Udar krwotoczny mózgu stanowi drugie miejsce wśród przyczyn zgonów pacjentów na całym świecie, a naukowcy przewidują, że liczba osób doznających udarów będzie zwiększała się z roku na rok. W Polsce aż 30 % pacjentów przyjętych do szpitala ze stwierdzonym udarem mózgu umiera w ciągu pierwszego miesiąca od postawienia diagnozy, a pozostała część pacjentów do końca życia boryka się ze skutkami udaru w postaci mniejszej lub większej niepełnosprawności. Jak dochodzi do udaru krwotocznego mózgu?
Udar krwotoczny mózgu – mechanizm udaru
Udar krwotoczny mózgu, zwany przez większość pacjentów wylewem krwi do mózgu, powstaje w momencie gwałtownego pęknięcia ściany naczynia krwionośnego dostarczającego mózgowi zaopatrzoną w życiodajny tlen – krew. Podczas udaru tego typu dochodzi do zatrzymania dopływu krwi do części mózgu, w której miał miejsce udar.
Na jego skutek może dojść także do zniszczenia sąsiadujących z miejscem wylewu, tkanek mózgu, które zostają nią zalane, a ich prawidłowe funkcjonowanie w związku z tym zostaje zaburzone. Udar krwotoczny mózgu związany jest ponadto ze wzrostem ciśnienia wewnątrzczaszkowego i związanego z tym zaburzenia pracy całego mózgu bez względu na miejsce, w którym doszło do pęknięcia naczynia.
Podział udarów
Udary krwotoczne mózgu możemy podzielić na:
- śródmózgowe – podczas których dochodzi do pęknięcia naczynia znajdującego się głęboko wewnątrz mózgu,
- podpajęczynówkowe – w przypadku tych, zniszczone zostaje naczynie znajdujące się na powierzchni mózgu, a krew, która w wyniku tego procesu wydostaje się z naczynia zatrzymuje się pomiędzy mózgiem a błoną, która go otacza. Krew przedostaje się w ten sposób do płynu mózgowo – rdzeniowego.
Udar typu podpajęczynówkowego najczęściej jest spowodowany pęknięciem tętniaka, czyli nieprawidłowo zbudowanego naczynia w mózgu. Ten typ udaru stanowi jedynie 5% wszystkich, ale jest wyjątkowo niebezpieczny dla pacjenta.
Udar krwotoczny mózgu – objawy udaru
Udary krwotoczne mózgu dają szereg wyjątkowo charakterystycznych objawów. Przede wszystkim wszystkie z nich, pojawiają się nagle i są wyjątkowo silne. Nie narastają powoli tak jak w przypadku udarów innego rodzaju. Od szybkości ich rozpoznania, bardzo często zależy życie chorego. Symptomem, który pojawia się niemal we wszystkich przypadkach jest nagły i wyjątkowo silny ból okolicy karku. Do pozostałych objawów należą:
- nadwrażliwość na światło i hałas,
- nudności i wymioty oraz splątanie,
- drgawki,
- utrata przytomności,
- sztywność karku – chory nie jest w stanie przygiąć brody do klatki piersiowej,
- w niektórych przypadkach dochodzi do pojawienia się zaburzeń widzenia – w tym widocznego zeza, opadnięcia powieki lub widzenia podwójnego,
- niedowłady kończyn, ich osłabienie oraz wyraźne zaburzenia czucia powierzchniowego.
Charakterystyczna dla udaru jest również bełkotliwa i niewyraźna mowa pacjenta – interpretowana niekiedy mylnie jako skutek nadużycia alkoholu. Podobnie chód, który może przypominać chód osoby pijanej – chory zatacza się, nie potrafi iść prosto, potyka się, a nawet upada. W skrajnych przypadkach udaru krwotocznego mózgu, może dojść do poważnych zaburzeń oddychania zakończonych zgonem.
Udar krwotoczny mózgu – przyczyny udaru
Udar krwotoczny mózgu może mieć wiele przyczyn. Najważniejszą pozostaje jednak nieleczone prawidłowo nadciśnienie tętnicze. To ono jest cichym zabójcą większości pacjentów z udarem. Przyczynia się bowiem do powstania nieodwracalnych uszkodzeń naczyń położonych w mózgu, zwanych tętniakami. Tętniak pęka na skutek wysokiego ciśnienia, a zniszczenia, które sieje bardzo trudno jest nie tylko zatrzymać, ale i cofnąć. Przyczyną nadciśnienia i powiązanej z nim tendencji do występowania udarów, bywają najczęściej:
- palenie papierosów – aż ¼ hospitalizowanych z powodu udaru to palacze – palenia powoduje uszkadzanie naczyń krwionośnych i przyczynia się do powstania groźnej w skutkach zakrzepicy,
- niezdrowe odżywianie się – spożywanie nadmiernej ilości tłuszczów oraz żywności wysoko przetworzonej typu fast food, która zawiera wyjątkowe ilości niebezpiecznej dla ciśnienia – soli,
- nadużywanie alkoholu – ryzyko udaru wzrasta kilkukrotnie w kilka godzin po jego spożyciu,
- brak ruchu – aktywność fizyczna wielokrotnie zmniejsza ryzyko udaru krwotocznego mózgu.
Osoby przyjmowane do szpitala, u których stwierdza się udar krwotoczny mózgu, bardzo często mają nadwagę, korzystają z używek i nie leczą prawidłowo występującego u nich nadciśnienia tętniczego. Niektórzy pacjenci po mimo prawidłowego trybu życia posiadają bądź dziedziczą skłonność do nieprawidłowej budowy naczyń krwionośnych, która sprzyja występowaniu udaru. Chorujący na cukrzyce oraz inne choroby przewlekłe również stanowią grupę ryzyka wystąpienia schorzenia i powinni przebywać pod stałą kontrolą lekarza.
Udar krwotoczny mózgu – diagnoza oraz leczenie
Udar krwotoczny mózgu występuje nagle, mózg niszczy stosunkowo szybko i bywa śmiertelny. Najistotniejszy w zapobieganiu zgonu lub trwałej niepełnosprawności jest szybki czas reakcji. Jeśli podejrzewamy, że u kogoś mogło dojść do udaru, natychmiast należy powiadomić pogotowie. Im szybciej pacjent znajdzie się w szpitalu, tym większe są szanse, ze przeżyje udar krwotoczny mózgu.
Lekarz prowadzący zleci wykonanie odpowiednich badań, w tym tomografu komputerowego i wdroży najlepsze dla chorego, procedury leczenia. Jeśli udar spowodował niepełnosprawność chory powinien jak najszybciej, jeszcze będąc pacjentem szpitala, rozpocząć odpowiednią rehabilitację, a potem kontynuować ja w domu.
