Męczennica cielista – właściwości lecznicze, zastosowanie

Męczennica cielista (Passiflora incarnata L.) to roślina należąca do rodziny Passiflora, która jako jedyna spośród 500 gatunków tej rodziny posiada monografię oraz status leku roślinnego według Europejskiej Agencji Leków (EMA – European Medicines Agency). Jej tradycyjne stosowanie w krajach Unii Europejskiej jest dobrze udokumentowane, ale wciąż brakuje jednoznacznych badań, które potwierdzają jej działanie lecznicze i terapeutyczne.

Ta roślina, nazywana również Kwiatem Męki Pańskiej, występuje głównie w części południowej USA, Meksyku, a także Ameryce Południowej. Męczennica to bylina pnąca, o bardzo efektownym wizualnie kwiatostanie. Z uwagi na skojarzenie wyglądu kwiatów Passiflory z koroną cierniową Chrystusa, nadano jej taką nazwę, która oznacza „cierpienie”, „pasja”. Z tego powodu jest uprawiana jako roślina ozdobna również w krajach europejskich, gdzie w szklarniach ma zapewnione odpowiednie warunki do wzrostu.

Kwiaty osiągają średnicę 6-8 cm. Są pachnące, zmienne w kolorystyce, zwykle białe lub łososioworóżowe i często zabarwione pasmami w innym kolorze. Owoce natomiast są kuliste lub jajowate, o długości 5 – 6cm. Podczas procesu dojrzewania zmieniają swoje zabarwienie z zielonego do żółtego i zawierają dużą liczbę nasion.

Właściwości lecznicze Męczennicy Cielistej

Już w 1569 roku, hiszpański botanik Nicolas Monardus opisał Męczennicę Cielistą, gdyż obserwował w czasie podróży po Peru, używanie tejże rośliny przez mieszkańców w leczeniu bezsenności i napięcia nerwowego.

Ziele męczennicy zawiera alkaloidy indolowe (harminę, harmol i harmalinę), flawonoidy, m.in: kwercetynę, glikozyd cyjanogenny, fitosterole, sterole roślinne, sole mineralne, pasiflorynę, gumy oraz inne związki.

Badania farmakologiczne Passiflory skupiają się nad działaniem tejże rośliny na ośrodkowy układ nerwowy. Męczennica cielista wpływa z układem GABA-ergicznym w hipokampie. Dodatkowo badania skupiają się na działaniu uspokajającym, przeciwlękowym, przeciwdrgawkowym oraz wspomagającym leczenie uzależnień od alkoholu, nikotyny i tetrahydrokannabinolu (THC). Skuteczność działania według badań klinicznych można porównać do działania metylofenidatu w leczeniu ADHD u dzieci (Por. Postępy Fitoterapii 4/2014 s. 255).

Męczennica cielista – leczenie uzależnień

W badaniach klinicznych na grupie 65 osób uzależnionych od opioidów zastosowano terapię zarówno 60 kroplami nalewki z męczennicy cielistej u części osób, a w drugiej części podano klonidynę. W obu grupach wykazano efektywne leczenie fizycznych objawów odstawienia opioidów. Za to pacjenci otrzymujący dodatkowo męczennicę ujawniali znacząco lepszą kondycję psychiczną.

Stany lękowe

Suchy wyciąg z męczennicy cielistej, podawany osobom na godzinę przed wykonaniem zastrzyku ze znieczuleniem, może mieć pozytywny wpływ na zmniejszenie stanów lękowych wśród pacjentów. Autorzy badania sugerują, że męczennica cielista może być wykorzystana w przyszłości do zmniejszania lęku przed znieczuleniem, ponieważ wykazuje działanie przeciwlękowe, nie wpływając przy tym na funkcje psychoruchowe, parametry hemodynamiczne oraz nie powodując senności.

Wpływ na dzieci z ADHD

Zespół nadpobudliwości ruchowej z deficytem uwagi występuje u 3 – 5% ogółu dzieci w wieku szkolnym. Celem załagodzenia zachowań wywoływanych przez ADHD w badaniach klinicznych podawano grupie badawczej preparat z męczennicy cielistej w ilości 0,04 mg/kg m.c./dobę, które wpływały pozytywnie na zachowania dzieci, podobne jak metylofenidat.
Zastosowanie

Ta dekoracyjna roślina posiada szereg zastosowań, głównie oddziaływując na układ nerwowy.

Jakie jest działanie Passiflory Incarnaty?

• Działa rozkurczowo na mięśnie gładkie
• Obniża ciśnienie krwi
• Działa uspokajająco w stanach lękowych
• Ułatwia zasypianie i łagodzi niepokój
• Działa kojąco na nerwy
• Obniża poziom stresu
• Znosi pobudzający wpływ amfetaminy

W jakich dolegliwościach można stosować męczennicę?

• Z uwagi na działanie rozkurczowe można stosować Passiflorę w bólach menstruacyjnych lub kolce jelitowej.
• Łagodzi psychiczne następstwa okresu dojrzewania (pokwitania) oraz przekwitania (menopauzy).
• W miejscowych stanach napięcia, lęków, bezsenności oraz stresu.
• Efektywna w leczeniu półpaśca, chorobie Parkinsona oraz niektórych rodzajach lekoopornej padaczki.

Męczennica cielista – sposób użycia

Maksymalna oficjalna dawka dzienna rozdrobnionego zioła męczennicy cielistej wynosi 8 g. Skuteczne dawki w praktyce wynoszą 10-12 g na dobę. Zatem można 2-3 g ziela zalać 2 szklankami wrzącej wody, parzyć ok. 25 minut pod przykryciem. Wypić 2 szklanki uzyskanego naparu z sokiem malinowym lub miodem w ciągu dnia małymi porcjami (dr H. Różański). Napar można przechowywać w suchym i chłodnym miejscu pod szczelnym przykryciem (np. w lodówce), jednak nie dłużej niż przez 2-3 dni. Może być łączona w naparach z dziurawcem lub chmielem.

Męczennica nie powinna być przyjmowana przez kobiety w ciąży, ponieważ może ona stymulować skurcze macicy. Odradza się stosowania innych środków uspokajających lub nasennych równocześnie z ziołem. Męczennica cielista może powodować senność, dlatego podczas jej stosowania należy unikać prowadzenia pojazdów i maszyn.