Widlicz Zeillera, inaczej zwany widłakiem Zeillera lub zeglejem Zeillera (Diphasiastrum zeilleri) jest rośliną bardzo wrażliwą na wszelkie zmiany i zanieczyszczenia w środowisku, w którym rośnie. Z tego powodu ciężko ją spotkać. Od 1946 jest wpisany na listę gatunków zagrożonych wyginięciem. Nie jest odporny na zanieczyszczenia powietrza, gleby oraz wody, przez co jest bardzo trudny w hodowli. Ponieważ znajduje się na czerwonej liście, objęty jest ścisłą ochroną i nie wolno go zrywać.
Widlicz Zeillera – charakterystyka
Widlicz Zeillera jest byliną osiągającą do 35 cm wysokości, z rozdzielonymi na dwie części, płożącymi się po ziemi gałązkami. Liście brzuszne są wąskie i łuskowate. Rozszerzają się do dołu, są lekko wypukłe. Widłak rozmnaża się przez zarodniki. Dojrzewają one w sierpniu i we wrześniu.
Roślinę tą można spotkać w świeżych, suchych borach sosnowych, na glebach bielicowych lub piaszczystych o odczynie kwaśnym. Wymagają stanowisk widnych i suchych. W Polsce występuje głównie w Karkonoszach i Karpatach.
Surowcem zielarskim jest ziele.
Widłak Zeillera – właściwości leczenicze
Widłak Zeillera jest bogaty w alkaloidy. Mają one zastosowanie w leczeniu m.in. choroby Alzheimera i nowotworów.
Widłak bogaty jest w wiele wartościowych związków chemicznych, m.in.:
- alkaloidy – likopodyna, likonadyna, hupercyna, komplanadyna, flabellidyna, 11-hydoksylikodyna, N-metylolikodyna, likopladyna,
kwas felurowy, - triterpeny – onoceryna,
- alkaloidy – likopodyna, likonadyna, hupercyna, komplanadyna, flabellidyna, 11-hydoksylikodyna, N-metylolikodyna, likopladyna,
- flawonoidy – hryzoeriol, apigenina, luteolina.
Powyższe substancje wykazują silne właściwości chemiczne i lecznicze. Działają przeciwnowotworowo, przeciwzapalnie i przeciwrobaczo (na pasożyty wewnętrzne i zewnętrzne, takie jak wszy, pchły roztocza). Poprawiają funkcje obronne organizmu.
Zwiększają znacząco poziom acetylocholiny w mózgu. Acetylocholina jest neuroprzekaźnikiem odpowiadającym m.in. za pracę serca oraz pamięć. Przez to działa ochronnie na neurony oraz stymuluje ich nowotworzenie. Wspomaga procesy nauki, poprzez poprawienie pamięci i koncentracji.
Działanie ochronne na neurony (działanie neuroprotekcyjne) związane jest z zahamowaniem działania enzymu, który rozkłada acetylocholinę. Podnosi to jej poziom w mózgu, stymulując wzrost neuronów. Tym samym poprawia pamięć i zdolność kojarzenia, co przekłada się na usprawnienie procesu uczenia się i pomaga w przyswajaniu nowych informacji.
Związki takie jak hupercyna i komplanadyna usprawniają działanie układu przywspółczulnego odpowiedzialnego za regenerację i wspomaganie trawienia, mają działanie przeciwzapalne i zwiększają wydolność psychiczną.
Likopodyna hamuje rozwój nowotworów, poprzez działanie cytotoksyczne na komórki nowotworowe oraz pobudza programowaną śmierć komórek, tzw. apoptozę.
Substancje,jakie zawiera widłak Zeillera działają przeciwzapalnie, przeciwalergicznie, przegiwbakteryjnie oraz hamująco na rozwój grzybów. Maja również działanie napotne, wspomagają wydzielanie śluzu, soków trawiennych oraz wydzieliny łzowej. Działają również przeciwzakrzepowo.
Krople do oczu z wyciągiem z widlicza, poprzez swoje działanie zwężające źrenice, mogą być pomocne w leczeniu jaskry.
Widłak, dzięki zawartym w nim frakcjom alkaloidów jest skuteczny przy niedowładach, pobudza regenerację tkanki nerwowej i wątoby. Dzięki temu może być stosowany przy wirusowych, niewydolnościowych oraz toksycznych uszkodzeniach wątroby. W połączeniu z innymi ziołami można go stosować w leczeniu raka wątroby.
Widłak Zeillera można stosować w leczniu:
- niedowładu układu pokarmowego i moczowego
- chorobie Alzeimera
- zaburzeń pamięci
- niewydolności wątroby
- niedowładów mięśniowych
- jaskry
- alergii.
Widlicz Zeillera – dawkowanie
Do zastosowań leczniczych z reguły stosuje się napar. Należy go przygotować z 1 grama ziela, zalanego szklanką wrzącej wody. Tak przygotowany napar pić. 3 razy dziennie.
Zewnętrznie ziele widlicza można stosować w postaci kompresów z suszonym zielem. Należy wypełnić suszonym zielem widłaka woreczki z lnu lub bawełny. Tak przygotowane kompresy stosować do okładania bolących miejsc na noc.
Jak każde zioło, widlicz należy stosować z umiarem. Zwłaszcza, że zawiera alkaloidy, które mają silne działanie. Nie należy przekraczać maksymalnej dziennej dawki spożycia.
Przyjęcie zbyt dużej dawki widłaka jest niebezpieczne. Przedawkowanie może powodować ciężkie skutki uboczne, włącznie ze zgonem.
Objawia się drżeniem mięśni, wymiotami, biegunką i bólami brzucha. Mogą również wystąpić drgawki, poty i ślinotok, zaburzenia oddychania i czynności serca oraz porażenie ośrodka oddechowego.
Ze względu na wysoką zawartość alkaloidów i działanie przeciwnowotworowe nie należy przyjmować preparatów zawierających ziele widlicza w czasie ciąży i karmienia piersią. Również osoby chore na padaczkę oraz astmę powinny unikać stosowania tego ziela. Ze względu na działanie podobne do nielegalnych środków dopingujących nie zaleca się pożywania widlicza Zeillera sportowcom.
