglicerydów oraz cholesterolu we krwi dochodzi obecność chylomikronów w osoczu).
HIPERCHOLESTEROLEMIA
Istnieją dwa rodzaje hipercholesterolemi. Może występować pod postacią pierwotną (uwarunkowana genetycznie) lub wtórną (pojawiająca się m.in. przy niedoczynności tarczycy, przewlekłej niewydolności nerek oraz chorobach wątroby).
Do głównych objawów hipercholesterolemii należą:
- żółtaki (złogi cholesterolu lub innych cząstek tłuszczowych)
- rąbek starczy rogówki.
Leczenie tego rodzaju dyslipidemii opiera się na właściwie skomponowanej diecie (znaczące ograniczenie spożywania kwasów tłuszczowych nasyconych oraz cholesterolu), a także zwiększonej aktywności fizycznej. Dodatkowo chory przyjmuje leki o działaniu hipolipemizującym.
DYSLIPIDEMIA ATEROGENNA
Dyslipidemią aterogenną trudno rozpoznać ze względu na brak osiowych objawów. Czynniki ryzyka do wystąpienia tego rodzaju schorzenia to:
- otyłość lub nadwaga;
- cukrzyca II typu insulionoodporna.
Leczenie dyslipidemii aterogennej opiera się na przywróceniu właściwego poziomu stężenia cholesterolu LDL. Do osiągnięcia tego celu konieczne jest zredukowanie wagi poprzez dietę (mniejsze spożycie węglowodanów, eliminacja alkoholu, zwiększenie pokarmu z kwasami tłuszczowymi jednonienasyconymi oraz olejów rybnych, czyli kwasów tłuszczowych omega-3) połączoną z odpowiednią aktywnością fizyczną.
CHYLOMIKRONEMIA
Do głównych objawów chylomikronemii zalicza się silny, napadowy ból brzucha. W przypadku zaniedbania leczenia lub nie wykrycia choroby w odpowiednim momencie może dojść do ostrego stanu zapalnego trzustki.
W leczeniu tego schorzenia konieczny jest – podobnie jak w pozostałych rodzajach dyslipidemii – odpowiednia dieta ubogo-tłuszczowa oraz bezalkoholowa. Konieczne jest także dobranie aktywności fizycznej stosowanie do możliwości osoby.
DYSLIPIDEMIA – DIAGNOSTYKA
Diagnozę dyslipidemii rozpoczyna się od oznaczenia poziomu trójglicerydów, cholesterolu całkowitego oraz frakcji HDL i LDL we krwi (lipidogram). Wskazane jest kontrolowanie tych wskaźników u mężczyzn po ukończeniu 40 i u kobiet po ukończeniu 50 roku życia.
Dodatkowo czynnikami ryzyka wystąpienia dyslipidemii są:
- choroba niedokrwienna serca,
- otyłość brzuszna,
- cukrzyca,
- nadciśnienie tętnicze,
- reumatoidalne zapalenie stawów,
- toczeń rumieniowaty układowy
- choroba nerek.
Także u osób, u których stwierdzono w rodzinie dyslipidemię ryzyko znacznie się zwiększa.
DYSLIPIDEMIA – POSTĘPOWANIE LECZNICZE
Ponieważ dyslipidemia jest schorzeniem w głównej mierze wynikającej ze złych nawyków żywieniowych, konieczne jest wyeliminowanie z diety takich składników jak:
- nasycone kwasów tłuszczowych i tłuszczów „trans” (izomery kwasów tłuszczowych), które zawarte są m.in. w czekoladzie i wyrobach z niej, chipsach, fast foodach, daniach gotowych, pieczywie białym oraz twardych margarynach;
- cholesterol (jajka, wędliny gotowe, zwłaszcza podrobowe);
- fruktoza i glukoza (łatwo przyswajalne węglowodoany zawarte w wyrobach czekoladowych, napojach słodkich czy ciastach w proszku).
Należy natomiast zwiększyć pozywanie produktów zawierających stanole i sterole roślinne. Oleje roślinne zawarte są w migdałach, orzechach, kiełkach pszenicy, nasionach strączkowe, nasiona sezamu, przetwory zbożowe).
Poza dietą w leczeniu dyslipidemii konieczne jest zwiększenie aktywności fizycznej. Należy także prowadzić higieniczny tryb życia dbając o właściwą iloścć snu i odpoczynku.
W przypadku cięższych przypadków schorzenia konieczne jest stosowanie leczenia farmakologicznego odpowiednio dobranego przez specjalistę.
PROFILAKTYKA DYSLIPIDEMII
Profilaktyka dyslipidemii opiera się przede wszystkim na dbaniu o prawidłową dietę oraz poziom aktywności fizycznej dostosowany do wieku i możliwości osoby.
Dodatkowo w młodym wieku warto rutynowo badać poziom lipidów. Przy prawidłowych wynikach wystarczy stała kontrola co kilka lat. W przypadku bycia w grupie ryzyka konieczne może być częstsze badanie, raz w roku lub nawet częściej.
